تأثیر گرایشات فردی بر شکل گیری الگوهای جابجایی در مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق 4 و 10 شهر شیراز)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

رویا اطمینانی قصرالدشتی ¹ (دانش آموخته دکتری شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
مهیار اردشیری ² (استادیار شهرسازی، واحد بیضاء، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضاء، ایران)
حمید ماجدی ³ (دانشیار شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 07 الأحد , شوال, 1435 تاريخ التأكيد : 15 الإثنين , ربيع الثاني, 1437 تاريخ الإصدار : 11 الخميس , ربيع الثاني, 1437

الکلمات المفتاحية: شیراز, گرایشات فردی, الگوهای جابجایی, محدوده مسکونی, شیوه جابجایی,

ملخص المقالة :

       بسیاری از مطالعات بمنظور نیل به اهداف حمل و نقل پایدار درون شهری، در جهت بررسی و شناخت عوامل مؤثر بر شکل­گیری انواع الگوهای جابجایی تلاش نموده و در این راستا به نتایج تعیین کننده­ای مبنی بر وجود ارتباط بین خصوصیات محیط مصنوع، ویژگی­های اجتماعی- اقتصادی و رفتار سفر شهروندان رسیده­اند. لیکن در این میان آنچه کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است؛ تأثیر عوامل ذهنی همچون گرایشات و تمایلات افراد بر پذیرش و انتخاب شیوه­های خاص سفر می­باشد. بدین منظور این تحقیق به شناخت ارتباط بین گرایشات افراد ساکن در مناطق شهری و الگوی جابجایی­های روزانه آنان پرداخته است. در این مطالعه با استفاده از تحلیل آماری داده­های گردآوری شده از دو محدوده مسکونی در شهر شیراز، فرضیه وجود ارتباط بین گرایشات فردی و تعداد سفرهای غیرکاری افراد به مقاصد مختلف با سه شیوه جابجایی (خودرو شخصی، حمل و نقل عمومی و پیاده/ دوچرخه) مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج  نشان می­دهند که گرایشات افراد نسبت به سفر با خودرو، سیاست­گذاری­های محیطی، کارایی و امنیت سفر در شیوه انجام سفرهای غیرکاری توسط آنان تأثیرگذار بوده است، بطوری­که گرایش مثبت در جهت سیاست­گذاری­های محیطی رابطه معکوسی با تعداد سفرهای غیرکاری انجام شده با خودرو شخصی توسط افراد و در مقابل رابطه مستقیمی با سفرهای پیاده داشته است. همچنین گرایش افراد نسبت به ناکارایی سفرهای شخصی­ با خودرو تأثیر مثبتی بر تعداد سفرهای انجام شده توسط آنان با استفاده از حمل و نقل عمومی داشته است. از این­رو، شناخت گرایشات سفر ساکنین و جهت دهی مناسب به آنها در برنامه­ریزی و سیاست­گذاری­های حمل و نقل، می­تواند نقش بسزایی در افزایش سفرهای پایدار درون شهری همچون استفاده از حمل و نقل عمومی و پیاده روی بخصوص در سفرهای غیرکاری و تفریحی داشته باشد.

المصادر:

1. Ajzen, I. (2001): Attitudes, in the Corsini encyclopedia of psychology and behavioral science, John Wiley & Sons publication, New York.


2. Ajzen, I. & M. Fishbein, (1977): Attitude-behavior relations: A theoretical analysis and review of empirical research. Psychological Bulletin, 84, pp: 888-918.


3. Anable, J., (2005): ‘Complacent car addicts’ or ‘aspiring environmentalists? Identifying travel behavior segments using attitude theory. Transport Policy 12, pp: 65–78.


4. Choo, S., and P. Mokhtarian, (2004): What type of vehicle do people drive? The role of attitude and lifestyle in influencing vehicle type choice. Transportation Research Part A, 38 (3), pp: 201–222.


5. Crane, R., (2000): The influence of urban form on travel: An interpretive review. Journal of Planning Literature, 15(1), pp: 3–23.


6. Emmerink, R. H. M., P. Nijkamp, & P. Rietveld, (1995): Is congestion pricing a first-best strategy in transport policy? A critical review of arguments. Environment and Planning B, 22, pp: 581–602.


