بررسی مؤلفه‌های شهروند محیط‌زیستی و ارتباط آن با رفتار زیست محیطی شهروندان (مطالعه موردی: شهر مراغه )

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

منیژه لاله پور ¹ (هیات علمی)
رحیمه سلطانزاده ² (.)
سحر نصیریان بدیعی ³ (.)

تاريخ الإرسال : 01 الخميس , محرم, 1442 تاريخ التأكيد : 18 الأحد , جمادى الثانية, 1442 تاريخ الإصدار : 28 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1444

الکلمات المفتاحية: دانش زیست محیطی, نگرش زیست محیطی, رفتار محیط زیستی, شهروند محیط زیستی,

ملخص المقالة :

مقوله محیط زیست و حفاظت از آن مهم‌ترین دغدغه انسان معاصر است. محیط زیست به تمام محیطی اطلاق می‌شود که انسان به طور مستقیم یا غیرمستقیم به آن وابسته بوده و فرآیندی است که از زیستن حمایت می‌کند. از زمانی که بشر پا بر روی کره خاکی گذاشته، تعامل مداوم و پایداری بین او و جهان طبیعی برقرار بوده است. اما با رشد جمعیت و صنعتی شدن جوامع، تقاضای فزاینده‌ای را به طبیعت تحمیل و باعث تخریب منابع آن گردید. در این راستا هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین فعالیت‌های انسانی با محیط زیست طبیعی و میزان آگاهی شهروندان از این مقوله است. جامعه آماری تحقیق، شهروندان شهر مراغه است که نمونه‌ای شامل 348 نفر از آنها از طریق فرمول کوکران انتخاب شدند. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش از سنخ تحقیقات توصیفی-تحلیلی است، که از طریق مطالعه کتابخانه‌ای و میدانی (پرسشنامه) انجام گرفته است. انتخاب اعضای نمونه از طریق نمونه‌گیری خوشه‌ای-تصادفی انجام گرفته است. جهت تحلیل داده‌ها، از آزمون‌های آماری تی‌تک نمونه‌ای و ضریب همبستگی اسپیرمن در محیط نرم افزار SPSS استفاده شده است. بر اساس یافته‌های تحقیق، شهروندان با میانگین 4/3 درصد، نسبت به مسائل زیست محیطی شهر خود حساسیت و آگاهی لازم را دارند، اما به دلیل عمق مشکلات اقتصادی و اجتماعی آنها، مسائل محیط‌زیستی با 8/6 درصد جزء دغدغه اصلی مردم نبوده است. رفتار، نگرش و دانش زیست-محیطی شهروندان در وضعیت مطلوب قرار دارد. اما مؤلفه‌های قانونی-نهادی که به عنوان بسترساز فکر و عمل صحیح مردم، مدیران و مسئولین محسوب می‌شود؛ با میانگین 2/5 وضعیت چندان مطلوبی ندارند. همچنین بین مؤلفه‌های شهروند زیست-محیطی با رفتار زیست‌محیطی شهروندان رابطه وجود دارد. بنابراین با آموزش و برگزاری دوره‌های الگوی مصرف صحیح و بسترسازی‌های قانونی-نهادی می‌توان الگوهای مصرف و عمل منطبق با ارزش‌های زیست محیطی را ترویج داد.

المصادر:

1.                  Asadi M, Mehrabi M. "Study the Background and Social Factors Affecting Environmental Behaviors of Citizens of Bandar Abbas", Hormozgan Cultural Journal, 2019, 10 (15): 134-118. ]In Persian[.

2.                  Ahmadian D, Hagigatian M. "Sociological Analysis of Role of Cultural Factors on Urban Environmental Behaviors, Case Study (Kermanshah Citizens)", Journal of Urban Sociological Studies, 2017, 6 (18): 51-76. ]In Persian[.

3.                  Azadkhani P, Sadat Nejad M, SHarafkhani J. "Study of Environmental Education and Environmental Protection Behaviors of Ilam High School Girls", Journal of Human and Environment, 2019, 16 (1): 153-139. ]In Persian[.

4.                  Barakpour N, Jahansayr F. "Environmental Citizenship and Citizenship Behavior Analysis in Qazvin", Journal of City Identity, 2017, 10 (28): 53-66. ]In Persian[.

5.                  Carmi N, Arnon S, Orion N. "Transforming Environmental Knowledge into Behavior: The Mediating Role of Environmental Emotions", Journal of Environmental Education, 2015, 46 (3): 183-201.

