تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در کلانشهر تبریز با استفاده از تحلیل عاملی

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

محمد علی خلیجی ¹ , اجلال حاجی نژاد ² , امین مهدیخواه ³

1 - استادیار گروه شهرسازی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
2 - دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران
3 - کارشناسی ارشد راه و ترابی مهندسی عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر

تاريخ الإرسال : 11 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1440 تاريخ التأكيد : 19 الجمعة , صفر, 1441 تاريخ الإصدار : 27 الإثنين , شعبان, 1441

الکلمات المفتاحية: تبریز, تحلیل عاملی, مناطق شهری, عدالت اجتماعی,

ملخص المقالة :

       توزیع فضایی امکانات و خدمات یک شهر بر اساس شاخص­های عدالت اجتماعی ارتباط تنگاتنگی با توسعه پایدار دارد، چرا که توزیع عادلانه خدمات و امکانات می تواند زمینه ساز توسعه متوازن مناطق یک شهر و برعکس عدم توزیع عادلانه آن باعث ایجاد بحران­های اجتماعی و مشکلات پیچیده فضایی شود؛ بنابراین باید در فرایند برنامه ریزی شهر توجه جدی به پراکنش فضایی و عادلانه امکانات و خدمات شود. هدف این پژوهش بررسی و شناخت نحوه و چگونگی توزیع خدمات در مناطق شهر تبریز، تعیین معیارهای اصلی تعریف کننده سطح توسعه یافتگی عدالت اجتماعی از اهداف مهم این پژوهش می باشد. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد. همچنین برای شناسائی ابعاد گوناگون عدالت اجتماعی در مناطق شهری تبریز با استفاده از آخرین آمار واطلاعات مربوط به سال 1395، 32 شاخص گوناگون در قالب 6 مؤلفه جمعیتی، اقتصادی، کالبدی، آموزشی، بهداشتی و حمل و نقل و در میان 10 منطقه، مورد مطالعه قرار گرفته و نتایج آن با بهره گیری از مدل تحلیل عاملی ارزیابی شده است. در این نوشتار ابتدا با استفاده از تحلیل عاملی اقدام به کاهش شاخص ها و استخراج مجموعه عوامل دخیل در میزان عدالت اجتماعی پرداخته شده و پس از آن با استفاده از روش رتبه بندی امتیاز استاندارد شده، مناطق شهر تبریز رتبه بندی شده اند.  نتایج به دست آمده نشان می دهد توزیع امکانات و خدمات در مناطق شهر تبریز متوازن و هماهنگ نمی باشد. به طوری­که که مناطق 6، 3، 2، از لحاظ برخورداری از جمیع امکانات و خدمات نسبت به دیگر مناطق در رتبه های یک تا سه  قرار دارند.

المصادر:

1. 1.       Abdoli, A., (2016): Leveling Urban Areas of Social Justice by Using TOPSIS Model Case Study: Khorramabad, 3rd New Horizons Scientific Conference on Geography and Architecture and Urban Planning, Tehran, Association for the Development and Promotion of Fundamental Sciences and Technologies.


2. 2.       Amanpour, Saeid. S. Maleki, (2017): An Analysis of the Distribution of Public Services from the Spatial Justice Perspective in Ahvaz. Regional Planning, 25, 55-68.


3. 3.       Ariankia, M., (2017): Explaining the Role of Social Justice and Identifying Obstacles to Justice in the Spatial-Spatial Structure of Gorgan City Neighborhoods in line with the Islamic Perspective, Eleventh National Congress of Progress Pioneers, Tehran, Iran Islamic Progress Model Center.


4. 4.       Azadbakhat, S., (2017): An Introduction to the Concept of Land Planning, Sustainable Development and Social Justice, Second National Conference on New Land Approaches in Iran, Shahroud, Shahroud University of Technology.


5. 5.       BAGHERI ASHRAF A. ,S.Rezalali (2017): THE LEGAL STATUS OF DIVINE JUSTICE AND JUSTICE IN SOCIETY. QUARTERLY JOURNAL OF CIVIL & LEGAL SCIENCES (GHANONYAR), 7, 297-321.


6. 6.       DADASHPOOR, H. F.,ROSTAMI, (2011). MEASUREMENT OF INTEGRATED INDEX OF SPATIAL JUSTICE IN THE DISTRIBUTION OF URBAN PUBLIC SERVICES BASED ON POPULATION DISTRIBUTION, ACCESSIBILITY AND EFFICIENCY IN YASUJ CITY. QUARTERLY URBAN-REGIONAL STUDIES AND RESEARCH,10,1-14.


