تحلیل پتانسیلهای عمق ژئوپولیتیک مناطق غرب ایران در مواجهه با تحریمهای غرب

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

سعید زینتی ¹ , پیروز مجتهد زاده ² , حیدر لطفی ³

1 - دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.
2 - دانشیار جغرافیای سیاسی، مدرس دوره دکترا، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.
3 - عضو هیأت علمی و مدیر گروه آموزشی جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی، واحدگرمسار، ایران

تاريخ الإرسال : 26 الجمعة , رمضان, 1440 تاريخ التأكيد : 17 الأحد , ذو الحجة, 1440 تاريخ الإصدار : 24 الإثنين , محرم, 1441

الکلمات المفتاحية: آمایش سرزمین, غرب کشور, عمق ژئوپلیتیک, تحریم های غرب,

ملخص المقالة :

منطقه غرب بخشی از عمق ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی ایران است که از بدو پیروزی انقلاب اسلامی با تحریم و فشارهای امریکا مواجهه بوده است. این منطقه از نظر مولفه های جغرافیایی، اقتصادی و نظامی و استراتژیک از پتانسیل­های قابل اتکایی برخوردار است. هدف این مقاله بررسی پتانسیل­های عمق ژئوپولیتیک غرب ایران در مواجهه با تحریم­های غرب است. سؤال اصلی مقاله این است منطقه غرب کشور در ارتقاء پتانسیل­های عمق ژئوپولیتیک ایران در مقابله با تحریم­های همه جانبه غرب چه نقشی می‌توانند ایفا نمایند؟ نتایج نشان می­دهد که آمایش سرزمینی می­تواند به عنوان تاکتیکی برای مقابله با فشارهای بیرونی از سوی کشورها اتخاذ شود. در این حالت می‌توان گفت که آمایش سرزمینی نوعی سازماندهی و چینش نیروهای داخلی برای مقابله با هجوم نیروهای خارجی است. با توجه به این که هدف تحریم‌ها این است که ایران نتواند نیازهای عمدتاً اقتصادی داخلی خود را از بیرون تأمین کند. آمایش سرزمین مناطق ایران از جمله غرب کشور می‌تواند با ارزیابی نظام‌مند عوامل طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... راهی برای تشویق و کمک به جامعه بهره‌برداران در انتخاب گزینه‌هایی مناسب برای افزایش و پایداری توان سرزمینی در جهت برآورد نیازهای جامعه بگشاید. روش انجام این تحقیق با توجه به موضوع و اهداف و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت توصیفی­– پیمایشی است. بر این اساس جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و مراجعه به پایگاه‌های داده و جستجوی اینترنتی مقالات دارای درجه علمی معتبر و استفاده از پرسشنامه خواهد بود.

المصادر:

1. احمدی، سید عباس (1386): «بررسی نقش و موقعیت ایران در نظریه‌های ژئوپولیتیک»، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 57


2. اذانی، مهری و منوچهر شاه کرمی(1396): «سنجش توسعه یافتگی شهرستان‌های استان لرستان بر اساس شاخص‌های آموزشی و فرهنگی با استفاده از مدل تاپسیس (Topsis)»، فصلنامه پژوهش­های مکانی فضایی، شماره 3


3. افضلی، رسول و اسلام یاری شگفتی و محمد باقر قالیباف(1392)، «ملی/ محلی گرایی بوم شناختی؛ اکولوژیک­(رویکردی نو به مقوله مدیریت و آمایش سیاسی فضا در ایران)»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، دوره 3، شماره 10


4. باقری، معصومه و ابوالفضل زمانی و محسن زمانی (1395): «بررسی و ارزیابی سیر تحولات تقسیمات کشوری در ایران (با تأکید بر نقش تقسیمات کشوری در روند الگوی تغییرات شهری در ایران)»، فصلنامه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، سال دوم - شماره 2/1


5. باقری‌کبورق، علی، (1370): کلیات و مبانی استراتژی و جنگ، تهران: نشر بین‌الملل.