6.                  Frick J, Kaiser FG, Wilson M "Environmental Knowledge and conservation behavior: exploring prevalrnce and structure in a representative sample", Journal of personslity and individual differences, 2004, (37): 1597-1613.

7.                  Farahmand M, SHokuhi far K, Sayar khalaj H. "Investigation of Social Factors Affecting Environmental Behaviors (Case Study: Citizens of Yazd)", Journal of Urban Sociological Studies (Urban Studies), 2013, 4 (10): 109-141. ]In Persian[.

8.                  GHobad pour M, Barakat G, Farrokhian F. "Environmental Education Needs Assessment of Ahvaz Conservatory", Environmental Research Quarterly, 2017, 1(57): 19-26. ]In Persian[.

9.                  Goldman D, Hansmann R, Cincera J, Radovic V. ‘Education for Environmental Citizenship and Responsible Environmental Behaviour”, 2020, DOI: 10.1007/978-3-030-20249-1_8

10.              Hajizadeh meimandi M, Falekodin Z. "Investigation of Socio-Cultural Factors Affecting Responsible Environmental Behaviors (Case Study: Citizens of Khorramabad)", Social Development Quarterly: 2018, 12 (1), 7-36. ]In Persian[.

11.              Hemayat khah M, Ershad F, Danesh P, Gorbani M. "A Sociological Reflection on the Knowledge, Attitude, and Behaviors of Environmental Science (Tehran University Students Study)", Iranian Social Issues, 2018, 8 (1): 5-25. ]In Persian[.

12.              Hemmati Z, Shobeiry M. "Analysis of Environmental Culture Promotion Components; A Case Study of Shiraz Citizens", Iranian Cultural Research Quarterly, 2016, 8 (4), 197-215. ]In Persian[.

13.              Karimi A, Kamiar GH. "Urban Environment in the Light of Citizenship", Medical Law Quarterly, 2008, 11 (40): 81-109. ]In Persian[.

14.              Katz-Gerro T, Greenspan I, Handy F, Lee HY, Frey A. "Environmental philanthropy and environmental behavior in five countries: Is there convergence among youth?", voluntas: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 2015, 26 (4), 1485-1509.

15.              Katz-Gerro, T., Greenspan, I., Handy, F., Lee, H. Y., & Frey, A. (2015). "Environmental philanthropy and environmental behavior in five countries: Is there convergence among youth?", Voluntas: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 26 (4), 1485-1509.

16.              Marzban,A., Barzegaran, M., Hemayatkhah, M., Ayasi, M., Delavari, S., (2020), “Assessing the level of awareness and environmental behaviors of citizens (Case study: Yazd urban population)”, Journal of Health and Environment, 12 (1): 17-30. ]In Persian[.

17.              Mokhtari, R., Abdollahi, A., Sadegi, H., (2013), “Analysis and recognition of urban environmental behaviors. Case study: Isfahan, year 1371” , Journal of Urban Research and Planning, 5 (18): 1-20].In Persian[.

18.              Navah, A., Frutankia, SH., (2012), "Investigating the Relationship between Intellectual Behavior and Environmental Behaviors (Case Study: Andimeshk Urban Community)", Journal of Environmental Science, (51), 68-78. ]In Persian[.

19.              Niazi, A., Zarea, B., Habibpour, K., Karami, N., (2020), “Meta-analysis of factors affecting environmental behaviors among citizens”, Journal of Iranian Social Issues, 11 (1), 281-298. ]In Persian[.

20.              Orviska, M., Hunady, J., Mlynarova, M., (2019), Pro-Environmental Behaviour
of EU Citizens: Attitudes to Common Environmental Legislation and Standards, Journal of Standardization Research, 17 (1): 40-53.

21.              Rafia pour, S., Dadashpour, H., Tagvaie, A. (2017), “Causal factors and value center of alternative futures and the future of the desired / desirable Sustainable city based on environmental ethics” Journal of Urban Research and Planning, 7 (27): 1-20.]In Persian[.

22.              Shobeiri, M., Larijani, M., Zeinali, S., (2016), Energy literacy training to operationalize environmental behavior, journal of Iran Energy, 18 (4): 133-140. ]In Persian[.

23.              Vaghefi, E., Hagigatian, M., (2016), "The Role of Cultural Capital in Environmental Social Behaviors (Experimental Study: Shiraz City)", Journal of Parliament and Strategy, 22 (84), 371-393. ]In Persian[.

24.              Zista Consulting Engineers (Deputy of Architecture of Ministry of Housing and Urban Development)., (2012), "Maragheh Construction and Development Plan" .]In Persian[.