امکان سنجی نواحی مستعد کشت پسته در شهرستان دامغان با استفاده از رهیافت ویکور

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مهدی پورطاهری ¹ (دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران)
علی احمدآبادی ² (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران)
مهناز رهبری ³ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 08 الأحد , جمادى الأولى, 1435 تاريخ التأكيد : 15 الإثنين , ربيع الثاني, 1437 تاريخ الإصدار : 11 الخميس , ربيع الثاني, 1437

الکلمات المفتاحية: امکان سنجی, روش تصمیم‌گیری چند معیاره, روش ویکور, کشت پسته, دامغان,

ملخص المقالة :

       پسته با ارزش اقتصادی بسیار بالا نقش ویژه­ای در صادرات غیر نفتی ایران دارد و شناسایی مناطق مستعد کشت آن در سطح کشور، زمینه را برای برنامه­ریزی­های لازم در مورد آن فراهم خواهد کرد. از آنجایی­که هر یک از محصولات کشاورزی، شرایط اقلیمی و محیطی خاصی را می­طلبد، لذا کارشناسان، توجه ویژه­ای به آمایش سرزمین داشته و بر پایه مدل­های اکولوژیکی- سرزمینی، منابع زمین را با روش­های مناسب؛ شناسایی، ارزیابی و به منظور اهداف خاصی، قابلیت­سنجی می­نمایند. هدف از این تحقیق، شناسایی پتانسیل توان اکولوژیکی مناطق کشت پسته در شهرستان دامغان می­باشد که در این راستا، با در نظر گرفتن نیازهای اکولوژیک پسته، شاخص­های  توپوگرافی (ارتفاع، شیب)، زمین­شناسی، بارش، رطوبت نسبی و دما، تهیه و مورد استفاده و تحلیل قرار گرفته است و سپس با استفاده از روش­های تصمیم­گیری چند معیاره (MCDM) مبتنی بر روش ویکور و به کمک محیط نرم­افزاری ArcGIS مدل­سازی و تحلیل فضایی اطلاعات صورت گرفته و بر اساس آن اراضی شهرستان دامغان از نظر قابلیت کشت پسته، ارزیابی و طبقه­بندی شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده کارایی روش ویکور در سنجش قابلیت اراضی برای کشت پسته بوده و بر اساس آن شهرستان دامغان به پنج بخش بسیار مناسب، مناسب، متوسط، ضعیف و نامناسب تقسیم شده است. اراضی بسیار مناسب و مناسب، بر روی هم 96/68 درصد و اراضی متوسط، 76/21 درصد که بر روی هم، این اراضی، عمدتاً در دهستان­های قهاب رستاق، قهاب صرصر، حومه و دامنکوه قرار دارند و اراضی ضعیف و نامناسب، 24/9 درصد از مساحت شهرستان را به خود اختصاص داده است که عمدتاً در دهستان­های رودبار، تویه دروار و نوارهای بسیار باریکی از دهستان­های دامنکوه و حومه را به خود اختصاص داده است.

المصادر:

1. اعظم­زاده شورکی، مهدی؛ محمود گردی، رحیم؛ خلیلیان، صادق و ابوالقاسم مرتضوی (1390): «بررسی بازار صادراتی پسته ایران»، فصلنامه تحقیقات اقتصاد کشاورزی، شماره 3، تهران، صص 115-100.


2. امیری، مقصود (1390): «تعیین جایگاه مدیریت فناوری در بانک سپه با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای و ویکور»، مجله چشم انداز مدیریت صنعتی، شماره 4، تهران، صص 188-167.


3. جعفربیگلو، منصور و زهرا مبارکی (1387): «سنجش تناسب اراضی استان قزوین برای کشت زعفران بر اساس روش های تصمیم گیری چند معیاره»، فصلنامه پژوهش های جغرافیای طبیعی، شماره 66، تهران، صص 119-101.


4. شعاعی، علیرضا (1389): «مدیریت باغ پسته»، نشریه برزگر، شماره 1048، تهران، صص 28-24.


5. فتاحی اردکانی، احمد (1375): «تحلیل بهره وری عوامل مؤثر بر تولید پسته (شهرستان اردکان)»، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.


6. فال سلیمان، محمود و حجت اله صادقی (1392): «تحلیل توانمندی های بخش کشاورزی استان خراسان جنوبی در راستای توسعه پایدار با استفاده از مدل «SWOT، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 30، زاهدان، صص 156-139.


7. فیضی زاده، بختیار؛ ابدالی ،حسین؛ رضایی بنفشه، مجید و غلامحسین محمدی (1391): «پهنه بندی قابلیت کشت گندم دیم در سطح استان آذربایجان شرقی با استفاده از تحلیل های مکانی GIS»، نشریه زراعت، شماره 96، تربیت حیدریه، صص 91-75.


8. لشکری، حسن و علی رضایی (1390): «مکان یابی نواحی مستعد کشت کلزا در منطقه سرپل ذهاب»، فصلنامه پژوهش های جغرافیای طبیعی، شماره 78، تهران، صص 48-29.


9. مهرنژاد، محمدرضا و امان اله جوانشاه (1389): سند راهبردی تحقیقات پسته ایران، مؤسسه تحقیقات پسته کشور، نشر جمهوری، چاپ اول، تهران.


10. نوجوان، مهدی؛ محمدی، علی اصغر و اسماعیل صالحی (1390): «کاربرد روش های تصمیم گیری چند معیاره در برنامه ریزی شهری و منطقه ای با تأکید بر روش های topsis و «saw، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 28، تهران، صص 296-285.


11. مطهری نژاد، علی اکبر (1381): اثرات جغرافیایی کشت پسته در توسعه روستایی دهستان قهاب رستاق دامغان، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.


12. Chu, M.T. shyu, J. Tzeng, G.H. Khosla, R, (2007): comparison among three analytical methods for knowledge communities group-decision analysis, Expert systems with applications,pp: 1011-1024.


13. Devi, K (2011): Extension of VIKOR method in intuitionistic fuzzy environment for robot selection, Expert systems with application, pp: 14163-14168.


14. Duke J.A. (2001): Handbook of nuts. CRC Dress,Boca, Raton.FL.


15. Liou, J. Tsai,H. Chieh,Y. Rong,H. Hshiung,G (2011): A modified VIKOR multiple-criteria decision method for improving domestic airlines service quality, Journal of Air Transport Management, pp: 57-61.


16. Yang,O. ping,Y.How,M. Hshiung T (2011): A VIKOR technique based on DEMATEL and ANP for information security risk control assessment, information Sciences, pp: 1-19.


17. Opricovic Serafim, T, Gwo-Hshiung, (2004): Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of operational Research 154, pp: 445-455.


18. Shemshadi,A. Shirazi, H. Toreihi, M, Tarokh, M.J. (2011): A fuzzy VIKOR method for supplier selection based on entropy measure for objective weighting, Expert systems with applications, pp: 12160-12167.