7. 7.       Deniz, A. (2012). Measuring the satisfaction of citizens for the services given by the municipality: the case of Kirsehir municipality. Procedia Social and Behavioral Sciences 62, pp: 555-560


8. 8.       Habibi A., (2017): Download LISREL Structural Equation Modeling Book, Tehran: Academic Jihad Publications.


9. 9.       Hajinejad, A (2016): Neighborhood Parking (Case Study: 8 and 10 Tabriz Municipality), MSc Thesis, Islamic Azad University, Tabriz Branch.


10. 10.   HATAMINEZHAD, H. ().CITY AND SOCIAL JUSTICE: ANALYTIC INEQUALITIES OF NEIGHBORHOOD (THE CASE STUDY: THE OLD NEIGHBORHOODS MIONDOAB CITY). HUMAN GEOGRAPHY RESEARCH QUARTERLY,80, 41-63.


11. 11.   Hezarjaribi J., (2013): The Study of Feeling Social Justice and effective factors on it. Journal of Applied Sociology, 3, 41-62.


12. 12.   Khaliji, M.A, Z.S.S. Zarabadi (2016): Analysis of the Industrial Townsite Selectionbymulti-Criteria in Tabriz County by Utilizing Decision Making Models. Regionalplanning, 19, 101-114.


13. 13.   Khalil Golsalamu, E., (2017): Investigating and Understanding the Distribution of Urban Facilities and Services Based on Social Justice (Case Study: Khoy County), Third Annual Conference on Architectural Research, Urban Planning and Management, Shiraz, Institute of Architecture And urbanization of Mehrazi Road.
    Khavari, A., (2017): Spatial Justice a Step Toward Social Justice, Fourth International Conference on Geographical Sciences, Shiraz, Kharazmi Institute of Higher Science and Technology.


14. 14.   Kinman, E. L. (2015), Evaluating health services equity at a primary care clinic in Chilmark. Bolivia Social Science & Medicine49, pp: 663–678


15. 15.   Klein, Paul (2014): An Easy Guide to Factor Analysis, by: Seyed Jalal Sadr Sadat and Asghar Minai, Tehran: Post Publication.


16. 16.   Laurent,.( 2011), Application of a spatially explicit back casting model: A case study of sustainable development in Salzburg, Austria, 58, pp: 248- 263


17. 17.   Lotfi, Sedigheh.Koohsari, Mohammad Javad. (2009), Measuring objective accessibility to neighborhood facilities in the city (A case study: Zone 6 in Tehran, Iran).Cities, 26, pp: 133– 140.


18. 18.   Momeni, M., (2007): Statistical analysis using SPSS. Tehran: New Book.


19. 19.   NAFISEH M., (2014): THE COMPARATIVE STUDY OF THE QUALITY OF URBAN LIFE IN IRAN. THE ECONOMIC RESEARCH. 2, 69-95.


20. 20.   National Statistics Portal (2016), Census of Population and Housing.


21. 21.   Pourahmad, A. M.A. Khaliji, (2014): The assessment factors in improving urban services by VIKOR (case study Bonab). Journal of spatial planning, 2,1-16.


22. 22.   Rostami, M., J.Shaeli(2009): spacial distribution of urban services (case study:Kermanshah city). JSHSP,9,27-52.


23. 23.   Sadeghian, M., (2017): An Analysis of the Population and Urban Services Distribution of Social Justice Barcode Case Study: Hadi Shahr, Third International Congress of Earth Sciences and Urban Development and the First Conference on Art, Architecture and Urban Management, Tehran.


24. 24.   SARVAR R., M. KHALIJI, (2015): MEASURE THE DEGREE OF DEVELOPMENT KOHGILUYEH VA BOYERAHMAD PROVIDENCE, RESEARCH AND URBAN PLANNING, 21, 89-102.


25. 25.   Soja, E. (2010), Seeking Spatial Justice, Publisher: University of Minnesota Press.


26. 26.   VARESI H.R., S. GHAED RAHMATI S, I. BASTANIFAR., (2007): A SURVEY OF URBAN SERVICES DISTRIBUTION ON POPULATION SPATIAL IMBALANCE CASE STUDY: DISTRICTS OF ISFAHAN, GEOGRAPHY AND DEVELOPMENT,9, 91-106.