بنیان‌های ژئوپلیتیکی سیاست خارجی جمهوری‌اسلامی‌ایران با ترکیه از دیدگاه سازه‌انگاری

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

آرش سلطانی ¹ , افشین متقی دستنایی ² , رضا سیمبر ³

1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
3 - استاد گروه علوم سیاسی و روابط بین المل دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

تاريخ الإرسال : 09 الإثنين , شوال, 1441 تاريخ التأكيد : 19 الأحد , ذو الحجة, 1441 تاريخ الإصدار : 20 الخميس , رمضان, 1443

الکلمات المفتاحية: "بنیان‌های ژئوپلیتیکی", "سیاست خارجی", "جمهوری‌اسلامی ایران", "ترکیه",

ملخص المقالة :

       از مهمترین مسئولیت‌های هر کشوری تنظیم روابط خارجی خود با دیگر کشورها از طریق سیاست خارجی است  و در این بین از مهمترین متغیرهای مؤثر در شکل‌گیری خط‌مشی سیاست خارجی کشورها، بنیان‌های ژئوپلیتیک می‌باشد. جمهوری­اسلامی­ایران نیز بواسطۀ همجواری با مناطق ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی متعدد می‌بایست از این بنیان­ها برای دستیابی به اهداف و منافع ‌ملی حداکثری در سیاست‌ خارجی خود استفاده کند. در بهره­برداری از این بنیان­ها، بناچار در بعضی از مناطق با دیگر کشورها بویژه با کشورهای همسایه، تناقضات و تضادهایی در برخی موارد پیش می­آید. در این میان یکی از کشورهایی که اقدامات و سیاست­های آن برای جمهوری­اسلامی­ایران همواره مهم و تأثیرگذار بوده است، ترکیه می­باشد. این کشور به عنوان یکی از مهمترین بازیگران و همسایگان ایران در منطقه جنوب‌غرب‌آسیا، برای دستیابی به اهداف و منافع‌ملی در سیاست‌ خارجی خود همواره با جمهوری­اسلامی­ایران در رقابت بوده و دستیابی به منافع ملی در منطقه این دو کشور را مجبور به برقراری ارتباط (تعامل– تقابل) در زمینه‌های مختلف کرده­است و این مسئله لزوم بررسی روابط دو کشور را دوچندان می‌کند. پژوهش حاضر از نظر روش­شناسی توصیفی ـ تحلیلی بوده و از نظر نوع تحقیق، کاربردی محسوب می­گردد. مهم­ترین بنیان‌های ژئوپلیتیکی مؤثر بر سیاست خارجی جمهوری­اسلامی­ایران در ارتباط با ترکیه عبارتند از: نحوۀ ارتباط دو کشور با آمریکا و اسرائیل، رقابت در آسیای مرکزی و قفقاز، مسئلۀ کُردها، ژئوپلیتیک شیعه و نحوۀ واکنش به تحولات منطقه از جمله عراق و سوریه است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد متناسب با سیاست‌های اتخاذی هر دو کشور در منطقه، جمهو‌ری‌اسلامی‌ایران  برای دستیابی به منافع ملی حداکثری، روابطی از طیف تعاملی تا رقابتی را نسبت به ترکیه انتخاب کرده است.  

المصادر:

Abdalla Moh’d Dyab Al-Nouimat et al.( 2019). Geopolitical interest of Iran in Central Asia. International Relations and International Law Journal, [S.l.], v. 87, n. 3, p. 40-46, oct.

- Abolghasemi, Mohammad Javad and Hossein Ardoush (1378), Turkey at a Glance, Tehran: Al-Huda Publishing[in persian].

-Ahmadi, Qasem, (1395). Military Investment and Economic Growth in Saudi Arabia and Turkey from 2000 to 2015, Supervisor: Zahedi, Nessa, M.Sc. Thesis, Mofid University[in persian].

- Aghaei, Seyed Davood, Rasouli, Elham. (1388). Constructivism and foreign policy of the Islamic Republic of Iran towards Israel. Quarterly Journal of Politics, 1, (39)[in persian].

-Avci, Erkan. (2014), ABD'NİN IRAK'I İŞGALİ SONRASI TÜRKİYE'NİN IRAK POLİTİKASI VE PKK SORUNU (2003-2013), USBED.

-Aydin Aydin),2017(.Turkey-Iran Relations in the Light of Nuclear Power Debates and Arab Spring, Turkey’s Role and The Future of Relations. International Journal of Alanya Faculty of Business, Vol:7, No:2 s. 123-130.

-Bayram Sinkaya, (2018). The Kurdish question in Iran and its effects on Iran-Turkey relations, British Journal of Middle Eastern Studies, 45:5, 840-859.

-Bayram Sinkaya,)2019(.Turkey-Iran Relations after the Islamic Revolution of 1979 In: Turkey-Iran Relations after the JDP. Istanbul: Institut français d’études anatoliennes.

-Ebrahimi, Amir, Akhavan, Saeed (1389), Proceedings of the Second Iran-Central Asia Review Conference, November 2010[in persian].

