بررسی راهکارهای برون‌رفت از موانع تقوا در قرآن کریم و روایات

الموضوعات : نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلام

ابراهیم قربانی ¹ (دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
محمدرضا آرام ² (دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).)

تاريخ الإرسال : 28 الأحد , صفر, 1446 تاريخ التأكيد : 14 الثلاثاء , ربيع الأول, 1446 تاريخ الإصدار : 14 الثلاثاء , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: تقوا, اوامر, نواهی, موانع, راهکارهای قرآنی, روایات. ,

ملخص المقالة :

 

        موضوع تقوا، حفظ و تقویت آن همواره در دین اسلام، مورد توجه بزرگان و اندیشمندان بوده است. حفظ تقوا در مرحله نخست، و تقویت آن در مرحله بعد، تنها با شناخت عوامل بازدارنده از تقوا تحقق می‌یابد. قرآن کریم و روایات ائمه معصوم(ع) مهم‌ترین منابع و مراجع شناسایی موانع تقوا بوده و علاوه بر معرفی موانع بازدارنده از تقوا، راهکارهای رفع موانع تقوا نیز در این منابع بیان شده است. با در نظر گرفتن این مطلب که موانع تقوا، عامل یا عواملی هستند که مانع ایجاد و حفظ تقوا در فرد و جامعه می‌شوند، می¬توان این¬گونه بیان نمود که تنها راه برون‌رفت از این موانع، الگو قرار دادن آیات قرآن کریم و روایات است. در فرآیند شناسایی موانع تقوا، علاوه بر ارائه راهکارهای برون‌رفت از موانع تقوا به وسیله انجام عبادات فردی و جمعی مانند: نماز، روزه، زکات، حج؛ راهکارهای دیگری ازجمله توسل، توکل، صبر، ذکر، امید داشتن به رحمت الهی، نیز تشریح شده است که دانستن آن در ایجاد تقوا و حفظ آن بسیار حائز اهمیت است.

المصادر:

