واکاوی مفهومی فعالیت فرهنگی، مبتنی بر هستارهای عملیات فرهنگی
الموضوعات : مدیریت فرهنگیعلی اکبر بقایی 1 , عباسعلی قیومی 2 , سید رضا صالحی امیری 3
1 - دانشجوی دکتری مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: هستی‌شناسی, فعالیت فرهنگی, عملیات فرهنگی, پروژه فرهنگی, فراترکیب,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: یکی از مهم‌ترین تلاش‌ها در هر عرصه علمی و عملی، ابهام‌زدایی و صراحت‌بخشی مفاهیم و واژگان آن حوزه است. چراکه وقتی مفاهیم ذیل یک موضوع، دارای ابهام باشد، احکام توصیفی و تشریحی، احکام تبیینی و تنقیهی و احکام تجویزی آن حوزه نیز مبهم، کم‌فایده و بلکه بی‌فایده خواهد بود. بر همین اساس، یکی از چالش‌های اساسی شاخه مدیریت فرهنگی، تعریف مفهوم فعالیت فرهنگی است. این نوشتار نیز با پذیرش این اهمیت، تلاش می‌کند با ابتناء بر تلاش‌های هستی‌شناسانه عملیات فرهنگی، به واکاوی مفهومی فعالیت فرهنگی بپردازد. روش پژوهش: این پژوهش مبتنی بر رویکرد پژوهشی تحلیل محتوای کیفی با اتخاذ استراتژی تجزیه و ترکیب انجام گردید. در عملیاتی‌نمودن این استراتژی، برای مرحله گردآوری و گزینش داده‌ها از روش کتابخانه‌ای و مرور نظام‌مند، برای مرحله تجزیه‌وتحلیل و ترکیب داده‌ها، از روش فراترکیب، برای اجرای روش فراترکیب، از الگوی هفت مرحله‌ای سندلوسکی و باروسو، برای طی پیاده‌سازی این الگو از تکنیک کدگذاری و برای پیاده‌سازی این تکنیک از ابزار نرم‌افزاری مکس‌کیودی‌ای استفاده شده است. یافته‌ها: از بین مدل‌ها، روش‌ها و روش‌شناسی‌های بررسی‌شده، در مجموع، 10 گزینه برای انجام فراترکیب برگزیده شد. اجرای فراترکیب، به احصای 12 هستار یا موجودیت اصلی برای عملیات فرهنگی منجر گردید. هستارهای احصاشده، از حیث قابلیت تمییزبخشی فعالیت فرهنگی از غیر آن تحلیل گردید و پنج هستار مسئله، راهبرد، مخاطب، محصول و ارزش واجد این قابلیت تشخیص داده شد. نتیجه‌گیری: با تحلیل و مقابله ساختار تعریفی هستارهای منتخب، در نهایت با تجمیع متناسب، سه شناسه هدف-مسئله، انسان-مخاطب و محصول-ارزش، به عنوان شناسه‌های ممیز فعالیت فرهنگی معرفی شده است.
جکسون، مایکل‌سی. (1395). تفکر سیستمی، کل‌گرایی خلاق برای مدیران. ترجمه تقی‌ناصر شریعتی. نشر سمت.
چکلند، پیتر و پولتر، جان. (1389). یادگیری برای عمل. ترجمه محمدرضا مهرگان و همکاران. تهران. مؤسسه کتاب مهربان نشر.
حبیبی یدالله، عیوضی یاور و معظمی گودرزي ابراهیم. (1396). مسئله فرهنگی و مسئله‌شناسی فرهنگی ایران (در دیدگاه نخبگان دانشگاهی و حوزوي داخلی). فرهنگ در دانشگاه اسلامی. 7(4). 525-550.
سلتیز، کالیر، یهودا، مری، دش، مورتن و کوک، استوارت. (1346). روش‌های ت‍ح‍ق‍ی‍ق در علوم اجتماعی. ترجمه خسرو مهندسی. تهران. انتشارات م‍وس‍س‍ه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. (1397).
شرکت اکسلوس. (1399). مدیریت پروژه های موفق با پرینس 2. ترجمۀ سیامک حاجی‌یخچالی و علی مقدسی بردر، تهران: نشر آدینه.
