مقایسه روش HS-SPME و روش نوآورانه نفوذ بخارآب به کمک ریزموج(MSHD) در استخراج ترکیبات فرار و اسانس از گیاهان دارویی و معطر

الموضوعات : اکوفیزیولوژی و فیتوشیمی گیاهان دارویی و معطر

سیده منصوره معمارزاده ¹ (خیابان آیت الله کاشانی- خیابان هواشناسی- معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد- آزمایشگاه کنترل مواد غذایی- سیده منصوره معمارزاده-)
عبدالله قاسمی پیربلوطی ² (تهران- شهرقدس- دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس)
علی غلامی ³ (کاشان- قطب راوندی- دانشگاه کاشان- گروه شیمی)
سید احمد نوربخش ⁴ (اداره تغذیه- معاونت دانشجویی و فرهنگی- دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد- شهرکرد- ایران)

تاريخ الإرسال : 15 الثلاثاء , شعبان, 1444 تاريخ التأكيد : 27 الجمعة , ذو القعدة, 1444 تاريخ الإصدار : 03 الأربعاء , ذو الحجة, 1444

الکلمات المفتاحية: اسانس, ترکیبات فرار, ریزموج, مرزه, میکرو استخراج,

ملخص المقالة :

روش استخراج بر بازده و نوع ترکیبات شیمیایی حاصل از گیاهان دارویی و معطر موثر است و مطالعه گیاهان بر اساس پروفایل شیمیایی آن ها صورت می گیرد، لذا هدف از این تحقیق مقایسه پروفایل شیمیایی ترکیبات فرار و اسانس گیاه مرزه بختیاری به روش Head space solid phase microextraction (HS-SPME) و روش نوآورانه نفوذ بخار آب به کمک ریزموج Microwave assisted steam hydrodiffusion (MSHD) است. گیاه مرزه بختیاری با استفاده از بالن دو طبقه مخصوص (شماره ثبت اختراع 89031) به روش نوآورانه MSHD و روش HS-SPME با GC/MS آنالیز شد. آزمون های آماری اختلاف معنی دار در پروفایل شیمیایی ترکیبات را نشان داد. به طوری که بیشترین میزان مونوترپن‌های هیدروکربنه با استفاده از روش HS-SPME و بیشترین میزان مونوترپن های اکسیژنه با استفاده از روش MSHD حاصل شد. اختلاف معنی داری بین میزان تیمول، کارواکرول، پارا-سایمن، گاما-ترپینن در دو روش وجود داشت. بیشترین درصد ترکیبات پارا-سایمن و گاما-ترپینن مربوط به روش HS-SPME بود و تیمول و کارواکرول کاهش معنی داری نشان دادند. بیشترین میزان تیمول و کارواکرول با استفاده از روش MSHD به دست آمد. کاهش زمان استخراج (30 دقیقه)، بازده بالا (2/1 درصد)، ذخیره انرژی (انرژی مصرفی 53/0کیلو وات ساعت)، افزایش مونوترپن‌های اکسیژنه (75/3 ± 06/68 درصد)، فعالیت ضد اکسیدانی و میزان فنول کل بالا موجب شده است که MSHD، روش نوآورانه و بهینه استخراج اسانس از گیاه مرزه بختیاری باشد. در روش استخراج به کمک ریزموج، زمان کوتاه استخراج، ذخیره انرژی، بازده بالا و همچنین کیفیت خوب اسانس باعث شده است که این "تکنولوژی سبز و دوست دار طبیعت" به عنوان ابزاری نوید بخش جهت استخراج اسانس از گیاهان دارویی و معطر در صنایع مختلف مورد توجه قرار گیرد. در روش HS-SPME مونوترپن های هیدروکربنه (54/1 ± 73/75 درصد) به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافتند. در نهایت می توان گفت که روش HS-SPME یک روش ساده و منحصر به فرد جهت شناسایی و اندازه گیری ترکیبات فرار و سبک در گیاهان دارویی است.