پهنه‏ بندی فقر در مناطق روستایی ایران با تأکید بر فقر غذایی

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

سمیرا بهرامیان ¹ , آیت اله کرمی ²

1 - دانش‌آموخته دکترا توسعه کشاورزی، گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
2 - دانشیار گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

تاريخ الإرسال : 29 الثلاثاء , رمضان, 1442 تاريخ التأكيد : 05 الجمعة , محرم, 1443 تاريخ الإصدار : 01 الجمعة , شوال, 1444

الکلمات المفتاحية: مناطق روستایی, خط فقر, پهنه‏ بندی, فقر غذایی,

ملخص المقالة :

کاهش فقر و نابرابری از مهم‏ترین اهداف برنامه‏ریزان در جوامع مختلف جهان است به‏طوری‏که نخستین هدف از اهداف توسعه هزاره، ریشه‏کنی فقر شدید و گرسنگی است. با توجه به ضرورت و اهمیت بررسی فقر به ویژه فقر غذایی در استان‏های مختلف کشور از دیدگاه برنامه‏ریزی، این تحقیق با هدف پهنه‏بندی روند خط فقر و درصد فقر غذایی خانوارهای روستایی ایران طی سال‌های 1376 تا 1392 انجام شد. بر این اساس از داده‌های خام هزینه-درآمد خانوار مرکز آمار ایران استفاده شد. در این تحقیق مبنای سنجش میزان فقر، خط فقر مطلق بوده است که بر اساس نیاز به کالری برآورد شده است. به منظور پهنه‌بندی از تحلیل خوشه‌ای با استفاده از نرم افزار spss بهره گرفته شده است. یافته‌های مربوط به روند کمینه و بیشینه خط فقر نشان داد کمینه خط فقر یک روند نسبتاً ثابتی را طی کرده است در حالی که بیشینه خط فقر تا حدودی نوسان داشته است به‏طوری‏که سال‌های 1382، 1391 و 1392 بیشترین مقدار را داشته است. به‌طور کلی بر اساس نتایج میانگین درصد فقر کل سال‌های 1376 تا 1392 استان خراسان جنوبی کمترین و استان تهران بیشترین درصد فقر غذایی را داشته‌اند. افزون بر این، میانگین درصد فقر غذایی خانوارهای روستایی طی سال‌های 1376-1392 بین حدود 10 تا 70 درصد بوده است. در نهایت، نتایج تحلیل خوشه‌ای به منظور پهنه‏بندی استان‏های مشابه از نظر میانگین درصد فقر غذایی نشان داد سه استان اصفهان، مازندران و تهران بیشترین درصد فقر غذایی، هفت استان آذربایجان شرقی، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، گیلان و البرز و یزد درصد فقر نسبتاً بالا، 19 استان از نظر درصد فقر غذایی در حد متوسط و دو استان خراسان شمالی و خراسان جنوبی کمترین درصد فقر غذایی را داشته‏اند. بنابراین لازم است در برنامه‏ریزی برای کاهش فقر و ناامنی غذایی، جهت‏گیری‌های منطقه‌ای و جغرافیایی مد نظر قرار گرفته به ‏طوری‏که مناطق روستایی استان‏های با درصد فقر غذایی بالا مورد توجه بیشتری واقع شوند.

المصادر:

1. Afghah, S. M., & Ghanavatifar, T. (2012). Poverty Line Estimation in Khuzestan Province (1997-2006). Journal of Economy and Regional Development, 1(1), 1-21. (In Persian)


2. Afrakhteh, H., Jalalian, H., Tahmasebi, A., & Armand, M. (2019). Evaluation of Multidimensional Poverty (Capability) in Rural Areas of Hamadan County by Using Alkire and Foster Methods. Human Geography Research, 51(4): 989-1010. (In Persian)


3. Arshadi, A., & Karimi, A. A. (2013). The Study of Poverty in Rural and Urban Areas in IRAN during Five-Year Development Plan. Quarterly Journal of the Macro and Strategic Policies, 1(1), 35-64. (In Persian)


4. Ashktorab, N., & Nematollahi, Z. (2019). The Effects of Increasing Food Commodities Prices on the Welfare and Poverty of Iranian Urban Households. Journal of Agricultural Economics and Development, 32(4), 287-298. (In Persian)