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر. (1375). فرهنگ علوم رفتاری. تهران. انتشارات امیرکبیر.
طالب، مهدی. (1368). اهمیت مفاهیم و اصطلاحات در جامعه شناسی. رشد آموزش علوم اجتماعی. 1(1). 11-6.
فاضلی نعمت‌اله. (1394). مسئله چیست؟ مسئله‌شناسی فرهنگی با رویکرد مطالعات فرهنگی. معاونت پژوهش‌های اجتماعی-فرهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
کاتلر، فیلیپ و آرمسترانگ، گری. (1393). اصول بازاریابی. ترجمۀ فروزنده، بهمن. تهران: ادبستان.
مؤسسه مدیریت پروژه پی‌ام‌آی. (1398). راهنمای پیکره دانش مدیریت پروژه (ویرایش ششم). ترجمه ابراهیمی، مهدی و بیاتی، علی و صمیمی، محمدرضا. تهران. آریانا قلم.
ویلیامز، باب و هاملبرونر، ریچارد. (1393). روش‌های کاربردی در تفکر سیستمی. ترجمۀ عادل آذر و سعید جهانیان، تهران: نشر صفّار.
Barroso, J., Gollop, C. J., Sandelowski, M., Meynell, J., Pearce, P. F., & Collins, L. J. (2003). The challenges of searching for and retrieving qualitative studies. Western journal of nursing research, 25(2), 153–178. DOI:10.1177/0193945902250034.
Checkland, P. (1999). Systems Thinking, Systems Practice: Includes a 30-Year Retrospective. New York: Wiley.
Checkland, P., Poulter, J. (2006). Learning for Action: A Short Definitive Account of Soft Systems Methodology and Its Use for Practitioners, Teachers and Students. New York: Wiley.
Checkland, P., Scholes, J. (1990). Soft Systems Methodology in Action. New York: Wiley.
Cooper, H. (2016). Research Synthesis and Meta-Analysis: A Step-by-Step Approach. London: SAGE.
Daniels, H. (2004). Cultural historical activity theory and professional learning. International Journal of Disability, 51(2). 185-200. DOI: 10.1080/10349120410001687391.
Estabrooks, C. A., Field, P. A., Morse, J. M. (1994). Aggregating Qualitative Findings: An Approach to Theory Development. Qualitative Health Research. 4(4). 503-511. DOI: 10.1177/10497323940040041.
Foot, K.N. (2013). Cultural-Historical Activity Theory: Exploring a Theory to Inform Practice and Research. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 24(3). 329-347. DOI: 10.1080/10911359.2013.831011.
Jackson, M. C. (1999). Towards Coherent Pluralism in Management Science. The Journal of the Operational Research Society, 50(1), 12–22. DOI: 10.2307/3010384.
Jackson, M. C. (2003). Systems Thinking: Creative holism for managers. New York: Wiley.
Jackson, M. C., Keys, P. (1984). Towards a System of Systems Methodologies. The Journal of the Operational Research Society, 35(6), 473–486. DOI: 10.2307/2581795.
Maurya, A. (2012). Running Lean: Iterate from Plan A to a Plan That Works. California: O'Reilly Media.
Osterwalder, A. (2004). The Business Model Ontology-A Proposition in a Design Science Approach. PhD Thesis. University of Lausanne, Switzerland.
Osterwalder, A., Pigneur, Yves. (2010). Business Model Generation: A Handbook for Visionaries, Game Changers, and Challengers. New York: Wiley.
Pericles, S. G. (2011). Implementation Of Interactive Planning. Master of Science Thesis. The University of Pennsylvania.
Project Management Institute. (2017). Guide to the Project Management Body of Knowledge (PMBOK® Guide)–Sixth Edition. Pennsylvania: Project Management Institute.
Roth, W., Radford, L., LaCroix, L. (2012). Working With Cultural-Historical Activity Theory. Qualitative Computing: Diverse Worlds and Research Practices. 13(2). DOI: 10.17169/fqs-13.2.1814.
Sandelowski, M., Barroso, J. (2006). Handbook for synthesizing qualitative research. New York: springer.
