نقش مدیریت ریسک فعالیت‌های کشاورزی در بهبود شاخص‌های اقتصادی خانوارهای روستایی مطالعه موردی: شهرستان گرگان

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

علی اکبر نجفی کانی ¹ , بهمن صحنه ² , محسن اخلاقی ³

1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
3 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، گنبدکاووس، ایران

تاريخ الإرسال : 15 الخميس , محرم, 1439 تاريخ التأكيد : 27 الجمعة , ذو الحجة, 1439 تاريخ الإصدار : 13 الأحد , محرم, 1440

الکلمات المفتاحية: خانوارهای روستایی, مدیریت ریسک, توسعه کشاورزی, ریسک کشاورزی, شهرستان گرگان,

ملخص المقالة :

امروزه با توجه به اینکه هرگونه فعالیت کشاورزی به دلیل وجود رویدادهای طبیعی خسارت‌زا، با مخاطره-هایی روبروست، برنامه‌ریزی برای کاهش میزان ریسک و افزایش ضریب امنیت سرمایه‌گذاری در این بخش، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. این تحقیق از نوع پژوهش‌های کاربردی بوده و شیوه اجرای پژوهش به صورت میدانی می‌باشد و برای جمع‌آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری مورد مطالعه 33046 خانوار روستایی در شهرستان گرگان می‌باشند. تعداد نمونه‌ها بر اساس فرمول کوکران برابر با 253 خانوار بدست آمده که سهم هر یک از ده روستای مورد مطالعه در بخش‌های مرکزی و بهاران، به نسبت جمعیت آنان مشخص گردید. سپس پرسشنامه‌ها به صورت تصادفی ساده / سیستماتیک بین خانوارها توزیع شده و با استفاده از آزمون‌هایی از قبیل تحلیل‌های همبستگی (کای اسکوئر و اسپیرمن)، کروسکال والیس و تحلیل واریانس در محیط نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل و سنجش قرار گرفته‌اند. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که بین مدیریت ریسک فعالیت‌های کشاورزی با بیشتر مولفه‌های محیطی و بلایای طبیعی از قبیل خشکسالی، سیل، سرمازدگی و... تا سطح اطمینان 99 درصد رابطه معناداری وجود دارد. علاوه بر آن مدیریت ریسک بر میزان بهره‌وری فعالیت‌های کشاورزی و به تبع آن بهبود کیفی زیستی خانوارهای روستایی اثرگذار بوده و میزان اثر‌گذاری عوامل محیطی و بلایای طبیعی بر مدیریت ریسک کشاورزی در روستاهای نواحی جلگه-ای، کوهستانی و کوهپایه‌ای شهرستان گرگان تفاوت معناداری تا سطح اطمینان 99 درصد دارند. در این راستا ارائه راهکارهای کلیدی به منظور کاهش ریسک از قبیل خرید تضمینی محصولات کشاورزی، بیمه محصولات، پرداخت تسهیلات به کشاورزان، برگزاری کلاس‌های آموزشی و ترویجی امری اجتناب‌ناپذیر است.

المصادر:

1. Afshin, Fahima (2004): Strategies for confronting threats to agricultural production units from the perspective of risk management, Agricultural Research Quarterly Journal, No. 2, pp. 65-61. (In Persian).


2. Ahmadizadeh, Omran (2008): What is mechanization? Barzegar Monthly, No. 1015, p. 21. (In Persian).


3. Ahsan, S.M., A. Ali & N. Kurian, (1982): Toward a Theory of Agricultural insurance, American Journal of Agricultural Economics, vol. 64, No. 3, pp. 520-529.


4. Amini Zare, Ramin (2015): Agriculture, Risk Management and Crisis Management, p. 1. (In Persian).


5. Asadi, Sharareh & Aghaei Malek Abadi, Ali (2012): Risk Management Strategies in Agriculture, First National Conference on Sustainable Development Strategies, Tehran, Ministry of the Interior. (In Persian).


6. Aziz Nasiri, Samaneh (2011): Agricultural Crop Insurance Based on Climate Index as an Effective Tool in Agricultural Risk Management, No. 161, p. 40. (In Persian).


7. Azkia, Mostafa (2002): Sociology of Rural Development and Underdevelopment in Iran, Information Publishing House. (In Persian).


8. Barnett, B.J., and J. K. Skees & J.D. Hourgan, (1990): examining participation in Federal crop insurance, Staff Paper No. 275, Department of Agricultural Economics, University of Kentucky.


9. Benek, R. & Thompson. S. r (1998): Generalized Optical hedge ration estimation, American journal of Agricultural Economics, 77, 858-868.


10. Bilca, M., Conte, Q., Ditman, C., Gallo, J & Stroblmeier, J (2006): Agricultural Insurance Plan; European Commission; Institute for the Protection and Security of Citizens.


11. Bleke, Gerdal and ither (1987); the cambering atlas of the Middle East and north, Cambridge university press.


12. Chiman. J & k .ward (1999): Aquaculture Risk Management.


13. Durandish, Arash (2004): Risk Management in Agricultural Farms Quarterly Journal of Insurance and Agriculture, No. 8. (In Persian).


14. Ebrahimi, Changiz (2007), to ensure the sustainable growth of agriculture, take the managerial position of mechanization seriously, Keshavarz Monthly, No. 339, 28 the year, p. 17. (In Persian).


15. Falco, SD & Perings, C. (2005): crop biodiversity, risk management and the implications of agricultural assistance ecological Economics, 55, 459-466.


