مقوله «مرکز» و «حاشیه»، تبیین انگارۀ مفهومی از مواجهۀ «خود» و «دیگری» در حیات شهر با تأکید بر رویکرد توسعه درونزا
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
ویدا نوروز برازجانی
1
(استادیار و عضو هیأت علمی گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)
سیده صدیقه میرگذار لنگرودی
2
(پژوهشگر دکتری تخصصی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی)
بهروز منصوری
3
(استادیار و عضو هیأت علمی گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی)
محمد ضیمران
4
(دکتری معرفت شناسی و آموزش فلسفه، دانشیار مدعو، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی)
الکلمات المفتاحية: شهر, حاشیه, خود, دیگری, مرکز,
ملخص المقالة :
یکی از مفاهیم عمده در نگاه مدرن و پستمدرن به پدیدهها، دوگانۀ «خود» و «دیگری» است. در علوم اجتماعی، هنگامیکه صحبت از دیگری میشود، بحث این است که اقلیت و اکثریت جامعه چگونه شکل میگیرد؛ بنابراین در اندیشۀ جامعهشناختی، اقلیتها معمولاً دیگری را تشکیل میدهند. چراکه «اکثریت» در چارچوب جامعه، واجد قدرت میشوند و همین قدرت، زمینهساز معنای «دیگری» در چارچوب «بازنمایی» خواهد شد. در شهرهای ایران، حاشیهنشینی و یا به تعبیری دیگر کانونهای خودانگیخته بخش جداییناپذیری از زندگی شهری را شکل میدهند. پرسشی که مطرح میشود آن است که چگونه حاشیه بهعنوان «دیگری» میتواند توسعه یافته، در خود ریشه کند و در جامعه تبدیل به نیروی «مولد» شود؟ بدین منظور مقاله حاضر، بر آن است تا با بررسی نحوۀ مواجهه و تعامل «خود» و «دیگری»، زمینهای مناسب را برای طرح دکترین معتقدین به توسعه درونزا فراهم آورد. این تحقیق به لحاظ «ماهیت» پژوهش، از گونۀ تحقیقات «کیفی» از نوع «بنیادی» و به لحاظ «قصد» از پژوهش، «تحلیلی» است که به درک شیوۀ مواجهۀ خود و دیگری در حیات شهر میپردازد. منطق پژوهش، «قیاسی» است. در پایان، این مطالعه نشان میدهد که اصلاح در نحوه توزیع خدمات به حاشیه جهت مولد نمودن دو حوزه صنعت و کشاورزی و متعاقب آن کوچک نمودن بخش مصرف، تقویت نهادهای محلی در فرایند توانمندسازی حاشیه، بازنگری قلمروی مالکیت، تقویت بنیانهای اقتصاد درونی با مشارکت مردم و عدم تزریق امکانات از بیرون، ازجمله عواملی هستند که میتواند در مولد نمودن حاشیه، تأثیرگذار باشند.
_||_