سنجش آسیب‌پذیری جوامع مبتنی بر صیادی نسبت به اثرات تغییر اقلیم: مطالعه موردی صیادی جنوب ایران

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

عفت قربانیان ¹ , منصور زیبایی ²

1 - دانشگاه شیراز
2 - استاد دانشگاه شیراز

تاريخ الإرسال : 03 الإثنين , شعبان, 1440 تاريخ التأكيد : 03 الأحد , ذو القعدة, 1442 تاريخ الإصدار : 17 السبت , ربيع الأول, 1443

الکلمات المفتاحية: تغییر اقلیم, آسیب‌پذیری, خلیج فارس, صیادی,

ملخص المقالة :

مقدمه و هدف: با وجود این‌که صیادی فعالیت مهم اقتصادی بوده و معیشت گروه زیادی را مورد حمایت قرار می‌دهد، ولی صیادان و جوامع وابسته به آن نسبت به پدیده تغییر اقلیم آسیبپذیری بالقوه دارند؛ به گونه‌ایکه این فعالیت در قالب یک سیستم اجتماعی-زیستمحیطی، در مناطق ساحلی، نسبت به تغییر اقلیم حساس بوده و معیشت این جوامع تحت شعاع قرار میگیرد.
مواد و روش‌ها: در این راستا در این مطالعه سنجش آسیب‌پذیری جوامع مبتنی بر صیادی در محدوده خلیج فارس و در سه استان هرمزگان، بوشهر و خوزستان هدف قرار گرفت. رویکرد مورد استفاده در این ارزیابی، شاخص محور بوده و با استناد به مؤلفه‌های سه‌گانه آسیب‌پذیری شامل درمعرض بودن، حساسیت و ظرفیت انطباق‌پذیری هدف مطالعه پیگیری شد. مقدار در معرض بودن با استفاده از تغییر در فاکتورهای اقلیمی دما، بارش، وقوع طوفان و تغییر در سطح دریا مورد سنجش قرار گرفت. محاسبه مؤلفه حساسیت بر اساس مقدار وابستگی به صیادی از نظر درآمد، تغذیه و اشتغال صورت گرفت و مقدار ظرفیت انطباق‌پذیری با رویکرد معیشت پایدار و سرمایه پنج گانه بدست آمد، داده‌های لازم نیز با تکمیل پرسش‌نامه از صیادان فعال در جنوب ایران و در سال 1397گرد‌آوری شد.
یافته‌ها: نتایج نشان دادند که وضعیت نسبی مناطق گوناگون از نظر ظرفیت انطباق‌پذیری تقریباً مشابه است، اما از نظر مؤلفه در معرض بودن وضعیت استان بوشهر نامناسب‌تر بوده و صیادی این منطقه از این جهت به طور بالقوه آسیب‌پذیری بالایی را تجربه می‌کند. هم‌چنین، حساسیت مناطق به دلیل وابستگی ساحل‌نشینان جنوب ایران بویژه هرمزگان به صیادی از نظر اشتغال و درآمد بالا بوده است.
بحث و نتیجه‌گیری: بر این اساس پیشنهاد می‌شود جهت مدیریت آسیب‌پذیری صیادی نسبت به تغییر اقلیم ماهیت آن از راه مؤلفه‌های سه‌گانه شناسایی شود.

المصادر:

1. Adger, W. N., Brooks, N., Bentham, G., Agnew, M., & Eriksen, S. (2004). New indicators of vulnerability and adaptive capacity. Technical Report 7. Norwich: Tyndall Centre for Climate Change Research.


2. Ahsan, MN., & Warner, J. (2014). The socioeconomic vulnerability index: A pragmatic approach for assessing climate change led risks–A case study in the south-western coastal Bangladesh. International Journal of Disaster Risk Reduction, 8:32-49.


3. Allison, EH., Perry, AL., Badjec, MC., Adger, WN., Brown, K., Conway, D., Halls, AS., Pilling, GM., Reynolds, JD., Andrew, NL., & Dulvy, NK. (2009). Vulnerability of national economies to the impacts of climate change. Fish and Fishers. 10: 173-196.


4. Brooks, N., Adger, W., & Mick Kelly, P. (2005). The determinants of vulnerability and adaptive capacity at the national level and the implications for adaptation. Global Environmental Change Part A, 15: 151-163.