16. Ferdowsi, Rahmat (2002): Study of Risk Resources and Uncertainty in Agriculture, Agricultural Economics and Development, No. 12. Pp 145-154. (In Persian).


17. Ghalavand, k, (2004): investigating factors effecting the adoption of agricultural produce insurance among the farmers of Tehran and Mazandaran province. M.SC. Thesis, Islamic Azad University Branch of Research and Science, Tehran, Iran. (In Persian).


18. Godwin, B.K, (1993): An Empirical Analysis if Demand for Multiple Peril Crop insurance, American Journal of Agricultural Economics. Vol. 75, pp. 425-434.


19. Gravandi, Shoheir; Ali Beigi, Amir Hossein (2009): Determining the Factors Affecting the Use of Productivity Risk Management Strategies by Kermanshah County Corn Farmers, Rural Research, and pp 135-118. (In Persian).


20. Hassan Shahi, Morteza (2007): Optimum Economic Model of Crop Products under Conditions of Risk, Journal of Agricultural Economics and Development Research. (In Persian).


21. Hastam, H (2002): Investigating the Effective Factors on the Development of Strategic Agricultural Products Insurance, Master's Degree in Agricultural Promotion and Education, Tehran University.


22. Hazel P.B k & Notron R, D (1986): Mathematical Programming for economies analysis in agriculture, MC Mallon, New York.


23. Imani, Bahram. Bakhtar, Soheila & Khoshraftar, Abdoreza (2016): The Evaluation of Social Sustainability indicators in the Rural Areas (Case Study: Rural Suburban City north of Islamabad-West), Journal of Regional Planning /Vol. 6/ No. 24/ winter, pp 168-178. (In Persian).


24. Jamini, Davood, Amini, Abbas, Ghadermarzi, Hamed & Tavakoli, Jafar (2017): Measurement of Food Security and Investigation of its Challenges in Rural Areas (Case Study: Badr District from Ravansar County), Journal of Regional Planning /Vol. 7/ No. 27/ autumn, pp 87-102. (In Persian).


25. Kerzner, M (1998): managing Risk in Agriculture, north Central Region Extension Publication No 406.


26. Khaksar Astaneh, Hamideh & Karbasi, Alireza (2005): Calculating the Final Rate of Investment Returns in Iranian Agricultural Research, Quarterly Journal of Agricultural Economics and Development, No. 5, pp. 125-146. (In Persian).


27. Kostov, w & G. linkard (1996): Kinship and personal communication network influences on adoption of agriculture.


28. Kupahi, Saeid (1977): Principles of Agricultural Economics, Tehran University Press. (In Persian).


29. Mishra .PK. (1999): Planning for the Development and Operation of Agricultural insurance Schemes, Development and Operation of Agricultural insurance Schemes in Asia. Report of the APO seminar on Agricultural insurance Held in Manila Philippines PP 27 – 40.


30. Mohammadi Yeganeh, Behrooz & Sanai Moghadam, Sorush (2017): Analysis of the effects of rural-urban migration between city and village Case study: poshte zilaie county, Dehdasht Township, Journal of Regional Planning /Vol. 7/ No. 27/ Autumn, pp 103-116. (In Persian).


31. Pour Abrahim, Fatemeh & Bakhshoodeh, Mohammad (1997): Investigating the Factors Affecting Productivity Income and Income and its Risk in the Agricultural Sector of Iran, Iranian Journal of Insurance and Agricultural Research, 83-101. (In Persian).


32. Sarvarh, Rahim, Eshghei, Ali & Alavi, Saeideh (2016): Economy of Space and Regional Inequalities (Case Study: Ardabil Province), Journal of Regional Planning /Vol. 6/ No. 24/ winter, pp 59-72. (In Persian).


33. Shah Mohammadi, Zaman, Haghighat Ju, Parviz & Afrasiab, P (2001). Determination of droughts and moles on the basis of long-term rainfall in Iran, The first national conference on water crisis response strategies, Zabol University. (In Persian).


34. Shahbazi, Ismaeil (1998): Rural Development and Promotion, Tehran University Press. (In Persian).


35. Sheibani, Ahmad Ali (1977): Introduction to Insurance Principles, No. 25, Tehran High School of Insurance. (In Persian).


36. Tahamipoor, Morteza & Shahmoradi, Manoocheher (2007): Measurement of total factor productivity growth in agricultural sector and its contribution to the growth of value added sector, 6th Iranian Agricultural Economics Conference, Mashhad, Iran Agricultural Economics Association, Ferdowsi University of Mashhad. (In Persian).


37. Turkmani, Javad (2000): The Impact of Insurance on Risk Reduction of Wheat Suppliers, Tehran Institute of Planning Research and Agricultural Economics. (In Persian).


38. Turkmeni, Javad & Ghorbani, Mohammad (1999): Factors Affecting Agricultural Demand, a Case Study of Sari, Iran. Iranian Agriculture Science, No. 30, pp. 240-233. (In Persian).


39. Turkmeni, Javad (2005): Assessment of the role of insurance in reducing the inequality of exploiters and factors affecting the demand for agricultural insurance. (In Persian).


40. Vandeveer, Motte L.A, (2001): Demand for area crop insurance among litchi produces in northern Vietnam, Journal of Agricultural.


41. Williams, J., G.L., and Carriker: G.A., B Arrnaby & G.L. Harper, (1993): Group insurance and disaster Assistance designs for Wheat and Grain Sorghum, American Journal of Agricultural Economics.


42. Ziauddin. A. T. M, sultan Ahmmad (2010): Agricultural Research priority: vision-2030 and beyond. Bangladesh agricultural Research council, Dhaka.