5. Bagheri, M., Hadad, H., & Shirvanian, A.R. (2020). Study of Relationship between Food Security and Income Poverty in Rural Areas of Guilan Province in Iran: A Case Study of Amlash County. Journal of Village and Development, 22(4), 157-180. (In Persian)


6. Bagherzadeh Azar, F., Ranjpour, R., Karami Takanlou, Z., Motaffaker Azad, M. A., & Assadzadeh, A. (2017). The Impact of Economic Variables on Food Security in the Provinces of Iran: Measuring and Comparing. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 3(4), 47-76. (In Persian)


7. Brittas, (2020) Historical Aspects of Eradication of Poverty Action. In: Leal Filho, W., Azul, A. M., Brandli, L., Lange Salvia, A., Özuyar, P. G., Wall, T. (eds) No Poverty. Encyclopedia of the UN Sustainable Development Goals. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-69625-6_82-1


8. Castañeda, A., Doan, D., Newhouse, D., Nguyen, M. C., Uematsu, H., & Azevedo, J. P. (2018). A New Profile of the Global Poor a New Profile of the Global Poor. World Development, 101, 250–267.


9. Dadgar, Y., Noferesti, M., & Mokhtari, M. (2020). An Assessment of the Level, Trend, and Distribution of Multidimensional Poverty in Iran. The Journal of Planning and Budgeting, 25(2), 25-43 (In Persian)


10. Dawood, J., Philip R., Eberle, A., Ghaffar, A., & Munir, K. (2009). Absolute Poverty in Pakistan: Where Are the Poor Concentrated? Sarhad Journal of Agriculture, 25, 45-59.


11. Director General of the Nutrition Improvement Office of the Ministry of Health and Medical Education (2014). Record-Breaking Provinces Declared Food Insecurity. Food and Agriculture Knowledge, 12(120), 48. (In Persian)


12. Eftekhari, S. F., & Karami, A. A. (2014). Investigating Factors Affecting Poverty in Rural Areas of Kohgiluyeh and Boyerahmad Province. Agricultural Economics, 8(1), 139-156. (In Persian)


13. Esposito, L. & Zuluaga, B. (2020). Measuring Poverty around The World, Anthony B. Atkinson. Princeton University Press, 2019, xxvii + 464 pages. Economics and Philosophy, 37(1), 156–161.


14. Fotros, M. H., & Ghodsi, S. (2017). Comparing Iranian Development Plans by Multidimensional Poverty Index Calculated by Alkire-Foster Method. Journal of Economic Growth and Development Research, 7(27), 46-64. (In Persian)


15. Ge, Y., Yuan, Y., Hu, S., Ren, Z., & Wu, Y. (2017). Space–Time Variability Analysis of Poverty Alleviation Performance in China’s Poverty-Stricken Areas. Spatial Statistics, 21, 460-474.


16. Haddad, L., & Ahmed, A. U. (2002). Avoiding Chronic and Transitory Poverty: Evidence from Egypt, 1997-99, FCND Discussion Paper, 133.


17. Hataminejad, H., Haraeeni, M., Shahsavari, M., & pashapour, H. (2021). Distribution Zoning and Severity of Multidimensional Poverty in Kermanshah Province (Using Alkire & Foster method). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 16(2). (In Persian)


18. Jafari Thani, M., & Bakshoodeh, M. (2008). Investigating the Spatial Distribution of Poverty and Food Insecurity in Urban and Rural Households by Province in Iran. Agricultural Economic and Development, 16(61), 103-123. (In Persian)


19. Jamini, D., Amini, A., Ghadermarzi, H., & Tavakoli, J. (2017). Measurement of Food Security and Investigation of its Challenges in Rural Areas (Case Study: Badr District from Ravansar County). Journal of Regional Planning, 7(27), 87-102. (In Persian)


20. Javaheri, H., Hataminejad, H., Ziari, K. A., & Pourahmad, A. (2014). Fuzzy Approach and the Multidimensional Poverty Mapping in Urban Space Case Study: Kamyaran City. Journal of Regional Planning, 4(13), 13-30. (In Persian)


21. Khalaj, S., & Yousefi, A. (2015). Mapping the Incidence and Intensity of Multidimensional Poverty in Iran Urban and Rural Areas. Journal of Spatial Planning, 18(4), 59-70. (In Persian)


22. Khorasani, M., & Mohammadi, M. (2021). Spatial Analysis of Rural Poverty in Kouhdasht County. Spatial Planning, 11(2), 25-48. (In Persian)


23. Liu, Y., Liu, J., & Zhou, Y. (2017). Spatio-Temporal Patterns of Rural Poverty in China and Targeted Poverty Alleviation Strategies. Journal of Rural Studies, 52, 66-75.