-Hafeznia, Mohammad Reza (1381), Political Geography of Iran, Tehran: Samat [in persian].

-Hosseinpour Pouyan, Reza. Explain the geographical and geopolitical components of relations in geopolitical areas. Journal of Geopolitics, (1392), Ninth Year, No. 2, pp. 230-161[in persian].

-Imani, Hemmat, (1393). Relations between Turkey and Israel during the Justice and Development Party, Tehran, Entekhab Publishing[in persian].

-De Neve, J., & Lesage, D. (2018). Continuïteit en fluctuatie in de Turks-Iraanse relatie 2002-2018: rivaliserende vrienden of bevriende rivalen? Masterproef voorgelegd voor het behalen van de graad master in de richting EU-studies.

-Ergin Güneş,Power Struggle Between Turkey and Iran in Shia Geopolitics, Ankara Üniversitesi

SBF Dergisi, Cilt 74, No. 1, 2019, s. 57 – 88.

-Gol Karami, Abed, (1396). Explaining the Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran from a Geopolitical Perspective and Presenting an Optimal Regional Model, Supervisor: Yadaleh Karimipour, PhD Thesis in Political Geography, Faculty of Geography, Kharazmi University, Tehran.

-Khorami, Mohammad Ali, The Iran-Iraq War in UN Documents, Tehran: Sacred Documentation and Defense Center, 2008, Vol. 1, p. 56[in persian].

-Kerim Yildiz, The Kurds in Turkey: EU Accession and Human Rights (London: Pluto Press, 2015).Iran: Freedom of Expression and Association in the Kurdish Regions’, Human Rights Watch.

-Lupovici, A. (2019). Constructivism methods: a plea and manifesto, London: British International Studies Association.

-Mohammadi, Manouchehr. "Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran: Principles and Issues", Tehran, Justice Publishing,1997[in persian].

-Mojtahedzadeh, Pirooz, (1391). Geopolitical philosophy and function, concepts and theories in the age of cyberspace; Samat Publications, Tehran[in persian].

-Mostafavi, Gholam Ali, (1396). Analysis of Geopolitical Relations between Iran and Turkey (2003-2016), Supervisor: Yashar Zaki, M.Sc. Thesis in Political Geography, Faculty of Geography, University of Tehran[in persian].

-Mottaqi, Afshin, (1390). Explaining the Geopolitics of Islamism in Turkish Foreign Policy with a Structuralist Approach (1995 to 2011), Supervisor: Rasoul Afzali, Thesis for a PhD in Political Geography, Faculty of Geography, University of Tehran.[in persian].

- Mottaghi, Afshin (2015), Analysis of the grounds of incompatibility in Iran-Saudi Arabia relations based on structural theory, Quarterly Journal of Strategic Policy Research, Volume 12, Number 13.[in persian].

- Mahmoudi Kia, Mohammad, Farhadi, Abbas. (1398). A Comparative Study of the Foreign Policy Action of Iran and Turkey in Relation to the Syrian Crisis Based on Constructivist Theory. International Relations Studies. 12 (47), 178-151. [in persian].

-Niakoui, Seyed Amir and Bahmanesh, Hossein, (1391), Actors Opposed to the Syrian Crisis: GoalsAnd Approaches, Foreign Relations Quarterly, Volume 4, Number 4[in persian].

-Ozkan, Gökhan. (2010). Türkiye'nin Orta Asya ve Kalkasya'daki Bölgesel Politikasında  Enerji Güvenliği, Akademik Bakış, Cilt 4 Sayı7, ss18-19.

-Özcan, N. A., & Özdamar, Ö. (2010). Uneasy Neighbors: Turkish-Iranian Relations Since the 1979 Islamic Revolution. Middle East Policy 17(3), 101-117.

-Philpott, D. )2019). Revolutions in Sovereignty: How Ideas Shaped Modern International Relations (Princeton, NJ: Princeton University Press.

-Rafi, Hussein, Mazloumi, Ismail, (1391). Barriers to the convergence of Iran and Turkey in Central Asia and the Caucasus. Central Eurasian Studies, 5 (No. 10 (Spring and Summer 2012) [in persian].

-Sajjadpour, Kazem. Geopolitics and Iran's Foreign Policy: Continuity and Change. Proceedings of the First Scientific Congress of the Geopolitical Association of Iran, (1383), pp. 240-224[in persian].

-ŞAFAK BAŞ , “PRAGMATISM AND RIVALRY: THE NATURE OF TURKEY-IRAN RELATIONS ” Journal of Third World Studies, Vol.12, No.3 (2013), p. 3-4.

-Vosoughi, Saeed, Rezaei, Massoud. (1394). Turkish-American considerations in relations with Iran. Journal of Defense Policy, 24 (93)[in persian].

-Zehfuss, M. (2020). Constructivism and Identity, a Dangerous Liaison, European Journal of International Relations, Vol. 7. No.3, pp. 315-328.