پهنه بندی فضایی کانون های گردشگری به منظور تعیین مناطق بهینه خدمات گردشگری در استان فارس

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

حسن بهنام مرشدی ¹ (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
داریوش احمدی ² (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران)
حسنعلی فرجی سبکبار ³ (دانشیار گروه جغرافیا و عضو قطب برنامه ریزی روستایی ایران، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
محمدرضا رضوانی ⁴ (استاد گروه جغرافیا و عضو قطب برنامه ریزی روستایی ایران، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 08 الأربعاء , ذو القعدة, 1435 تاريخ التأكيد : 12 الخميس , شعبان, 1437 تاريخ الإصدار : 13 الأربعاء , رجب, 1437

الکلمات المفتاحية: استان فارس, تکنیک دلفی, خدمات گردشگری, پهنه‌بندی فضایی, روش کوپراس,

ملخص المقالة :

ارائه خدمات بهینه به گردشگران یکی از پایه­های اساسی در زمینه جذب و رضایت گردشگران است، چرا که لازمه­ی گریز از پیامدهای نامطلوب گردشگری و دست­یابی به الگوی بهینه توسعه مقصد گردشگری، دسترسی گردشگران به خدمات و تسهیلات گردشگری است. هدف پژوهش حاضر، پهنه­بندی کانون­های گردشگری استان فارس به منظور تعیین مناطق بهینه خدمات گردشگری می­باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و متغیرهای پژوهش شامل 19 شاخص در زمینه خدمات گردشگری بوده که از طریق فن دلفی بدست آمده و سپس با تحلیل سلسله­مراتبی و مدل کوپراس که یکی از مدل­های تصمیم­گیری چندمعیاری است، کانون­های بهینه خدمات گردشگری رتبه­بندی و در نهایت به دو سطح فرا توسعه و فرو توسعه تقسیم­بندی شدند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که قلمرو تحقیق با توجه به جاذبه­های گردشگری متعدد دارای توزیع نامتعادل و نامناسب از لحاظ دسترسی به خدمات گردشگری می­باشند و بخش­هایی همچون بخش مرکزی شیراز، آباده، فسا و نی­ریز که از لحاظ جاذبه­های گردشگری دارای پتانسیل بیشتر بوده به همان نسبت خدمات گردشگری بیشتری را طلب می­کنند و باید برنامه­ریزان و مسئولان امر توجه ویژه­ای به این مناطق نشان دهند، این مناطق را در اولویت توسعه قرار دهند. از سویی بخش­های جنوب و جنوب­ غربی استان همچون محمله، خشت، افزار، پشتکوه و ... با توجه به آب و هوای گرم و خشک و وجود جاذبه­های گردشگری کمتر در اولویت­ آخر از نظر توسعه قرار گرفته­اند.

المصادر:

1. ایمانی، حسین (1379): «آشنایی با روش دلفی و کاربرد آن در تصمیم­گیری»، فصلنامه مدیریت شهری، تهران، صص 35-9.


2. بهنام مرشدی، حسن (1391): برنامه­ریزی فضایی خدمات گردشگری استان فارس (نمونه موردی: محورهای اصلی استان فارس)، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی توریسم، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.


3. پاپلی­یزدی، محمد حسین و مهدی سقایی (1382): «گردشگری و تبارشناسی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 68، مشهد، صص 49-24.


4. تقوایی، مسعود و محمد اکبری (1388): مقدمه ای بر برنامه­ریزی و مدیریت گردشگری شهری: انتشارات پیام علوی، اصفهان.


5. تقوایی، مسعود و سید رامین غفاری (1389): «برنامه ریزی فضایی در توسعه صنعت گردشگری، مطالعه موردی: استان چهارمحال بختیاری، محور بازفت»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 25، شماره 1(پیاپی 96)، مشهد، صص100-79.


6. زاهدی، شمس­السادات (1385): مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار، انتشارات دانشگاه علامه، چاپ اول، تهران.


7. زنگی­آبادی، علی و فرحناز ابولحسنی (1387): «تحلیل فضایی، سطح­بندی و برنامه­ریزی مراکز اقامتی با استفاده از شاخص توسعه گردشگری  (TDI)(مطالعه موردی شهر اصفهان)»، فصلنامه مطالعات جهانگردی، شماره 8، تهران، صص 42-25.


8. علی احمدی، علیرضا و بهیار داعی (1376): «کاربرد روش دلفی در تعیین اولویت اهداف استراتژیک سازمانها»، مجموعه مقالات پنجمین همایش دانشجویی مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.


9. غفاری، سید رامین؛ مرادی، محمود و داوود نیک­بخت (1390): «سطح بندی و برنامه­ریزی فضاهای گردشگری روستایی بخش مرکزی شهرستان بویراحمد. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای»، سال سوم، شماره یازدهم، اصفهان، صص 118-97.


10. کاظمی ازغندی، سیمین (1390): سازماندهی فضایی مقصد های گردشگری در مقیاس ناحیه­ای، شهرستان طرقبه شاندیز، پایان­نامه کارشناسی ارشد مدیریت گردشگری، ، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی.


