تحلیلی بر توزیع فضایی مهاجرین افغانستانی استان خراسان رضوی طی سال‌های 92-1382 (طرح آمایش 5 تا 9)

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

سید هادی زرقانی ¹ (هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد)
یونس غلامی ² (مدیر گروه)
محمد قنبری ³ (دانشگاه فردوسی مشهد)
محمد حسین قیاسی ⁴ (فرماندهی انتظامی استان خراسان رضوی)
سید مصطفی حسینی ⁵ (دانشگاه فردوسی مشهد)

تاريخ الإرسال : 07 الإثنين , شعبان, 1436 تاريخ التأكيد : 09 الإثنين , جمادى الأولى, 1438 تاريخ الإصدار : 09 الإثنين , جمادى الأولى, 1438

الکلمات المفتاحية: خراسان رضوی, مهاجرین, افغانستانی, پراکندگی, جرم,

ملخص المقالة :

کشور افغانستان در طول تاریخ خود، شاهد جنگ‌ها و درگیرهای متعدد داخلی و خارجی بوده است. این امر خود در روند مهاجرت ساکنین این کشور موثر بوده است. حمله اتحاد جماهیر شوروی سابق به این کشور و سپس شعله‌ور شدن نزاع‌های داخلی بعد از خروج نیروهای شوروی، در تسریع روند مهاجرت آنها به کشورهای همسایه خود به ویزه ایران نقش بسزایی داشته است. هدف از این پژوهش بررسی الگوی فضایی پراکندگی مهاجرین افغانستانی در استان خراسان رضوی و تعداد آنها در طی سال­های مختلف می‌باشد. روش تحقیق این پزوهش توصیفی – تحلیلی می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش مهاجرین افغانستانی استان خراسان رضوی در سال 1390 می‌باشد که برابر با 130242 نفر می‌باشد. برای نشان دادن توزیع فضایی مهاجرین افغانستانی در طی دوره‌های مختلف براساس طرح آمایش اتباع خارجی از نرم افزار GIS استفاده گردیده است. نتایج پژوهش بیان­گر وجود یک الگوی پراکندگی خاص مهاجران افغانستانی در استان خراسان رضوی می‌باشد چرا که حدود 98 درصد مهاجران افغانستانی در شهرستان­های مشهد و تربت جام سکونت دارند. همچنین بررسی تعداد مهاجران افغانستانی استان خراسان رضوی طی سال­های 92-1382 نشان دهنده عدم کاهش آنها می‌باشد. علاوه بر مهاجرین دارای مدرک شناسائی معتبر، بر اساس برآورد‌های اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استان خراسان رضوی حدود 120000 نفر مهاجر افغانستانی غیرمجاز در این استان ساکن هستند.

المصادر:

اداره کل امور اتباع و مهاجران خارجی استانداری خراسان رضوی (1392)، مشهد.

افراخته، حسن، منافیآذر، رضا ، ولائی، محمداثرات(1395)مکانی- فضاییمهاجرتبازگشتیدرشهرستانمیاندوآب، مجلّةپژوهشوبرنامهریزیروستایی،شماره 5.

ایراندوست.کیومرث ، بوچانی. محمدحسین، روح الله تولایی(1393)تحلیل دگرگونی الگوی مهاجر ت داخلی کشور با تأکید بر مهاجرتهای شهری، مطالعات شهری، شماره ششم

بیک محمدی، حسن و مختاری ملک آبادی، رضا (1382)، تحلیلی جغرافیایی بر روند مهاجرت در استان خوزستان، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 2، مشهد.

پلیس اطلاعات و امنیت عمومی فرماندهی انتظامی استان خراسان رضوی، اداره گذرنامه (1392)، مشهد.

جمشیدی‌ها، غلامرضا و علی بابائی، یحیی (1381)، بررسی عوامل موثر بر بازگشت مهاجران افغانی با تکیه بر ساکنین شهرک گلشهر مشهد، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 20، تهران.

جوان، جعفر (1390)، جغرافیای جمعیت ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد.

روابط عمومی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان دفتر تهران (1387): کنوانسیون و پروتکل مربوط به وضع پناهندگان، ترجمه شده توسط روابط عمومی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان دفتر تهران.

زنجانی، حبیب الله (1380)، مهاجرت، انتشارات سمت، تهران

شاطریان، محسن و گنجی پور، محمود (1389)، تاثیر مهاجرت افغان‌ها بر شرایط اقتصادی و اجتماعی شهر کاشان، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال اول، شماره 3، مرودشت.

فخری زاده چنارسوخته، حسن (1390)، بررسی عوامل مرتبط با سازگاری مهاجران افغانی مطالعه موردی شهرک گلشهر مشهد، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی ،دانشگاه شیراز.

کریمی موغاری، زهرا (1383)، تأثیر مهاجران افغانی بر سطح دستمزد و اشتغال در ایران، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 18، تهران.

کریمی، حسین­علی  (1392)، مهاجرت، تحرک سکونتی و بازتاب آن بر ساختار اجتماعی - فضایی شهری نمونة موردی: مهاجران افغانی شهر مشهد با تأکید بر مناطق 4، 5 و 6، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار.

کوشکی، محمد صادق (1381)، مهاجران افغان و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 16، تهران.

محمودیان، حسین،(1386)، مهاجرت افغان‌ها به ایران: تغییر در ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی و انطباق با جامعه مقصد، مجله نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، شماره 4، تهران.

مرکز آمار ایران (1385)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران.

مرکز آمار ایران (1390)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران.

موثقی جدیدی، حسین و خاتون آبادی، احمد (1388)، تعیین رابطه عوامل درون خانوار و مهاجرت اعضای روستایی شهرستان مرند به شهرها در سال 1383، فصلنامه روستا و توسعه، سال 12، شماره 3، تهران.

ناصری، کامران (1379)، مهاجران افغانی در ایران و سرشماری آنها، نشریه گفتگو، شماره 30، تهران.

Adelkhah, F and Olszewska, Z (2007): The Iranian Afghans, Journal of Iranian Studies, Vol. 49.

Jackson, A (2009): The cost of war afghan experiences of conflict, 1978 – 2009, A report was jointly designed by Afghan Civil Society Forum (ACSF), Afghan Peace and Democracy Act (APDA), Association for the Defence of Women’s Rights (ADWR), Cooperation Centre for Afghanistan (CCA), Education Training Center for Poor Women and Girls of Afghanistan (ECW), Oxfam GB, Organization for Human Welfare (OHW), Sanayee Development Organization (SDO) and The Liaison Office (TLO).

Jawad, H & Koehler, J & Gosztonyi, K (2016): Reasons for the Current Afghan Migration to the EU, A report to the Germany Foreign Office by: Afghan Human Rights Research and Advocacy Organization (AHRRAO).

Jazayery, L (2002): The Migration-Development Nexus: Afghanistan Case Study, Journal of International Migration Vol. 40 (5).

Koepke, B (2011): The situation of Afghans in the Islamic republic of Iran, nine years after the overthrow of the Taliban regime in Afghanistan, Middle East institute, Foundation pourla recherché strategique, February 2011.

Vafa, O (2006): Refugees in Iran and International Security,  Paper presented at the annual meeting of the International Studies Association, San Diego, CA (March 22, 2006).

 www.moi.ir