7. Flamm, B., (2007): Environmental Knowledge and Attitudes, and the Environmental Impact of Vehicle Ownership and Use. TRB 2007 Annual Meeting.


8. Fujii, S. and R. Kitamura, (2003): What does a one-month free bus ticket do to habitual drivers? An experimental analysis of habit and attitude change. Transportation 30 (1), 81–95.


9. Handy, S., K., Clifton and J. Fisher, (1998): The effectiveness of land-use policies as a strategy for reducing automobile dependence: A Study of Austin Neighborhoods. Report SWUTC=98=465650–1. Austin: The University of Texas.


10. Hunecke, M., A., Blöbaum, E., Matthies, and R Höger, (2001): Responsibility and environment. Ecological norm orientation and external factors in the domain of travel mode choice behavior. Environment and Behavior, 33, pp: 830–852.

1. Kitamura, R. (2009): Life-style and travel demand. Transportation 36 (2): pp: 679-710.


2. Williams, K., M. Jenkins, and E. Burton, (2000): Achieving sustainable urban form. E and FN Spon, London.

12. Mokhtarian, P. (2001): Understanding the demand for travel, Innovation, vol. 14, pp: 355-380.


13. Nordlund, A. M. and J. Garvill, (2003): Effects of values, problem awareness, and personal norm on willingness to reduce personal car use. Journal of Environmental Psychology, 23, pp: 339–347.


14. Ory, D. and P. Mokhtarian, (2009): Modeling the structural relationships among short-distance travel amounts, perceptions, affections, and desires, Transportation Report Part A, 43, pp: 16-43.


15. Pike, S. and P. Mokhtarian, (2012): Understanding factors associated with commute behavior changes: An empirical investigation from northern California. Research Report – UCD-ITS-RR-12-34.


16. Redmond, L. and P. Mokhtarian, (2001): Modeling objective mobility: The impact of travel- related attitudes, personality and lifestyle on distance traveled, Research paper, Department of Civil and Environmental Engineering, University of California, Davis.


17. Schwanen, T. and P. Mokhtarian, (2005): What if you live in the wrong neighborhood? The impact of residential neighborhood dissonance on distance traveled. Transportation Research Part D 10, pp: 127–151.


18. Soltani, A. and R. Etminani, ( 2011): The Impact of Urban Density on Car Dependency, a Case Study of Three Residential Districts of Region 1, Shiraz, Urban and Regional Research Journal, vol. 5, pp: 139-154.


19. Steg, L. and I. Sievers, (2000): Cultural theory and individual perceptions of environmental risks. Environment and Behavior, 32, pp: 248–267.


20. Steg, L. (2005): Car use: lust and must. Instrumental, symbolic and affective motives for car use. Transportation Research Part A: Policy and Practice 39 (2–3), pp: 147–162.


21. Stradling, S. G., M. L. Meadows, and S. Beatty, (2000): Helping drivers out of their cars: Integrating transport policy and social psychology for sustainable change. Transport Policy, 7, pp: 207–215.


22. Susilo, Y. O., K., William, M. Lindsay, and C. Dair, (2012): The influence of individuals’ environmental attitudes and urban design features on their travel patterns in sustainable neighborhoods in the UK, Transportation Research Part D, 17, pp: 190-200.


23. Susilo, Y.O., N. Hanks, and M. Ullah, (2011):  An exploration of shoppers travel mode choice in visiting convenience stores in the United Kingdom. The 90^thTransportation Research Board Annual Meeting, Washington, DC.


24. Susilo, Y.O. and M. Dijst, (2009):  How far is too far? Travel time ratios for activity participations in the Netherlands. Transportation Research Record ,2134, pp: 89–98.


25. Taylor, M. A. P. and E. S. Ampt, (2003): Travelling smarter down under: Policies for voluntary travel behaviour change in Australia.Transport Policy, 10, pp: 165–177.


26. Van Acker, V., P. Mokhtarian, and F. Witlox, (2011): Going soft: on how subjective variables explain modal choices for leisure travel. EJTIR 11(2), April 2011, pp: 115-146.


27. Van Acker, V., P. Mokhtarian and F. Witlox, (2014): Car availability explained by the structural relationships between lifestyles, residential location, and underlying residential and travel attitudes.Transport Policies, 35, pp: 88-99.