11. کاظمی، مهدی (1387): «تحلیل ادراک شهروندان زاهدانی در توسعه گردشگری چابهار»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال 6، شماره 12، زاهدان، صص 124-112.   


12. مستوفی الممالکی، رضا و سکینه فرمانی (1388): «ارزیابی کیفیت خدمات جهانگردی درواحدهای اقامتی و هتل­های شهر شیراز»، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، پیش شماره دو، اصفهان، صص 44-35.


13. مشرقی، حمید؛ نهاوندی، نسیم و محمدرضا امین ناصری (1390): «اولویت­بندی زیربخش­های تولیدی صنایع ماشین­سازی بر مبنای روش TOPSIS و AHPبرای تهیه برنامه عملیاتی پیوستن ایران به سازمان جهانی تجارت (WTO)»، نشریه بین­المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید، شماره 2، جلد 22، تهران، صص 143-128.


14. موسی­وند، جعفر و جعفر ساسان­پور (1390): «ارزیابی نقش زیرساخت­های شهری جهت تعیین قطب گردشگری با استفاده از مدل­های TOPSIS و AHP در استان مازندران)»، فصلنامه فضای گردشگری، سال اول، شماره 1، ملایر، صص 82-63.


15. مولائی هشتجین، نصراله؛ راضی، سید حبیب و رضا حسن­پور (1389): «راهکارهای ارائه بهینه تأمین خدمات ایمنی و آتش­نشانی در روستاهای کشور (دهستان طاهرگوراب، شهرستان صومعه سرا، کیلان)»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 25، صص 128-115.

1. Chatterjee P, Athawale VM, Chakraborty S. (2011): Material's selection using complex proportional assessment and evaluation of mixed data methods. Mater Des; 32:851–60.


2. Crosby, A.l. (1993): Measuring customer satisfaction.in e. e. scheming, w.f. Christopher (eds), the service quality handbook, New York: amazon.


3. Dreage, D. (1999): Destination Place Planning and Design. Annals of Tourism Research, Vol. 26, No. 4, 772-791.


4. Forman, E.H. (1985): Decision Support for Executive Decision Makers. Information Strategy: The Executive’s Journal, summer 1985, pp. 4-14.


5. Guun, Clare. A. and Var, Turgut. (2002): Tourism planning: basic,concepts, cases, (4th). New York. Rutledge


6. Inskeep, Edward. (1991): Tourism planning: an integrated and sustainable development approach. van no strand Reinhold, New York.


7. Kaphle, Isha. (2006): evaluating people’s accessibility to public parks using Geographic Information Systems: A case study in Ames. Iowa, Iowa State University.


8. Kennedy HP. (2004): Enhancing Delphi research: methods and results. J Adv Nurs 2004 Mar, 45(5): 504-11.


9. Kerstin Cuhls. (2001):  Delphi method. Fraunhofer Institute for Systems and Innovation Research, Germany.


10. Konstantinos D. Patlitzianas, Anna Pappa, John Psarras. (2008): An information decision support system towards the formulation of a modern energy companies’ environment. Renewable and Sustainable Energy Reviews,12 (2008) 790–806


11. Kulak, Osman. Kahraman, Cengiz. (2005): Fuzzy multi-attribute selection among transportation companies using axiomatic design and analytic hierarchy process. Information Sciences, No 170.


12. Manik Chandra Das, Bijan Sarkar, Siddhartha Ray. (2012): A framework to measure relative performance of Indian technical institutions using integrated fuzzy AHP and COPRAS methodology. Socio-Economic Planning Sciences 46, 230-241.


13. Mcintosh, Robert. Geoldner, Charles. Rand Rirchie, Brent. (1995): Tourism, Principles, practices, philosophies. United States of America.


14. Powell C. (2003): The Delphi technique: myths and realities. J Adv Nurs 2003 Feb; 41(4): 376-382.


15. Prasenjit, Chatterjee. Vijay Manikrao Athawale, Shankar Chakraborty, (2011): Materials selection using complex proportional assessment and evaluation of mixed data methods. Materials and Design 32, 851–860


16. Ramachandran, M. Pohekar, S.D. (2004): Application of Multi-Criteria Decision Making to Sustainable Energy Planning-A Review. Renewable and Sustainable Energy Reviews 8, pp. 365-381.


17. Tolga, Ethem. Demircan, Murat Levent. Kahraman, Cengiz. (2005): Operating system selection using fuzzy replacement analysis and analytic hierarchy process. Production Economics, No 97.


18. Valentinas Podvezko. (2011): The Comparative Analysis of MCDA Methods SAW and COPRAS. Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 22(2), 134-146.


19. Vinod K. Tewari. (1992): Improving access to services and facilities in developing countries. International regional science review. vol.15, no. 1, pp. 25-37.


20. Wechsler, Wolfgang. (1978): Delphi-Methode, Gestaltung und Potential Fur Betriebliche Prognoseprozesse, Schirftenreihe Wirtschaftswissenschaftliche Forschung und Entwicklung, Munchen.Wiley and sons, New York, 135-137.


21. Zavadskas, EK. Kaklauskas A. Peldschus F. Turskis Z. (2008): Multi-attribute assessment of road design solutions by using the COPRAS method. Baltic Journal of Road Bridge Engineering, 2:195-203.