جستاری در پدیده کاوی خطاهای ادراکی حسابرسان از منظر ماتریس نقاط مرجع استراتژیک
صحبت صلاح ورزی
1
(
دانشگاه آزاد اسلامی قم
)
علی نعمتی
2
(
دکتری حسابداری
)
سید عباس برهانی
3
(
گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی ، قم، ایران
)
حسین شیرازی
4
(
دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
)
الکلمات المفتاحية: اختلال ادراکی, ماتریس نقاط مرجع استراتژیک, پدیدار شناسی ,
ملخص المقالة :
این مطالعه باهدف شناختِ زمینه های اثرگذار در بروز خطای ادراکی در حسابرسان، از طریق فرآیند پدیدار شناسی تلاش دارد تا ماتریس نقاط مرجع استراتژیک را به عنوان یک سازه نظری از طریق غربالگری محتوایی و تحلیل کیو ایجاد نماید ابتدا نسبت به شناسایی محورهای عمودی و افقی ماتریس نقاط مرجع استراتژیک از محتوای پژوهش های مشابه اقدام می نماید. درفاز دوم با انجام مصاحبه با تجربه گرایانی که به واسطه تجربه و دانش کافی، همزیستی لازم را با پدیده ی مورد بررسی داشته اند، اقدام به شناسایی مضامین گزاره ای می شود. و با تناسب سازی محتوایی مضامین گزاره ای، به منظور خوشه بندی مفهومی، چک لیست امتیازی تحلیل کیو طراحی و بین مشارکت کنندگان که در غالب گروه کانونی تفکیک شده اند، توزیع می شود تا از این طریق هریک از گزاره های تأیید شده از مراحل قبلی، در یک خوشه دسته بندی شوند. در انتها نیز ماتریس نهایی نقاط مرجع استراتژیک زمینه‌های بروز اختلال ادراکی حسابرسان ارائه می شود. نتایج مطالعه طی 26 مصاحبه حکایت از شناسایی 219 کد باز و 25 مضمون گزاره ای دارد. همچنین 25 مضمون گزاره ای در 4 خوشه مفهومی «زمینه‌های سوگیری هنجاری»؛ «زمینه‌های سوگیری شغلی»؛ «زمینه‌های سوگیری فردی» و «زمینه‌های سوگیری اجتماعی» از یکدیگر تفکیک شده اند. نتایج کسب شده حکایت از بروز احتمالی خطاهای ادراکی از مناظر آسیب ناشی از معرفت‌شناسی حرفه‌ای و آسیب ناشی از ارزش‌گرایی حرفه‌ای دارد که می تواند پیامدهای منفی به لحاظ شناختی و عملکردی در کار راهه حرفه ای حسابرسان داشته باشد.
اسدی، فاطمه.، حسینی، سیدحسین.، همتی، بهرام.، بنی‌مهد، بهمن. (1402). بررسی تأثیر قالب‌بندی و استقلال بر قضاوت حسابرسی با تعدیل‌گری تردید حرفه‌ای، پیشرفت‌های حسابداری، 15(2): 43-61.
اشرفی، بختیار.، حاجیها، زهره.، تهرانی، رضا. (1402). طراحی مدل تورش رفتاری حسابرسان با تاکید بر ویژگی‌های فردی و عمومی حسابرس به روش داده بنیاد، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 12(45): 483-498.
تابش، زهره.، عبدلی، محمد رضا.، یاورپور، هوشنگ. (1399). بررسی اثر هاله‌ای بر کار‌راهه حرفه‌ای حسابرس، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 12(45): 89-112.
شیری، اردشیر.، غرابی، نصرت‌السادات. (1399). الگوهای ذهنی مدیران پیرامون برون‌سپاری فعالیت‌های سازمانی در سازمان‌های دولتی با استفاده از روش‌شناسی کیو، مدیریت سازمان‌های دولتی، 9(1): 61-76.
صفری‌گرایلی، مهدی. (1402). مدل‌سازی نقش خطای ادراکی من‌سانی در بلوغ حرفه‌ای حسابرس، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 15(60): 65-84.
طباطبایی حکیم، سیدمحمدرضا.، گرکز، منصور.، عبدلی، محمدرضا. (1401). ارائه الگوی اثرگذاری تورش رفتاری اتکاء و تعدیل بر قضاوت حسابرسان بورس تهران، نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامي، 11(۳۸): ۳۶۷-۴۱۲.
عزیزی، یوسف.، سپهری، پطرو.، ایمان‌زاده، پیمان. (1401). تأثیر توانایی‌های شناختی-رفتاری حسابرسان بر پذیرش ریسک حسابرسی. نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامي، ۱۱(۴۰): ۳۳۷-۳۵۳.
