بنیان های ژئواکونومیکی و ژئوکالچری واگرایی ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه در بحران های منطقه‌ای

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

احمد فتحی ¹ , حیدر لطفی ² , عزت اله عزتی ³ , مجید ولی شریعت پناهی ⁴

1 - دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران
2 - عضو هیأت علمی و مدیر گروه آموزشی جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی، واحدگرمسار، ایران
3 - عضو هیئت علمی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد یادگار امام (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران

تاريخ الإرسال : 22 الأحد , ربيع الأول, 1442 تاريخ التأكيد : 09 الخميس , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , جمادى الثانية, 1442

الکلمات المفتاحية: بحران, خاورمیانه, واگرایی, ژئواکونومی, و ژئوکالچر,

ملخص المقالة :

خاورمیانه همواره با بحران و چالش مواجه بوده است و کشورهای منطقه به دلیل بدبینی­های اقتصادی و سیاسی – جغرافیایی و نیز فرهنگی رویکردهای جداگانه­ای را برای مدیریت بحران­ها اتخاذ کرده­اند. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که بنیان­های ژئواکونومیکی و ژئوکالچری واگرایی ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه در برابر بحران­های منطقه­ کدام­اند؟ این تحقیق بر مبنای هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش نیز صاحب‌نظران حوزه جغرافیای سیاسی بوده که با روش نمونه‌گیری هدفمند تعداد 220 نفر به‌ عنوان جامعه آماری انتخاب شدند که با استفاده از جدول مورگان 140 نفر به ‌عنوان نمونه انتخاب گردیدند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌ای متشکل از 24 سؤال استفاده شد که برای سنجش پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده ‌شده و برای تجزیه ‌و تحلیل آماری به دلیل نرمال بودن داده‌ها از آزمون تحلیل عاملی تائیدی با استفاده از نرم‌افزار LISREL و برای رتبه‌بندی آن‌ها از نرم‌افزار TOPSIS استفاده گردید. نتایج مقاله نشان می­دهد که دلیل واگرایی کشورهای منطقه در برابر بحران‌های منطقه‌ای این است که مؤلفه‌های شکل دهنده این بحران‌ها ریشه در موجودیت، هویت و نیز فرهنگ و اقتصاد نامتجانس کشورهای منطقه دارند و بنابراین همگرایی را از مسیر خود منحرف می‌کنند.

المصادر:

1. Barzgar, Kayhaneh (2009), The Middle East in the Purgatory of Crisis and Stability, Book of the Month of History and Geography, Vol. 141, February.


2. Ebrahimi, Nabiullah (2010), "Perspectives on Arab Relations with the New Iraq", Quarterly Journal of Strategic Studies, Vol. 1, No. 1, Spring.


3. Kazemieh Brotherhood, Massoud Azizi, Parvaneh (2011), Iraqi Kurdistan, Geopolitical Heartland of Israel, Strategy Quarterly, 20th Year, No. 2


4. Edward, Morley ‌ Milton ‌ and Peter Hچnch Cliff (2006), The Crisis in the Middle East, translated by Shahrzad Rastegar and Shariat Panahi, Tehran‌: Qoms Publications.


5. Asadi, Ali Akbar (2011), "Challenges in the face of a new Iraq", Quarterly Journal of Strategic Studies of the Islamic World, vol. 1, p.


6. Eftekhari, Asghar and Shabestani, Ali (2011), The Strategy of the Islamic Republic of Iran in Combating Terrorism, Afagh-e-Azmat Quarterly, Volume 2, Number 1,


7. Afshordi, Mohammad Hossein and Akbari, Hossein (2014), The Impact of Shiite Geopolitical Factors on the Development of the Influence of the Islamic Revolution, Proceedings of the Shiite Geopolitical Conference, Tehran: Geopolitical Association of Iran.


8. Amir Abdullahian, Hossein (2011), The Failure of the Greater Middle East Plan and the Rise of the Islamic Awakening in the Arab World: A Case Study of Bahrain, Strategic Studies, Vol. 2, pp. 135-157.


