سیبرنتیک غیرفعال ضریب سیل‌خیزی و توسعه فضائی حوزه مدنی شیراز بر بسترهیدروژئومورفیک طی دهه‌های 1330 تا 1380

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

کمال امیدوار ¹ (استاد گروه جغرافیا و اقلیم شناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران)
حسن افتخار ² (کارشناسی ارشد هیدروژئومورفولوژی، دانشگاه یزد، یزد، ایران)

تاريخ الإرسال : 04 الإثنين , شوال, 1436 تاريخ التأكيد : 23 الخميس , رجب, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1438

الکلمات المفتاحية: شیراز, سیبرنتیک, هیدروژئومورفیک, حوزه مدنی,

ملخص المقالة :

  رخدادهای طبیعی از آغاز تا به امروز همواره جزء لاینفک زندگی جوامع بشری می‌باشد. چنانکه مهندسین و محققان را برآن داشته تا با روش‌های گوناگون و به کارگیری نرم­افزارها جهت پیش بینی و تخمین و ضریب خطر پذیری و...،  تجزیه و تحلیل  و محاسبه نمایند. یکی از این پدیده­ها سیل می‌باشد که در تمامی پروژه‌ها و برنامه‌ریزی توسعه‌ای در کشور جزء اولویت‌های ساختاری سیستمی برنامه‌ریزان و مشاوران مهندسی می‌باشد. هدف از این پژوهش بررسی بازخورهای ضریب سیل‌خیزی و توسعه فضائی حوزه مدنی شیراز بر بستر هیدروژئومورفیک آن طی دهه‌های 1330، 1350، 1360 و1380 می‌باشد. به همین منظور از عکس‌های هوایی شهر شیراز طی دهه‌های مذکور و نقشه‌های توپوگرافی با مقیاس 50000/1 وهمچنین نقشه‌های زمین‌شناسی با مقیاس 100000/1 استفاده شده و سپس با استفاده از نرم‌افزارهایی چونGIS  و Graphers پلات‌های مربوط به میزان ضریب سیل‌خیزی بخش‌های فوق را از طریق فرمول ضریب گراویلیوس محاسبه، ترسیم و سپس تحلیل نموده‌ایم. نتایج حاصله نشان داد که ضریب سیل‌خیزی حوضه شیراز  مابین 1 تا 9/1 بوده که بیانگر روند متوسط حوضه از لحاظ  سیل‌خیزی است. سپس میزان ضرایب محاسبه شده نیز برای رشد و توسعه ادواری شهر شیراز در قالب حوضه شیراز در دهه‌های 1330، 1350، 1360 و 1380 به ترتیب مابین 85/1 تا 86/1، 67/1 تا 75/1، 46/1 تا 66/1 و 47/1 تا 67/1 از نظر میزان سیل‎‌خیزی بوده که به طور کلی می‌توان گفت اعم قسمت‌های توسعه شهری شیراز نسبت به حوضه هیدروژئومورفیک در بخش حداقل از نظر سیل‌خیزی واقع گردیده است. توسعه ادواری حوزه شیراز البته در برخی مناطق در دهه‌های 1360 و 1380 به سمت مناطق متوسط تا حداکثر از نظر سیل‌خیزی پیش‌روی نیز داشته است.نکته قابل تامل اینکه مناطق یاد شده از لحاظ ضریب سیل‌خیزی غیرفعال بوده، اما این مناطق به صورت سیبرنتیک از دیگر پارامترهای ژئومورفولوژی منطقه مانند مورفوتکتونیک دارای روند پویا و فعال می‌باشد.

المصادر:

1. Ahmadi, Mahmoud, David Ashurlu and Mehdi Narngyfard (2012). "Thermal patterns and use of city space-time changes using Landsat + TM & ETM» Issue Fourth, martyr Beheshti University, pp. 56-64, in Persian


2. Alizadeh, Amin (2011). "Principles Applied Hydrology" University of Mashhad, the thirty-third edition, pp. 492-507,  in Persian


3. Abedini, Moussa (2009). "Quantitative Analysis Hydrogeomorphology issues with emphasis on soil erosion and sedimentation basin Lakeway tea (South East Ardebil province)" Journal of Geography and Development, the fifteenth, pp. 71-88,in Persian


4. Atai, Hooshmand and M. Sheeran (2010). "Identify the sub hydrological terms of geomorphological factors affecting the flood with Cluster Analysis (Case Study Crohn's Plain)," Journal of Geography and Environmental Planning, Vol. 22, No. 2 (42), pp 79-98,in Persian


5. Breil, P., Radojevic, B., Chocat, B., (2010). Urban development and extreme flow  regime changes. IAHS Publ. 340, 314–319.


6. Chin, A., (2006). Urban transformation of river landscapes in a global context.Geomorphology 79, 460–487.

 

7. Boldaji, Pooyandeh, Ismail, M. Sufi, Ali Murad Hasanli (2009). "The factors affecting flooding in dry river basin Shiraz" Iran's Fifth National Conference on Watershed Management Science and Engineering, pp. 1-12,in Persian


8. Chin, A., Gregory, K.J., (2005).Managing urban river channel adjustments.Geomorphology 69, 28–45.


9. Doll, B.A., Wise-Frederick, D.E., Buckner, C.M., Wilkerson, S.D., Harman, W.A., Smith, R.E., Spooner, J., (2002). Hydraulic geometry relationships for urban streams  throughout the piedmont of North Carolina. J. Am. Water Resour. Assoc. 38 (3), 641–651.