قرآن كريم.
1. آمدی، عبد الواحد بن محمد، (۱۳۶۶)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق: مصطفی درایتی، قم ، انتشارات مکتب الاعلام الاسلامی.#
2. آملی، حیدر، (۱۴۱۳ق)، تفسیر المُحیطُ الاعْظَم، قم، انتشارات نور علی نور.#
3. آشتیانی، احمد، (۱۳۶۲)، طرائف الحكم يا اندرزهاى ممتاز، تهران، انتشارات کتابفروشي صدوق.#
4. ابن عاشور، محمد الطاهر، (۱۴ق)، التحرير و التنوير، تونس، انتشارات دارسحنون.#
5. اِبن منظور، محمدبن مکرّم، (۱۴۲۶ق)، لسان العرب، تحقيق: يوسف البقاعي و ابراهيم شمس‌الدين، بیروت، انتشارات مؤسسه علمي مطبوعات.#
6. الهامي‌نیا، اصغر، (۱۳۸۸)، اخلاق، قم، انتشارات زمزم هدايت‏.#
7. انصاري، خواجه عبدالله، (۱۳۹۱)، شرح منازل السائرین، چاپ دوم، تهران، انتشارات چاپ و نشر بين‌الملل.#
8. بحراني، سيد هاشم،(۱۴۱۵ق)، البرهان في تفسير القرآن، چاپ اول، تهران، انتشارات بنياد بعثت.#
9. ترمذی، محمد بن عیسی، (۱۴۰۱)، سنن الترمذی، استانبول.#
10. بخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل، (۱۴۰۷ق)، صحیح البخاری، چاپ سوم، بیروت، انتشارات دار ابن کثیر.#
11. سیوطی، جلال‌الدين عبدالرحمن، (۱۴۰۴ق)، الدر المنثور في التفسير بالمأثور، قم، مکتبهآیت‌الله المرعشي النجفي.#
12. ثعلبی، احمد بن محمد، (۱۴۲۲ق)، الكشف و البيان، بیروت، انتشارات دار إحياء التراث العربي.#
13. حَسْکانی نیشابوری، عبیدالله بن عبدالله بن احمد، (۱۴۱۱ق)، شواهد ألتَّنزیل لقواعد ألتّفضیل، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.#
14. حرانی، ابن‌شعبه، (۱۳۶۳)، تحف العقول عن آل‌الرسول صلی‌اللّه علیهم، قم، انتشارات علی‌اکبر غفاری.#
15. حرعاملی، محمد بن حسن، (۱۳۸۶)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعه، قم، انتشارات کتابچی.#
16. حویزی، عبدعلی بن جمعه، (۱۳۸۳ق)، تفسیر نور الثقلین، قم، انتشارات مطبعه العلمیه.#
17. حیدری، کمال، (۱۴۲۶ق)، التقوى في القرآن، قم، انتشارات دار فراقد.#
18. رازي، فخرالدّين، (بیتا)، تفسير كبير فخر رازي، چاپ دوم، بيروت، انتشارات دار احياء التراث العربي.#
19. راغب اصفهانی، حسين‌بن محمد،(۱۴۱۲ق)، المفردات فی غریب القرآن، بيروت، انتشارات دارالعلم.#
20. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، (۱۳۸۶ق)، علل الشرايع، نجف، انتشارات مطبعه الحيدريه.#
21. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، (۱۳۸۹)، معاني الأخبار، تصحيح على‌اكبر غفارى، قم، انتشارات ارمغان طوبی.#
22. طباطبايي تبريزي، سيد محمد حسين، (۱۴۱۷ق)، الميزان في تفسير القرآن، قم، انتشارات جامعه مدرسين.#
23. طبرسي، فضل بن حسن، (۱۴۱۲ق)، مجمع البيان لعلوم القرآن، چاپ دوم، تهران، انتشارات دارالمعرفه.#
24. طبری، ابوجعفر محمد بن جرير، (۱۴۱۲ق)، جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)، بیروت، انتشارات دار المعرفه.#
25. طريحي، فخر الدين،(۱۹۵۳م)، تفسیر غریب القرآن الکریم، نجف، انتشارات مطبعه الحیدریه.#
26. طيب، سيد عبدالحسين، (۱۳۹۳ق)، اطيب البيان في تفسير القرآن، چاپ دوم، تهران، انتشارات بنياد فرهنگ اسلامى كوشان پور.#
27. عبدالباقي، محمدفؤاد، (۱۴۱۸ق)، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الكريم، چاپ چهارم، بيروت، انتشارات دارالفكر.#
28. قرائتي، محسن، (۱۳۷۹)، تفسیر نور، چاپ پنجم، قم، انتشارات مؤسسه در راه حق.#
29. قرشی، سید علی اکبر، (۱۳۷۷)، احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت.#
30. قمی، علی بن ابراهیم، (۱۴۰۴ق)، تفسير القمی، قم، انتشارات دارالکتاب.#
31. کفعمی، تقی الدین، (۱۳۲۱ق)، مصباح الکفعمی، تهران، انتشارات چاپخانه مدرسه فخریه.#
32. کلینی رازی، ابوجعفر محمدبن یعقوب، (۱۳۶۷)، الكافي، تحقيق: علي اكبرغفاري، انتشارات دارالمكتب الاسلاميه.#
33. کلینی رازی، ابوجعفر محمدبن یعقوب، (۱۳۸۸)، تحفه الأولياء، مترجم: محمد علی اردکانی، تهران، انتشارات دار الحدیث.#
34. کلینی رازی، ابوجعفر محمدبن یعقوب، (۱۳۹۴)، فروع کافي، انتشارات قدس.#
35. متقي هندي، علاءالدین علی بن حسام، (۱۴۱۳ق)، كنزالعمّال، بیروت، انتشارات مؤسسه الرساله.#
36. مجلسی، محمدباقر، (۱۴۰۳)، بحار الانوار، بيروت، دار احيا، التراث العربي.#
37. مصطفوی، حسن، (۱۳۷۱)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.#
38. موسوی خمینی، روح الله، (۱۳۷۷)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، انتشارات مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينی(ره).#
39. میبدی، احمد بن محمد، (۱۳۷۱)، کشف الاسرار و عده الابرار، تهران، انتشارات امير کبير.#
40. نوری، حسین بن محمدتقی، (۱۴۰۸ق)، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، چاپ اول، بیروت، انتشارات مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث.#
41. هاشمی رفسنجانی، اکبر، (۱۳۷۹)، فرهنگ قرآن، قم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم.#