بررسی نقش استناد به ارتکازات عرفی در فهم و تفسير متون اسلامي (آیات و روایات)
الموضوعات :
1 - استاديار، گروه معارف اسلامي، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
الکلمات المفتاحية: ارتکازات عرفی, استناد, تفسیر متون اسلامی, قرآن, ربا, قطع ید.,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش استناد به ارتکازات عرفی در فهم و تفسير متون اسلامي (آیات و روایات) است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و بر این فرضیه استوار است که ارتکازات عرفی همچون قرینه لبی در فهم آیات و روایات اسلامی بوده است و بدون توجه به ارتکازات عرفی، نباید به تفسیر آیات و روایات اسلامی روی آورد. استناد به ارتکازات عرفی در فهم آیات و روایات، به عدم ردع معصوم و تقریر معصوم و تفاوت‌های دیگر که آن را از قیاس مذموم عامه متمایز می‌نماید، بستگی دارد. ارتکازات عرفی مخاطبان شارع، در مواردی که با ارتکازات عرف در دوران‌های بعدی متحد است، معیار و ملاک استناد می‌باشد.
قرآن کریم.
ابن عابدین (آفندی)، سید محمدامین (1986م). نشر العرف فی بناء بعض الاحکام علی العرف. بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج2.
ابن فارس، احمد (1404ق). معجم مقاییس اللغه. تحقیق عبدالسلام محمد هارون. بیروت: عالم الکتاب، ج4.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1405ق). لسان العرب. قم: نشر ادب حوزه، ج5.
انصاری، مرتضی (1416ق). فرائد الاصول. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج2.
بدران ابوالعینین، بدران (1998م). اصول الفقه. بیروت: دارالمعارف.
بدوی، یوسف احمد محمد (1421ق). مقاصد الشریعه عند ابن تیمیه. عمان: دارالنفائس الاردن.
بروجردى، سید حسین (1413ق). تقریرات ثلاث. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
جعفری لنگرودی، جعفر (1375). دانشنامه حقوقی. تهران: امیرکبیر، ج2.
جعفری لنگرودی، جعفر (1378). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش، ج2.
جعیط، کمال‌الدین (1409ق). العرف. مجمع الفقه الاسلامی، 5(4).
جمعی از نویسندگان (1381). ربا. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه؛ بوستان کتاب.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1990م). الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة). بیروت: دارالعلم للملایین، ج1، 4.
حسینی سیستانی، سید علی (بی‌تا). قاعده لاضرر و لا ضرار. قم: دفتر آیت‌الله سیستانی.
حنفی، ابن نجیم (1986م). الاشباه و النظائر. دمشق: دارالفکر.
خرازی، محسن (1423ق). البحوث الهامة فی المكاسب المحرمة. قم: مؤسسه در راه حق، ج4.
خلیلی، مریم؛ پورسعید، رامین (1391). نقدی بر حکم قطع دست سارق، براساس تعمیم نظریه مقاصد شریعت. پژوهشنامه فقه و حقوق اسلامی، 5(10)، ص53-72.
خمینى، سید روح‌الله (1410ق). الرسائل. قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، ج2.
راغب اصفهانی، محمدحسین (1392ق). مفردات راغب. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
رشیدرضا، محمد (1414ق). تفسیر المنار. بیروت: دارالمعرفه، ج4.
سبحانى تبریزى، جعفر (1424ق). إرشاد العقول الى مباحث الأصول. قم: توحید، ج4.
صنقورعلی، محمد (1421ق). المعجم الاصولی. بیروت: مطبعه عترت.
طباطبائی یزدى، سید محمدكاظم (1428ق). العروة الوثقى مع التعلیقات. قم: مدرسه امام على بن ابیطالب(ع)، ج1.
طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن (1390ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج4.
طوسى، محمد بن حسن (1407ق). تهذیب الأحكام. تحقیق حسن خرسان الموسوی. تهران: دارالكتب الإسلامیه، ج3.
عبدالهادی، ابوسریع محمد (1985م). الربا و القرض فی الفقه الاسلامی. مصر: دارالاعتصام.
عراقى، آقاضیاء‌الدین (1414ق). شرح تبصرة المتعلمین. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج1-3.
عراقى، آقاضیاء‌الدین (1421ق). حاشیة المكاسب. تقریرات: نجم‌آبادی. قم: غفور.
علیدوست، ابوالقاسم (1386). فقه و عرف. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
علیدوست، ابوالقاسم (1395). فقه و حقوق قراردادها. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
عمید، حسن (1358). فرهنگ عمید. تهران: امیرکبیر.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1414ق). العین. قم: دارالهجره.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج1، 4.
مصطفوی، میرزاحسن (1402ق). تفسیر روشن. تهران: مركز نشر كتاب، ج4.
معلوف، لویس (1973م). المنجد. بیروت: دارالفکر.
مفید، محمدبن نعمان (1414ق). الغیبه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
نائینی، محمدحسین (1409ق). فوائد الاصول. گردآورنده: محمدعلی کاظمی خراسانی. قم: موسسه النشر الاسلامی، ج3.
نائینى، محمدحسین (1413ق). المكاسب و البیع. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج2.
نجفی عراقى، عبدالنبى (1380). المعالم الزلفى فی شرح العروة الوثقى. قم: المطبعة العلمیة.
واسطی زبیدی، محب‌الدین (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. محقق: على شیرى. بیروت: دارالفكر للطباعة و النشر و التوزیع، ج8.