10. Escoufier, B., (1979).Traitementsimultané de variables quantitativesetqualitatives en analysefactorielle. Les cahiers de l’analyse des données 4 (2), 137–146.


11. Ezzatiyan, Victoria and Zabihullah Daneshamuz(2012). "Hydrogeomorphology watershed characterization Kheirabad" Land use planning Journal, the fourth periodnumber second, pp. 113-140,in Persian


12. Heydari, Ali and Ashraf Asadi (2011). "Analysis of changes in temperature and precipitation series of Shiraz during the period 2500-1951," Journal of Geography and Environmental Planning, pp. 137-152,in Persian


13. Kamanah, and Saleh Ali Naderi, Abdullah Taheri, Majid saket(2011). "Spatial analysis of geomorphic and hydrologic basin deaf relying on arguments," Journal of Regional Planning, the first year, the first issue, pp. 72-83,in Persian


14. Kamanah, and Haidar Abdul Qadri and Shahida Dehqan (2015). "Feedback climatology and geomorphology planned urban development (Case Study Metropolis Shiraz)" Journal of Regional Planning, Issue the nineteenth, pp. 187-198,in Persian


15. Kianfar, A. (2008). "Zoning Knchanchm flooding potential in the catchment area using the GIS» Master thesis, University of Yazd,in Persian


16. Kasai, A. (2003). "The flood, the causes and complications from it (check the flood of Neka in 1378)," World insurance news magazinenumber 67, Pages 703-708,in Persian


17. Mozaffari, G. (2010). "Urban Hydrology" Yazd University Press, first edition, p. 20,in Persian


18. Mohamadzadeh, R. (2007). "The environmental impact of rapid physical development with an emphasis on Tehran and Tabriz cities" Journal of Geography and Regional Developmentnumber the ninth, pp. 94-107,in Persian


19. Moqimi, Abraham, Saffar (2008). "Geomorphological evaluation of urban development in the realm of surface drainage basins Case Study Metropolis Tehran," Journal of Humanities lecturer, Volume fourteenthnumber 1, pp. 2-28,in Persian


20. Negaresh, H. (2003). "Application of Geomorphology in locating cities and its consequences." Journal of Geography and Development 1 (1) pp. 133-150,in Persian


21. Niehoff, D., Fritsch, U., Bronstert, A., (2002). Land-use impacts on storm-runoff generation: scenarios of land-use change and simulation of hydrological response in a meso-scale catchment in SW-Germany. J. Hydrol. 267(2-1).80-93.


22. Omidvar, Kamal (2011). "natural hazard" Yazd University Press, First Edition, Page 197,in Persian


23. Ott, B., Uhlenbrook, S., (2004).Quantifying the impact of land-use changes at the event and seasonal time scale using a process-oriented catchment model.Hydrol. Earth Syst. Sci. 8 (1), 62–78


24. Poff, N.L., Bledsoe, B.P., Cuhaciyan, C.O., 2006. Hydrologic variation with land use across the contiguous United States: geomorphic and ecological consequences for stream ecosystems. In: James, L.A., Marcus, W.A. (Eds.). The Human Role in Changing Fluvial Systems 79, 264–285. doi:10.1016/j.geomorph.2006.06.032.


25. Preusser,F.,Schmitt,L.,Delile,D.,Grosprêtre,L.,2011.Optically StimulatedLuminescence (OSL) dating of the sedimentation history of the Yzeron basin (Chaudanne sub-catchment), Rhône Valley, France. Quaternaire 22 (1), 73–83.


26. Panday,S.,Huyakorn,P.S.,(2004).Afullycoupledphysically-based spatiallydistributed model for evaluation of surface/subsurface flow. Adv. Water Resour. 27, 361–382.


27. Riahi, Vahid and Zamani Luqman (2015). "The geographic factors affecting the flood in rural areas (Case Study of Rural city Sarvabad" Journal of Regional Planning, Issue the seventeenth, pp. 91-102,in Persian


28. Semadeni-Davies, A., Hernebring, C., Svensson, G., Gustafsson, L.G., (2008). The impacts of climate change and urbanisation on drainage in Helsingborg, Sweden: combined sewer system. J. Hydrol. 350 (1–2), 100–113.


29. Yusofi, S. (2006). "Urban development patterns in the Middle Ages, the history of Iran," Journal of Human Sciencesnumber 52, pp. 319-350, in Persian


30. Yamani, M. and Nazafryn Behnoud (2012). "Feasibility study on the impact of physical development kiashahr Hydrogeomor" Journal of Physical Geographynumber the fifteenth, pp 21-31,  in Persian


31. Zomorodian, MJ and M. Khakpoor, provincial Saadallah (2012). "Hydrogeomor landforms analysis Maharloo Lake basin based on interactive relationships Morphotectonics processes, Morphogenetic and Hydromorphic" Journal of Geography and Regional Development, No. the nineteenth, pp. 48-68 ,  in Persian.