معرفی نسخ خطی مجلس آرای محمد محسن شیرازی و متن شناسی آن

الموضوعات : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

نصراله سلامی ¹ , محمد هادی خالق زاده ² , محمد رضا معصومی ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران (نویسنده مسئول)
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

تاريخ الإرسال : 29 الأحد , محرم, 1446 تاريخ التأكيد : 18 الإثنين , ربيع الثاني, 1446 تاريخ الإصدار : 03 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1446

الکلمات المفتاحية: مجلس آرا, محمد محسن شیرازی, نسخۀ خطی, اخلاق, اربعین نگاری,

ملخص المقالة :

محمد محسن شیرازی یکی از نویسندگان قرن یازدهم هجری است که نسخه خطی مجلس آرا به زبان فارسی نوشته است . این اثر در اصل به زبان عربی بوده که توسط علی ابن مبقری نویسنده هندی تبار جمع¬آوری شده .آنگاه شیرازی داستان¬های بنی اسراییلی متن عربی را که در هر یک زمزی اخلاقی وجود دارد به فارسی ترجمه و گزارش و در آغاز هر مجلس چهل حدیث اخلاقی و متناسب با متن نقل می¬کند تا شامل کتب اربعینیات گردد. سپس احادیث را شرح وتوضیح می¬دهد و در ضمن شرح احادیث به جهت تاثیر پذیری بیشتر به آیات قرآن و سروده هایی از شعرای بزرگ ادبیات فارسی (بیش از صد بیت) از جمله مولانا، سعدی، سنایی، حافظ، نظامی و غیره استناد می¬کند. متن اثر نشان می¬دهد که نویسنده صاحب ذوق و معلومات ادبی بوده و از واژه های متقن و ترکیب های منسجم و مستحکم و مضمونهای لطیف و بلند استفاده کرده و به سخن استادان برجسته قرون گذشته نزدیک است. جای جای کتاب به گونه ای است که می¬توان گفت شهد کلام استاد سخن سعدی شیرازی در نوشتن گلستان در وی تأثیر داشته است. .هدف از پژوهش حاضر معرفی نسخه خطی مجلس¬آرا اثر محمد محسن شیرازی است. روش این پژوهش، توصیفی - تحلیلی است و به شیوۀ کتابخانه ای انجام شده است .

المصادر:

- قرآن کریم
- آقا بزرگ تهرانی، محمد حسین(1313). الذریعه الی تصانیف شیعه، ج 2، نجف: مطبعة الغری
- ابن بابویه، محمد بن علی (1416) الخصال قم : النشر السلامی
- ابن بابویه، محمد بن علی (1364) ثواب الآعمال و عقاب الآعمال ، قم : الشریف الرضی
- بهار، محمدتقی(1370)، سبک شناسی نثر، تهران: نشرامیر کبیر
- حافظ، شمس الدین(1374). دیوان، به تصحیح خطیب رهبر، تهران: صفی علیشاه
- حر عاملی، محمدبن حسن (1416) تفصیل وسائل الشیعه الی التحصیل مسائل الشیعه، قم : لاحیاء التراث
- حسینی فسایی، میرزا حسن) 1314). تاریخ فارسنامه ناصری، تهران : سنائی
- حسینی فسایی، میرزا حسن(1392)، فارسنامه ناصری، 2 ج، تهران: نشر امیر کبیر
- حلوانی، حسین ابن محمد(1408). نزهة الناظر و تنبیه الخاطر ج1،قم، مدرسةالامام المهدی
- درایتی، مصطفی(1389)، فهرست دست نوشته های ایران(دنا) 12 جلد، تهران، مرکز اسناد مجلس
- دیلمی، حسن بن محمد ( 1408) اعلام الدین فی صفات المومنین ، قم : مؤسسة آل بیت
- -----------(1391)، فهرستگان نسخه¬های خطی ایران(فنخا)، چاپ اول، تهران: سازمان اسناد و کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران
- سلامی، نصراله ،خالق زاده، محمد هادی و معصومی، محمد رضا (1401) بررسی سبک شناسی نسخه خطی مجلس آرای محمد محسن شیرازی » ،نشریه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی ، 15(75)، 154-139
- شمیسا، سیروس(1389)، انواع ادبی، تهران: نشر میترا.
- شیخ ویسی، طیبه(1395)، تصحیح انتقادی دیوان قصاید سید طاهر آتشی شیرازی خباز، پایان نامه کارشناسی ارشد
- شیرازی، محمد محسن(ق11)، مجلس‌آرا، نسخۀ خطی شمارۀ 3652، کتابخانة دانشگاه تهران.
- --------------- (1204ق)، مجلس‌آرا، نسخۀ خطی شمارۀ 2514، کتابخانة دانشگاه تهران.
- --------------(1257 ق)، مجلس‌آرا، نسخۀ خطی شمارۀ 261، کتابخانة مسجد اعظم قم
- --------------(1260 ق)، مجلس‌آرا، نسخۀ خطی شمارۀ 17381، کتابخانة مجلس شورای اسلامی
- صفا، ذبیح الله (1370) ، تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی ج5، تهران: نشر فردوسی
- طوسی، محمدبن حسن( 1414) الآمالی ( الطوسی) قم : دار الثقافة
_ فدایی، غلامرضا(1324)، آشنایی با نسخ خطی و آثار کمیاب، تهران: انتشارات سمت
- مجلسی، محمد باقر(1368) بحارالانوار، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی
- منزوی، احمد( 1348). فهرست نسخه های خطی فارسی ، ج2، تهران :موسسة فرهنگ منطقه ای
- طوسی، محمدبن حسن( 1414) الآمالی ( الطوسی) قم : دار الثقافة
- نظامی ، جمال الدین ابو محمد الیاس ( 1333) خسرو و شیرین،تصحیح وحید دستگردی، تهران: ابن سینا
- نوری، حسین ابن محمد تقی(1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت- لبنان، مؤسسه آل بیت
- واعظ قزوینی، ملا محمد رفیع ( 1359) دیوان،تصحیح سید حسن سادات ناصری،تهران:علمی