بررسی جلوه‌های خرق عادت در آثار شهرنوش پارسی‌پور (زنان بدون مردان، طوبی و معنای شب، عقل آبی، تجربه‌های آزاد)

الموضوعات : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مینا خوبانی ¹ , محمد رضا معصومی ² , محمدهادی خالق زاده ³

1 - دانشجوی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.
3 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی ، یاسوج ، ایران

تاريخ الإرسال : 09 السبت , ذو الحجة, 1445 تاريخ التأكيد : 27 السبت , صفر, 1446 تاريخ الإصدار : 30 الثلاثاء , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: خرق عادت, شهرنوش پارسی‌پور, پیکرگردانی, سفر معنوی,

ملخص المقالة :

ادبیات داستانی زننوشت، سهم عمدهای در ادبیات معاصر جهان دارد و با بررسی این آثار، می‌توان به دغدغه‌ها، اندیشه‌ها و نگرش‌های زنان پی برد. شهرنوش پارسی‌پور از جمله نویسندگانی است که در دهۀ پنجاه و شصت خورشیدی، با آفرینش آثار داستانی متعدد سعی در بازتعریف عناصر زندگی زنان دارد. یکی از مختصات سبکی او، خرق عادات توسط شخصیت‌های داستان است. از آنجایی که زنان، در مرکز داستان‌های وی قرار دارند، اکثر این اتفاقات غریب و محیرالعقول توسط زنان یا در ارتباط با زنان است. پارسی‌پور با ایجاد خرق عادت، ادبیات خود را به رئالیسم جادویی نزدیک می‌کند و به مدد همین شگرد، زنان را موجوداتی شگفت‌انگیز و دارای قدرت‌های ویژه معرفی می‌کند. هرچند در خلال داستان‌ها متوجه می‌شویم که هر زنی نمی‌تواند در خود یا دیگران تحول و دگرگونی ایجاد کند، بلکه این امر تنها توسط زنانی امکان‌پذیر است که از مناسبات جنسیتی و قوانین زن‌ستیزانه دوری می‌جویند و در پی کشف حقیقت برمی‌آیند. روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است و به این نتیجه دست یافته است که جلوه‌های خرق عادات در داستان‌های پارسی‌پور، شامل پیکرگردانی انسان به عناصر طبیعت مانند درخت و دانه، خاک، نور و جانوران (مانند پروانه)، قدرت حیات مجدد پس از مرگ و سفر معنوی در خط زمان هستند. مدت زمان چندسالۀ بارداری، بدون سر دیدن مردان و غیره از دیگر نمودهای خرق عادات در این آثار است.

المصادر:

• احمدپور، نیر؛ مراثی، محسن (1392). «خرق عادت و جناس بصری در آثار تصویرگران نویسنده». کتاب ماه هنر. ش 179. صص 106-111.
• اسمیت، ژوئل (1383). فرهنگ اساطیر یونان و رم. ترجمۀ شهلا برادران خسروشاهی. تهران: فرهنگ معاصر.
• بارانی، امالبنین؛ حبیبی، علی‌اصغر؛ احمدی چناری، علی‌اکبر (1395). «واکاوی تطبیقی عوامل فمینیستی در رمان‌های نوال سعداوی و شهرنوش پارسیپور». مطالعات تطبیقی فارسی و عربی، شمارۀ 2، صص 9-38.
• پارساپور، زهرا «خوانش اکوفمینیستی داستان زنان بدون مردان». جستارهای نوین ادبی. شمارۀ 4. صص 27-44.
• پارسی‌پور، شهرنوش (1357). تجربه‌های ‌آزاد. تهران: امیرکبیر.
• ــــــــــــــــــ (1368). زنان بدون مردان. www.bookih.ir.pdf
• ـــــــــــــــــــ (1372). عقل آبی. سوئد: باران.
• ــــــــــــــــــــ (1398). طوبا و معنای شب. چاپ نهم، تهران: نشر البرز.
• حجار، راضیه؛ صادقی شهپر، رضا (1392). «نقد فمینیستی سگ و زمستان بلند». ادب پژوهی. شماره 26. صص 73-94.
• خسروی شکیب، محمد (1389). «بررسی اندیشه فمینیسم در آثار شهرنوش پارسیپور و مارگاریت دوراس». مطالعات ادبیات تطبیقی، ادبیات و زبانها، شماره 15، صص 81-96.
• داد، سیما (1390). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
• رستگار فسایی، منصور (1383). پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• روستا، فرشته؛ معصومی، محمدرضا؛ نظری، جلیل (1399). «بن‌مایه‌های پیکرگردانی در فرهنگ و داستان‌های مردم بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد». دوماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه. ش 33. صص 93-120.
• صادقی تحصیلی، طاهره؛ اشرف مدرس، گلی، خسروی شکیب، محمد (1399). «رویکردی فمینیستی به داستان عقل آبی شهرنوش پارسی‌پور». پژوهشنامه ادبیات داستانی. ش 4. صص 59-73.
• علی‌زاده، ناصر؛ دستمالچی، ویدا (1391). «مطالعه تطبیقی خرق عادت در ادبیات عرفانی و سوررئالیستی». نشریه زبان و ادب فارسی. ش 225. صص 126-148.
• نصر اصفهانی، محمدرضا؛ تهمتن، نسرین (1395). «مقایسه سفر روحانی ادریس (ع) در فرهنگ اسلامی و دانته در کمدی الهی». نشریه مطالعات ادبیات تطبیقی. ش 39. صص 9-26.
• میلانی، فرزانه (1372). «پای صحبت شهرنوش پارسیپور». نشریه ایران نامه. ادبیات و زبان‌ها. شماره 44. صص 691-704.
• یداللهی، جمشید؛ صباغ، صمد (1393). «بررسی جامعه‌شناختی رمان زنان بدون مردان شهرنوش پارسی‌پور». مطالعات جامعه‌شناسی. ش 25. صص 59-76.
• یونگ، کارل گوستاو (1386). اصول نظری و شیوۀ روان‌شناسی تحلیلی یونگ. ترجمۀ فرزین رضایی. چاپ ششم. تهران: ارجمند.