تأثیر ویژگیهای اجتماعی- اقتصادی بر نگرش و اطلاعیابی کشاورزان جهت پذیرش و بهکارگیری سیستمهای آبیاری تحت فشار در استان لرستان
الموضوعات : بوم شناسی گیاهان زراعیمحمد عبدالملکی 1 , محمد جیذری 2
1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد.
2 - استاد گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس.
الکلمات المفتاحية: نگرش, دسترسی به اطلاعات فنی, پذیرش و به &rlm, کارگیری, سیستم های آبیاری تحت فشار بارانی و قطره ای,
ملخص المقالة :
در این تحقیق، نگرش و میزان دسترسی کشاورزان به اطلاعات فنی در پذیرش و به کارگیری سیستم های آبیاری تحت فشار مورد مطالعه قرار گرفت. جامعه آماری این تحقیق 220 نفر از کشاورزان استان لرستان بود که این سیستم ها را در مزارع خود به کارگرفته اند. نمونه مورد مطالعه شامل 140 نفر از کشاورزان مزبور است که به شیوه نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. این تحقیق از نوع توصیفی – همبستگی است که به روش پیمایشی با استفاده از پرسش نامه و مصاحبه انجام گردید. روایی ظاهری و محتوایی پرسش نامه با استفاده از پانل کارشناسان متشکل از اساتید گروه کشاورزی دانشگاه آزاد خرم آباد به دست آمد. پرسش نامه آزمون میدانی شده و با استفاده از نرم افزار SPSS ضریب کرونباخ آلفا برای گویه های نگرش و میزان دسترسی به اطلاعات فنی 84% به دست آمد. نتایج محاسبه همبستگی نشان داد که بین متغیر نگرش کشاورزان در پذیرش سیستم های آبیاری تحت فشار و متغیرهای میزان مالکیت اراضی آبی، اراضی تحت پوشش سیستم، افزایش قیمت آب، نوع برنامه های آموزشی و موانع ایجاد سیستم ها رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. به علاوه بین متغیر میزان دسترسی به اطلاعات فنی و متغیرهای سطح سواد، شغل اصلی، عملکرد، عوامل مؤثر در به کارگیری سیستم ها، برگزاری برنامه های آموزشی، بازدیدهای مروج، برنامه های اجرا شده مروج و موانع ایجاد سیستم ها رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج رگرسیون چند متغیره گام به گام نشان داد که متغیرهای مالکیت اراضی آبی، اراضی تحت پوشش سیستم، افزایش قیمت آب و موانع ایجاد سیستم ها 3/48% تغییرات نگرش کشاورزان در پذیرش سیستم های آبیاری تحت فشار را تبیین می کنند. هم چنین این رگرسیون نشان داد که متغیرهای سطح سواد، عملکرد، عوامل مؤثر در به کارگیری سیستم ها و موانع ایجاد سیستم ها 1/43 % تغییرات میزان دسترسی به اطلاعات فنی در به کارگیری این روش ها را تبیین می کنند. از اینرو لازم است ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و حرفه ای کشاورزان در هر منطقه تجزیه و تحلیل شده و جهت پذیرش و توسعه به کارگیری فناوری های آبیاری برنامه های آموزشی و تخصصی سودمند طراحی و اجرا گردند.
1- پزشکیراد ،غ. و م. مدیرشانهچی. 1379. اندازهگیری و تحلیل در تحقیق توصیفی. تهران، نشر آموزش کشاورزی، ص. 19.
2- ترکمانی ،ج. و م. جعفری. 1377. عوامل مؤثر در توسعه سیستمهای آبیاری تحت فشاردر ایران. فصلنامه اقتصادی کشاورزی و توسعه، شماره 22، ص. 122.
3- جهان نما، ف. 1380. عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر در پذیرش سیستمهای آبیاری تحت فشار. فصلنامه اقتصادی کشاورزی و توسعه، شماره 36، ص. 46.
4- دلاور، ع. 1383. مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران، انتشارات رشد، ص. 199. 5- قاسمزاده، ف. 1380. توسعه پایداری کشاورزی با ایجاد روشهای نوین آبیاری. ابرار اقتصادی، شماره 24، ص.12.
6- کشاورز، ع. و ک. صادقزاده. 1379. توصیههایی بر بهینهسازی کارایی مصرف آب در اراضی زراعی کشور. تهران، انتشارات فنی معاونت ترویج سازمان تات، ص. 1-15.
7- کرباسی، ع. 1380. تحلیل اقتصادی طرح توسعه آبیاری تحت فشار در استان خراسان. فصلنامه اقتصادی کشاورزی و توسعه، شماره36، ص. 89.
8. Albrecht, D., and Ladewing, H. 2006. Adoption of irrigation technology. Journal of Extension 34: 9.
9. Caswell. M., and Zilberman, D. 1998. The effects of well depth and land quality on the choice of irrigation technology. Journal of Agricultural Economics 68: 798-812.
10. Dinar, A., and Yaron, D. 2003. Adoption and abandonment of irrigation technologies. Agricultural Economics 14: 1-21.
11. Jin, L., and Young, W. 2005. Water use in agriculture in china. Water Policy. 3: 215- 228.
12. Kijne. J. W. 2004. Lessons learned from the change from supply to demand water management. Water Policy 3: 109-123.
13. Shan, A., and Chakrovorty, V. 2003. Technology adoption in the presence of an exhaustible resource. American Journal of Agricultural Economics 77: 291-299.
14. Shresta, R., and Gopalakristhnan, E. 1998. Adoption and diffusion of drip irrigation technology, an econometric analysis. Economic Development and Cultural Change 51: 407-418.
_||_