6. برادن، کتلین، شلی، ­فرد، (1383): ژئوپلیتیک فراگیر­، ترجمه علیرضا فرشچی و حمیدرضا رهنما، تهران: دوره عالی جنگ دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه.


7. بوفر، آندره، (1366): مقدمه‌ای بر استراتژی، ترجمه مسعود کشاورز، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه ج.ا.ایران.


8. بیلیس، جان و جیمز ویرتز و الیوت کوهن و کالین گری، (1382): استراتژی در جهان معاصر. جلد دوم. تهران: ابرار معاصر.


9. پشتدار، علی محمد(1376): لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی، فصلنامه ایران شناخت، شماره 7


10. پیشگاهی فرد، زهرا و ناصر سلطانی خلیفانی(1388)، «تحلیل سیاست‌های آمایش سرزمینی ایران و ترکیه در مناطق مرزی هم‌جوار»، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، دوره 42، شماره 69،


11. جوئز، والتر، (1373): منطق روابط بین الملل، ترجمه داوود حیدری، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ص ۲۴۴.


12. جهان بین، اسماعیل و ماشاالله مشهدی، (1376): مناطق استراتژیک جهان، تهران: مرکز تحقیقات اسلامی سپاه.


13. جهانتیغ، رضا و عبدالرضا فرجی راد و حبیب الله سیاری و رحیم سرور (1395): «­تحلیل ظرفیت های ژئوپلیتیکی کشور یمن در تحولات سریع نظام بین الملل (پیچ تاریخی)»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، دوره 6، شماره 23


14. حافظ نیا، محمد رضا و محمد قصری و حمید و حسین حسینی(1384)، قومیت و سازمان‌دهی سیاسی فضا (مورد: غرب و شمال غرب ایران)، فصلنامه ژئوپولیتیک، شماره 2


15. حافظ نیا، محمدرضا، (1385): اصول و مفاهیم ژئوپولیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی.


16. حسنوند، عباس و مریم سلیمانی تبار و حجت‌الله یزدان پناه(1390): «تبیین فضایی میزان آسایش اقلیمی استان لرستان بر اساس شاخص TCI»، فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، شماره 1


17. حیدری، غلامحسین­(1384): «نظام ژئوپلیتیک جهانی در قرن 21 و موقعیت ایران»، دومین کنگره انجمن ژئوپولیتیک ایران.


18. خلیلی، محسن(1390): «­بایستگی­های ژئواکونومیک توسعه­ی منطقه­ی جنوب شرق ایران»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره­ی چهارم، زمستان 1390، صص.81-124.


19. دادس، کلاوس، (1384): ژئوپلیتیک در جهان متغیر، ترجمه زهرا احمدی پور و عطاالله عبدی. تهران: بلاغ دانش.


20. دوئرتی، جیمز و جیمز فالتزگراف، (1390): نظریه‌های متعرض در روابط بین‌الملل، ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب، تهران: قومس.


21. دهقانی زاده، مجید (1387): «بررسی و تحلیل جایگاه استان‌های کشور به لحاظ شاخص‌های بخش صنعت و معدن (با تأکید بر استان یزد)»، فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، شماره 107


22. رفیع، حسین (1387): «دانش واژه ژئوپولیتیک و ژئواستراتژی در دنیای اطلاعات (با تأکید بر مورد ایران)»، فصلنامه سیاست، شماره 7.


23. ساندرز، دیوید، (1380): الگوهای بی‌ثباتی سیاسی، پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، ص ۲۵۱.


24. شولتز، ریچارد، (1381): مطالعات امنیت ملی قبل از جنگ سرد در مراحل بنیادین اندیشه در مطالعات امنیت ملی، ترجمه اصغر افتخاری، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، ص ۸۷.


25. مهکویی، حجت و کاظم جاجرمی و زهرا پیشگاهی فرد (1393)، «تهدیدات زیست محیطی در کشورهای منطقه ی ژئوپلیتیکی خلیج فارس با تأکید بر بحران منابع آب»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، دوره 4، شماره 13