تحلیل جامعه‌شناختی بازنمایی سبک زندگی مصرف‌گرایانه در شبکه اجتماعی اینستاگرم

الموضوعات : پژوهش اجتماعی

امیرحسین حق پرست ¹ , مهرداد نوابخش ² , عاصمه قاسمی ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی جامعه‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
3 - استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 27 الأربعاء , ذو الحجة, 1445 تاريخ التأكيد : 14 الأحد , صفر, 1446 تاريخ الإصدار : 11 الإثنين , ربيع الثاني, 1446

الکلمات المفتاحية: شبکه‌های اجتماعی, اینستاگرام, اینفلوئنسر, سبک زندگی, مصرف‌گرایی.,

ملخص المقالة :

امروزه، شبکه‌های اجتماعی به خصوص اینستاگرام با بیش از یک میلیارد کاربر فعال به ابزاری قدرتمند برای نمایش و بازنمایی سبک زندگی افراد تبدیل شده‌ است. پژوهش حاضر با هدف بررسی جامعه‌شناختی بازنمایی سبک زندگی مصرف‌گرایانه توسط اینفلوئنسرها در شبکه اجتماعی اینستاگرم که یکی از پرکاربردترین نرم‌افزارها در بین کاربران ایرانی است انجام پذیرفته است. تحقیق حاضر از نظر هدف، اکتشافی و از نظر روش، کیفی است و از تحلیل محتوای کیفی استفاده می‌شود. جامعه آماری این پژوهش شامل اینفلوئنسرهای فعال در اینستاگرام در 8 حوزه مختلف (مانند ورزش، سلامت و تندرستی، تبلیغاتی و تجاری، فرهنگ و هنر، زیبایی و بهداشت ، مهاجرت، سفر و گردشگری ، غذا و رستوران، مُد و پوشاک، سبک زندگی و زندگی روزمره) می‌شود که با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده 106 نفر از اینفلوئنسرها با حداقل 500 هزار دنبال‌کننده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و سپس، داده‌های این پژوهش از طریق استخراج پست‌های اینستاگرامی اینفلوئنسرهای منتخب در بازه زمانی مشخص جمع‌آوری شده است. برای تحلیل کیفی و مضمونی محتوای بازنمایی‌کننده سبک زندگی مصرف‌گرایانه، داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA ورژن 2020 کدگذاری و پس از تجزیه و تحلیل، مقولات و مفاهیم مربوط به بازنمایی سبک زندگی مصرف‌گرایانه در اینستاگرام استخراج گردید. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که اینفلوئنسرها نقشی کلیدی در ترویج و اشاعه سبک زندگی مصرف‌گرایانه در بین مخاطبان خود ایفا می‌کنند. آنها با به اشتراک گذاشتن محتوای مرتبط با مد، فشن، تبلیغات، عزت نفس و ارتقای شخصیت، تصویری از یک زندگی ایده‌آل و جذاب را به نمایش می‌گذارند. این پژوهش نشان می‌دهد که شبکه‌ی اجتماعی اینستاگرام، نقشی کلیدی در بازنمایی و ترویج سبک زندگی مصرف‌گرایانه ایفا می‌کنند که می‌تواند پیامدهای منفی برای افراد و جامعه داشته باشد.

المصادر:

احمدی، علی؛ و عسگرزاده، محسن. (1399). نشانه‌شناسی سبک زندگی تجمل‌گرایانه در صفحات اینستاگرامی اینفلوئنسرهای ایرانی. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 16(60)، 273-296.
افراسیابی، حسین؛ خرم‌پور، یاسین؛ جواهرچیان، ندا؛ و دهقان، علی‌اکبر. (1395). بررسی وضعیت مصرف‌گرایی با تاکید بر شهرنشینی در بین جوانان شهر یزد. مطالعات جامعه‌شناختی شهری (مطالعات شهری)، 7(21)، 141-168.
برغمدی، هادی؛ عبدالهی، عادل؛ و شمس کوشکی، الهه. (1400). شبکه‌های اجتماعی مجازی و الگوی مصرف شهروندان تهرانی. پژوهش مسائل اجتماعی ایران، 1(2 )، 173-202.
بهار، مهری؛ و شمس اسمعیلی، معصومه. (1401). پیوند فرهنگ شهرت و مصرف‌گرایی در برنامه‌ی شام ایرانی 2. رسانه، 33(1 (پیاپی 126) )، 251-283.
جواهرچیان، ندا؛ و افشانی، سیّد علیرضا. (۱۴۰۰). نیازپردازی مصرف: کاوشی کیفی از چگونگی تغییر ذائقه‌های مصرفی در بستر شبکه‌های اجتماعی در بین جوانان یزدی. فرهنگ یزد، 3(9)، 53-80.
حسینی، محمدرضا؛ علی‌نژاد، منوچهر؛ و پیری‌نژاد، محمد. (1397). مصرف‌گرایی و عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر آن در بین جوانان شهر تهران. پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 7(13 )، 37-59.
خوانچه سپهر، شیرزاد؛ و ناصری، عرفان. (1389). نقش بازنمایی رسانه‌ای الگوهای مصرف در شکل‌گیری نگرش‌ها و رفتارهای مصرفی مخاطبان. پژوهش‌های ارتباطی (پژوهش و سنجش)، 17(61)، 119-147.
ربیعی، علی؛ و احمدزاده نامور، فرناز. (۱۳۸۷). نظریه بازنمایی رسانه‌ای و تحلیل افکار عمومی متقابل آمریکایی‌ها و ایرانی‌ها. دانش سیاسی، 4(2) ، 37-62.
ربیعی، علی؛ و رفیعی، ملکه. (1395). مصرف‌گرایی: از اجبار تا لذت مطالعه‌ای جامعه‌شناختی پیرامون مصرف‌گرایی در میان ساکنان شهر تهران. مجله جامعه شناسی ایران، 17(1و2)، 144-166.
ریتزر، جورج (2002). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه: محسن ثلاثی (1394). تهران: انتشارات علمی.
سجاسی قیداری، حمداله؛ محمودی، حمیده؛ و داورزنی، علیرضا. (۱۳۹۶). تاثیر رسانه‌های تصویری در ترویج مصرف‌گرایی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان تبادکان شهرستان مشهد). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 12(4)، 837-855.
سجاسی قیداری،حمدالله ؛ محمودی، حمیده؛ و معصومی، علی. (۱۳۹۶). تحلیل تاثیر مصرف‌گرایی روستاییان بر روابط اجتماعی آن‌ها (مطالعه موردی: روستاهای دهستان رادکان شهرستان چناران). علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 14(2) ، 85-116.
سعادتی، موسی؛ مشهدی میقانی، ژیلا؛ جهانگیری، علیرضا؛ و نریمانی، سعید. (۱۳۹۹). مطالعه رابطه بین فناوری‌های اطّلاعاتی و ارتباطی و مصرف‌گرایی (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه علوم پزشکی اراک). جامعه شناسی سبک زندگی، 6(15) ، 287-327.
شادلو، ندا؛ مسعودی، حمید؛ و امیربیک،مرضیه. (۱۴۰۱). نمودهای مصرف‌گرایی تمایزطلبانه و نمایشی در شبکۀ اجتماعی اینستاگرام. مطالعات راهبردی ارتباطات، 2(1) ، 69-86.
طالبی دلیر، معصومه؛ و اکبری، حسین. (1393). رسانه و مصرف‌گرایی. مطالعات بین رشته‌ای در رسانه و فرهنگ (رسانه و فرهنگ)، 4(2)، 123-150.
فتحی، سروش؛ و مختارپور، مهدی. (۱۳۹۳). بررسی نقش و تأثیر رسانه‌های نوین تصویری در تغییر سبک زندگی(مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات تهران). مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 6(2)، 101-118.
محمدی، هانیه؛ مجدی، علی اکبر؛ و نوغانی دخت بهمنی، محسن. (1398). تحلیل رابطۀ میان میزان مصرف رسانه‌ای (تلویزیون، ماهواره و اینترنت) با تجمل‌گرایی دربین زنان 15 تا 29 سالۀ شهر مشهد. علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 16(1)، 27-55.
نصیری، بهاره؛ و بختیاری، آمنه. (۱۳۹۵). آسیب‌شناسی کارکرد تلفن همراه بر خانواده مناسبات و تعاملات خانوادگی، مصرف‌گرایی و اعتیاد به تلفن همراه. پژوهش نامه زنان، 18(7)، 133-157.
نقدی، اسداله؛ معمار، ثریا؛ و داستانی، مریم. (1397). تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان. جامعه‌شناسی کاربردی، 29(4)، 183-208.
Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgment of taste. Harvard University Press.
Giddens, A. (1991). The modern self: Identity, 'selfhood' and society. Polity Press.
Gunaseran, S., & Khalid, H. (2017). How envy drives consumerism on Instagram.
Pellegrino, A., Abe, M., & Shannon, R. (2022). The dark side of social media: content effects on the relationship between materialism and consumption behaviors. Frontiers in psychology, 13, 870614.
Purwanti, A., & Suryaman, M. (2023). Consumptive Ideology Hegemony As A Lifestyle in Rans Entertaiment Youtube Content: Gramsci's Hegemony Study. Britain International of Linguistics Arts and Education (BIoLAE) Journal, 5(3), 289-297.
Vangelov, N. (2022). Consumerism and Advertising on Social Networks. Balkan Social Science Review, 19(19), 281-309.
Wilska, T.-A., Holkkola, M., & Tuominen, J. (2023). The Role of Social Media in the Creation of Young People’s Consumer Identities. SAGE Open, 13(2), 21582440231177030.