9. Amini, Karima (2009), The Impact of the Iraqi Nation-Building Government Process on Political Stability and Foreign Policy in Saudi Arabia, Journal of Defense Policy


10. Petersen, J.. A. (2002), "The Crisis of Succession in the Member States of the Persian Gulf Cooperation Council", translated by Ali Rostami, Quarterly Journal of Middle East Studies, Vol. 31, Fall.


11. Torabi, Tahereh (2011), The United States and the Stability of the Persian Gulf in the Round of Geopolitical Competition between Iran and Saudi Arabia, Quarterly Journal of Just Peace Diplomacy, International Center for Peace Studies, July 1-September, 2008.


12. Eltiaminia, Reza and Hasna Kamran (2015), Security and Surrounding Areas of Iran, Challenges Ahead Case Study: East of Iran and Afghanistan, Geography Quarterly, New Volume, Year 2, Issue 2.


13. Jafari Valdani, Asghar (1997), A Historical Study of the Iran-Iraq Border Disputes, Third Edition, Tehran: Office of Political and International Studies


14. Jahanbin, Farzad and Fathollah Parto (2012), The Foreign Policy Strategy of the Islamic Republic of Iran towards the Recent Islamic Awakening Movement, Quarterly Journal of the Islamic Revolution, Vol.


15. Zareaneh, Ahmad and Hamid Reza Eslami (2014), Investigating the Impact of the Convergence and Divergence of Salafi-Takfiri Currents and the Remnants of the Ba'ath Party on the Iraqi Security Crisis, Foreign Policy Quarterly, Vol. 27, No. 2, Summer.


16. Shafi'iyya Arabi, Mir Ali (2008), The Importance of the Middle East Region and an Overview of the Greater Middle East Plan, Year 8, Journal of Geographical Space No. 1


17. Shirodiyeh, Morteza (2005), The Greater Middle East Plan, the West and Muslim Countries Backgrounds, What and Consequences, Journal of Approximation Thought, Summer 1, Issue 2


18. Salehi, Hojjat (2009), Adaptation of the Concept of Global Governance to the Crisis in the Middle East, Journal of International Relations, Vol. 41, September.


19. Abedi, Mehdi (2009), Reproduction of the Crisis in the Security Structure of the Middle East: Towards Identifying a Cloud Crisis, Quarterly Journal of Political and International Research, No. 1, Spring.


20. Alavipour, Seyyed Mohsen (2009)‌, Geopolitics of Iraq and Security in the Persian Gulf Region, Journal of Middle East Studies No. 1


21. Fotouhi Mozaffarian, Parisa­(2013), Dimensions of the development of unconventional oil resources in the United States and the reduction of dependence on crude oil, Monthly Journal of Oil and Gas Exploration and Production, Vol. 102, July.


22. Ghorban, Narsi (2013), Oil shale encouraging the withdrawal of the United States from the Persian Gulf, World Economic Newspaper, No. 2932, June.


23. Mosalinejad, Abbas (2009), The Causes of the Continuation of the Middle East Crisis under George W. Bush, Journal of Political Science, Vol. 14, Spring.


24. Moeini Alamdari, Jahangir (2001), Considerations on the Design of a New Security Order in the Middle East, Quarterly Journal of Middle East Studies, Vol. 8, No. 4, Winter.


25. Miri Khani, Arash (2014), The Roots of the Crisis in Iraq, Information Newspaper, 27 August.


26. Niakouei, Seyed Amir and Hossein Behmanesh­­­(2012), Interesting actors in the Syrian crisis: goals and approaches, Foreign Relations Quarterly, Vol.


27. Hinbush, Raymond Elvishes (2003), Foreign Policy of the Middle East, translated by Ali Golmohammadi, Tehran: Research Institute for Strategic Studies.


28. Drysdale, Alasdyer and Blake, Gerald (1989), The Middle East and North Africa: A Political Geography, Translated to Persian by Dorreh Mirheaidar, Foreign Affairs Publication, Tehran


29. Dean, Laura (2015), "Saudi Arabia's New king Might Seem like the Old One, But Change‌ is‌ Coming",http://www.globalpost‌.com‌/dispatch/news/regions/middle-east/saudi-arabia/ 150123/ saudi-s-new- king-will-be-the-same-the-last-cha.