5. (2015). Fishery and Aquaculture Country Profiles: The Islamic Republic of Iran (http://www.fao.org/fishery/facp/IRN)


6. Ghazali, S., & M. Zibaei. (2018). Households’ Perception and Livelihood Vulnerability to Climate Change: Nomads in Fars Province. Agricultural Economics, 12 (1): 58-39. (In Persian)


7. Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (1998). Multivariate Data Analysis, Upper Saddle River, New Jersey, Prentice Hall.


8. Hajkowicz, S. (2006). Multi-attributed environmental index construction. Ecological Economics, 57: 122-139.


9. Heidari, M., Khalilabadi, M., & Bidokhti, A. (2012). Monthly Sea Level Variations in the NorthernPart of Persian Gulf. Journal of Aquatic Ecology, 1(3): 10-21. (In Persian)


10. (2007). Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge, Cambridge University Press.


11. (2014). Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part : Global and Sectoral Aspects, in: C.B. Field, Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, p. 1132.


12. Iraji, H., Zibaei, M., & Nasrnia, F. (2015). Assessing the vulnerability of wheat farmers to drought in the north of Fars province. Agricultural Economics and Development, 29 (2): 169-180. (In Persian)


13. Islam, G. N., & Yem, T. S., & Viswanathan, K. K. (2014). Poverty and livelihood impacts of community based fisheries management in Bangladesh. Ocean & Coastal Management, 96, 123-129.


14. Kelly, P. M., & Adger, W. N. (2000). Theory and practice in assessing vulnerability to climate change and facilitating adaptation. Climatic Change, 47, 325-352.


15. Morzaria-Luna, H.N., Turk-Boyer, P., & Moreno-Báez, M. (2014). Social indicators of vulnerability for fishing communities in the Northern Gulf of California, Mexico: Implications for climate change. Marine Policy, 45: 182-193.


16. Madu, I. A. (2012). Spatial vulnerability of rural households to climate change in Nigeria: Implications for internal security. Working Paper No. 2. Austin: The Robert S. Strauss center, The Climate Change and African Political Stability Program me, University of Texas.


17. Ngo, E. (2001). When disasters and age collide: Reviewing vulnerability of the elderly. Nat. Hazards Rev., 2, 80.


18. Polsky,, Neff, R., & Yarnal, B. (2007). Building comparable global change vulnerability assessments: The vulnerability scoping diagram. Global Environmental Change, 17, (3–4):472-485.


19. Portner, H.O. (2008). Ecosystem effects of ocean acidification in times of ocean warming: a physiologist’s view. Marine Ecology Progress Series, 373, 203-217.


20. Ramezani, M., Sharafi, L., & Zarafshani, K. (2017). Drought vulnerability assessment of wheat farmers in Isfahan Township. Journal of Agricultural Extension and Education Research, 10, 1(37): 1-16. (In Persian)


21. Senapati, S., & Gupta, V. (2017). Socio-economic vulnerability due to climate change: Deriving indicators for fishing communities in Mumbai. Marine Policy, 76: 90-97.


22. Sesabo, J. K., & TOL, R. S. (2005). Factors affecting income strategies among households in Tanzanian coastal villages: Implications for development conservation initiatives. Working Paper FNU-70. Hamburg: Sustainability and Global Change, Hamburg University.


23. Smit, B. and Wandel, J. (2006). Adaptation, adaptive capacity and vulnerability. Global Environmental Change, 16, 282-292.


24. Stramma, L., Prince, ED., Schmidtko, S., Luo, J., Hoolihan, JP., Visbeck, M., Wallace, DR., Brandt, P., & Rtzinger, Ko. (2011). A Expansion of oxygen minimum zones may reduce available habitat for tropical pelagic fishes. Climate Change, 2: 33-37.


25. Susan, L., Cutter, J., Mitchell, T., & Scott, S. (2000). Revealing the Vulnerability of People and Places: A Case Study of Georgetown County, South Carolina. Annals of the Association of American Geographers, 90(4): 713–737


26. Townsley, P. (2004). Review of coastal and marine livelihoods and food security in the Bay of Bengal large marine ecosystem region. Bay of Bengal Large Marine Ecosystem Program me. Phuket, Thailand: Bay of Bengal Program me.