24. Nazmfar, H., Eshghei Chahar Borj, A., & Alavi, S. (2020). Monitoring the Spread of Poverty in the Provinces of the Country. Majlis and Rahbord, 26(100), 149–175. (In Persian)


25. Neghdari, E., Piraee, Kh., Keshavarz Haddad, Gh. R., & Haghighat, A. (2014). Estimating Poverty Line of Iranian Rural Households with Respect to Household Size, 2006-2011. Journal of Village and Development, 17(4), 155-172. (In Persian)


26. Okurut, F. N., Odwee, J. O., & Adebua, A. (2002). Determinants of Regional Poverty in Uganda African Economic Research Consortium, Nairobi November 2002.


27. Padda, I. U. H., & Hameed, A. (2018). Estimating Multidimensional Poverty Levels in Rural Pakistan: A Contribution to Sustainable Development Policies. Journal of Cleaner Production, 197, 435-442.


28. Pakravan-Charvadeh, M., Hosseini, S., & Nori Naeini, S. (2020). Determining Socio-economic Factors Associated with Household Food Security in Rural and Urban Areas in Khuzestan Province. Iranian Journal of Economic Research, 25(83), 113-136. (In Persian)


29. Piraee, Kh., & Shahsavar, M. R. (2009).The Survey of Poverty Status in the Rural and Urban Areas in Fars Province. Economic Research, 9(34), 233-264. (In Persian)


30. Pishbahar, E., Alimohammadi, Z., & Hosseinzad, J. (2016). Study The Food Poverty Line Urban Households In Iran. Agricultural Economics: Iranian Journal of Agricultural Economics (Economics and Agriculture Journal), 10(1), 57-73. (In Persian)


31. Pourtaheri, M., Talebi, H., & Rokneddine Eftekhari, A. R. (2011). Analysis of Economic and Social Effective Factors on Rural Poverty Alleviation with Emphasize on Nutritional Poverty Case Study: Khalejestan District in Qom Province. Journal of Spatial Planning, 15(2), 61-80. (In Persian)


32. Salami, H. A., & Mohtashami, N. (2017). The Assessment of Absolute Poverty Lines Consistency in Provinces of Iran: The Revealed Preference Approach. Agricultural Economics, 11(1), 29-51. (In Persian)


33. Sanaei Moghadam, S., Shafiee, M., Jahanegh Pour, A., & Yaghaneh, B. (2018). The Role of Rural-Urban Interrelationships in Food Security of Rural Households.(A Case Study of Poshte Zilaie County, Dehdasht District). Journal of Environmental Science Studies, 2(4), 556-570. (In Persian)


34. Savari, M., & Ghanian, M. (2019). Analysis of the Effect of Livelihood Risks on Food Insecurity in Rural Households in Divandarreh County. Journal of Rural Research, 9(4), 594-607. (In Persian)


35. Shahabadi, A., & Mehri Telyani, F. (2017). The Effect of Research and Development (Domestic and Spillovers) and Human Capital of Agriculture Sector on Poverty in Rural Areas in Iran. Journal of Regional Planning, 7(25), 1-14. (In Persian)


36. Shirvanian, A. (2020). The Impact of Subsidy Policy Change on Food Poverty in Rural Community in Fars Province of Iran, 2008-2014. Journal of Village and Development, 23(1):, 128-162. (In Persian)


37. Soleimani Moghadam, H., Zandi, R., & Akbari, E. (2020). Spatial Zoning and Spatial Analysis of Urban Poverty Using Spatial Analysis (Case study: Mashhad city). Journal of Applied Researches in Geographical Sciences, 21(60), 239–258. (In Persian)


38. The World Bank. (2020). Islamic Republic of Iran. Available on: https://www.worldbank.org/en/country/iran/overview


39. Ward, P. S. (2016). Transient Poverty, Poverty Dynamics, and Vulnerability to Poverty: An Empirical Analysis Using a Balanced Panel from Rural China. World development, 78, 541-553.