گنجی، کیانوش.، عرب‌مازار یزدی، محمد.، هشی، عباس.، اثنی‌عشری، حمیده. (1400). شناسایی و مفهوم‌پردازی عوامل موثر بر تمایل خروج حسابرسان از حرفه حسابرسی، پیشرفت‌های حسابداری، 13(2): 269-309.
محمودآبادی، حمید.، رجب‌دری، حسین. (1398). بررسی رابطه خطاهای رفتاری و چرخه عمر با مدیریت سرمایه در گردش، پژوهش‌های روانشناختی در مدیریت، 5(1): 9-47.
نوبخت، یونس. (1397). تحلیل محتوای پژوهش‌های حسابداری رفتاری در ایران، حسابداری مدیریت، 11(39): 99-113.
Albawwat, I & Frijat, Y. (2021). An analysis of auditors’ perceptions towards artificial intelligence and its contribution to audit quality Accounting, 7(4): 755-762.
Anandarajan, A., Kleinman, G. and Palmon, D. (2008). Novice and expert judgment in the presence of going concern uncertainty: The influence of heuristic biases and other relevant factors, Managerial Auditing Journal, 23(4): 345-366.
https://doi.org/10.1108/02686900810864309 Beck, C. T. (2019). Introduction to phenomenology: Focus on methodology. Sage Publications Berthet, V. (2022). The Impact of Cognitive Biases on Professionals' Decision-Making: A Review of Four Occupational Areas, Front Psychol, 21(1): 87-104.
https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.802439 Berthet, V. (2022). The Impact of Cognitive Biases on Professionals’ Decision-Making: A Review of Four Occupational Areas, Front Psychol, 12(1): 33-49.
https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.802439 Cassell, C, A., Dearden, S, M., Rosser, D, M. & Shipman, J, E. (2022). Confirmation Bias and Auditor Risk Assessments: Archival Evidence. AUDITING: A Journal of Practice & Theory, 41(3): 67–93.
https://doi.org/10.2308/AJPT-2020-035 Cassell, C, A., Dearden, S, M., Rosser, D, M. and Shipman, J, E. (2022). Confirmation Bias and Auditor Risk Assessments: Archival Evidence. AUDITING: A Journal of Practice & Theory, 41(3): 67-93.
https://doi.org/10.2308/AJPT-2020-035 Chang, C.J. and Luo, Y. (2021). Data visualization and cognitive biases in audits, Managerial Auditing Journal, 36(1): 1-16.
https://doi.org/10.1108/MAJ-08-2017-1637 Chen, H., Tan, X. and CAO, Q. (2021). Air pollution, auditors' pessimistic bias and audit quality: evidence from China, Sustainability Accounting, Management and Policy Journal, 12(1): 74-104.
https://doi.org/10.1108/SAMPJ-07-2019-0277 Colaizzi, P.F. (1978) Psychological research as a phenomenologist views it. In: Valle, R.S. and King, M., Eds., Existential-Phenomenological Alternatives for Psychology, Oxford University Press, New York, 48-71.
Cory A. Cassell, Stuart M. Dearden, David M. Rosser, Jonathan E. Shipman. (2022). Confirmation Bias and Auditor Risk Assessments: Archival Evidence. AUDITING: A Journal of Practice & Theory, 41(3): 67–93.
https://doi.org/10.2308/AJPT-2020-035 Gendron, Y. (2024). The audit society: opening up a meaningful epistemological agenda, Qualitative Research in Accounting & Management, 21(1): 7-20.
https://doi.org/10.1108/QRAM-09-2021-0173 Gold, A., Detzen, D., Van Mourik, O., Wallage, Ph. & Wright, A. (2022). Walking the Talk? Managing Errors in the Audit Profession, Contemporary Accounting Research, 39(4): 2696-2729.
https://doi.org/10.1111/1911-3846.12794 Guiral, A., Rodgers, W., Ruiz, E., Gonzalo-Angulo, J, A. (2015). Can expertise mitigate auditors’ unintentional biases?, Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 24(3): 105-117.
https://doi.org/10.1016/j.intaccaudtax.2014.11.002 Johnson, E, N. (1994). Auditor memory for audit evidence: Effects of group assistance, time delay, and memory task, Auditing A Journal of Practice & Theory, 13(1): 37-61.
Kahneman, D., & Tversky, A. (2012). Intuitive prediction: Biases and corrective procedures. In A. Tversky, D. Kahneman, & P. Slovic (Eds.), Judgment under uncertainty: Heuristics and biases (pp. 414–421).
Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511809477.031 Kassem, R. (2023). External auditors’ use and perceptions of fraud factors in assessing fraudulent financial reporting risk (FFRR): Implications for audit policy and practice, Security Journal,
https://doi.org/10.1057/s41284-023-00399-w King, R, R. (2002). An Experimental Investigation of Self-Serving Biases in an Auditing Trust Game: The Effect of Group Affiliation, The Accounting Review, 77(2): 265-284.
http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.275821 Kleinman, G., Medinets, A. and Palmon, D, A. (2007). Theoretical Model of Cognitive Factors that Affect Auditors' Performance and Perceived Independence, International Journal of Behavioral Accounting and Finance, 1(3): 239-267.
http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.989044 Koonce, L. (1993). Explanation and counterexplanation during audit analytical review. The Accounting Review, 67(1), 59–76.
Marques, I, S, S., Major, M, J., Da Veiga, M, D, R. (2019). Auditor Independence: A Qualitative Study of the Perceptions of Auditors, International Journal of Accounting And Taxation, 7(1): 76-91.
Mauldin, E, G., Wolfe, Ch, J. (2014). How Do Auditors Address Control Deficiencies that Bias Accounting Estimates?, Contemporary Accounting Research, 31(3): 658-680.
https://doi.org/10.1111/1911-3846.12051 O'Donnell, E. and Schultz, J, J. (2005). The Halo Effect in Business Risk Audits: Can Strategic Risk Assessment Bias Auditor Judgment about Accounting Details?, The Accounting Review, 80(3): 921-939.
https://doi.org/10.2308/accr.2005.80.3.921 Olojede, P., Erin, O., Asiriuwa, O. (2020). Audit expectation gap: an empirical analysis. Future Business Journal, 6(2): 10-29.
https://doi.org/10.1186/s43093-020-00016-x Parker, L, M., Fogarty, T. (2012). Seeing What You Want to See: Perceptual Biases of Auditors, Journal of Management Policy and Practice, 13(2): 11 - 25
Rautiainen, A., Saastamoinen, J., Pajunen, K. (2023). Auditors’ perceptions of alternative performance measures: alternative truths and professional skepticism, Accounting in Europe,
https://doi.org/10.1080/17449480.2023.2244509 Reinstein, A. and Weirich, T.R. (1996). Testing for bias in the audit committee, Managerial Auditing Journal, 11(2): 28-35.
https://doi.org/10.1108/02686909610107951 Sampet, J., Sarapaivanich, N. and Patterson, P. (2019). The role of client participation and psychological comfort in driving perceptions of audit quality: Evidence from an emerging economy, Asian Review of Accounting, 27(2): 177-195.
https://doi.org/10.1108/ARA-09-2017-0144 Seidman, I. (2006). Interviewing as Qualitative Research: A Guide for Researchers in Education and the Social Sciences, Third Edition, Teachers College, Columbia University New York and London. Shosha, G. A. (2012). Employment of Colaizzi's strategy in descriptive phenomenology a reflection of a researcher. European Scientific Journal, 8(27), 31-43.
Smith, J., and Kida, T. (1991). Heuristics and biases: Expertise and task realism in auditing. Psychological Bulletin. 3, 472–489.
Spinelli, E. (2005). The interpreted world: An introduction to phenomenological psychology. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Ltd.
Subedi, M. (2023). Independent Audit Matters: Mitigation of Auditors’ Independence Issues and Biases. EDPACS, 67(2): 15-23.
http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4220220 Utami, I., Kusuma, I.W., Gudono, G. and Supriyadi, S. (2017). Debiasing the halo effect in audit decision: evidence from experimental study, Asian Review of Accounting, 25(2): 211-241.
https://doi.org/10.1108/ARA-10-2015-0105 Van Landuyt, B, W. (2021). Does emphasizing management bias decrease auditors’ sensitivity to measurement imprecision?, Accounting, Organizations and Society, 88(2): 78-91.
https://doi.org/10.1016/j.aos.2020.101189 Wedemeyer, Ph, D. (2010). A discussion of auditor judgment as the critical component in audit quality: A practitioner's perspective, International Journal of Disclosure and Governance, 7(2): 320–333.
https://doi.org/10.1057/jdg.2010.19 Wilholt, T. (2023). Epistemic interests and the objectivity of inquiry, Studies in History and Philosophy of Science, 91(1): 86-93.
https://doi.org/10.1016/j.shpsa.2021.11.009 Windsor, C. and Warming-Rasmussen, B. (2009). The rise of regulatory capitalism and the decline of auditor independence: A critical and experimental examination of auditors’ conflicts of interests, Critical Perspectives on Accounting, 20(2): 267-288.
https://doi.org/10.1016/j.cpa.2007.04.003 Zhou, Y., Weber, D.P. & Wen, C. (2024). Selection bias in audit firm tenure research. Review of Accounting Studies, 2(2): 107-138.
https://doi.org/10.1007/s11142-023-09787-4
