سنجش و ارزیابی مناطق کلان‌شهر تهران از نظر شاخص های شکوفایی شهری

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مرتضی محمدخانی ¹ , زینب کرکه ابادی ² , عباس ارغان ³

1 - دانشجوی دکترای گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، واحد سمنان ،دانشگاه آزاد اسلامی،سمنان ، ایران
3 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

تاريخ الإرسال : 21 الخميس , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 29 الأحد , جمادى الثانية, 1441 تاريخ الإصدار : 09 الأربعاء , رمضان, 1442

الکلمات المفتاحية: توسعه پایدار شهری, شکوفایی شهری, کلان‌شهر تهران, شاخص های شکوفایی شهری,

ملخص المقالة :

امروزه شهرها به ‌منظور رقابت در عرصه بین المللی سعی در ارتقا زیرساخت‌های خود، جهت دستیابی به نوآوری و شکوفایی دارند. از این‌رو، بررسی جایگاه شهرها از منظر شاخص های شکوفایی شهری امر مهمی در بحث شهرسازی پایدار می باشد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی مناطق کلان‌شهر تهران از نظر شاخص های شکوفایی شهری است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و هدف گذاری آن کاربردی است. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از مدل های کمی آنتروپی شانون، واسپاس (WASPAS)، ضریب پراکندگی (C.V)، آمار خودهمبستگی فضایی موران و از نرم‌افزار Arc GIS استفاده‌شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که الگوی توزیع فضایی شاخص های شکوفایی شهری در سطح مناطق 22 گانه شهر تهران به‌صورت خوشه ای است و مناطق 22، 1 و 2 به ترتیب با کسب میزان امتیاز واسپاس 4492/0، 1981/0 و 1938/0 از لحاظ برخورداری از شاخص های شکوفایی شهری در بین مناطق 22 گانه در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. در سوی دیگر منطقه 8 با کسب کمترین میزان واسپاس 0439/0 در جایگاه آخر قرارگرفته است. از نظر آماری حدود 5/0 درصد از مناطق در وضعیت برخوردار، 36/0 درصد در وضعیت نیمه برخوردار و 59/0 درصد در وضعیت نامطلوب قرار دارند. از نظر جغرافیایی می توان گفت که برخورداری مناطق از شاخص های شکوفایی شهری از  سمت شمال به جنوب و از شرق به غرب تهران سیر نزولی دارند و از  میزان آن کاسته شده است.

المصادر:

1. Ahadnejad, Mohsen, Hazari, Safia, Meshkini, Abolfazl, Piri, Eesa (2017): Identification of Key Factors Influencing Urban Prosperity with Predictive Approach (Case Study: Tabriz Metropolitan Area), Urban  Planning, 9(32),15-30.


2. Ahmadi Nokhostin, Maryam (2016): Explaining Qazvin's Urban Blossoming Pattern, PhD Thesis in Geography and Urban Planning, Assistant Professors Dr. Karamatollah Ziyari and Dr. Ahmad Pour Ahmad, University of Tehran.


3.  Ali Akbari, Esmaeil, Akbari, Majid (2017): Interpretive Structural Modeling of Factors Affecting Tehran Metropolitan Life, Space Planning and Preparation,21(1), 1-31.


4.  Ali Akbari, Esmaeil, Akbari, Majid (2019): Urban Development of Knowledge-Based Development of Strategic Plan of Tehran Metropolis, Geography of Urban Planning Research, 7(1), 170-151.


5. Arab, P., (2018). City Prosperity Initiative Index: Using AHP Method to Recalculate the Weights of Dimensions and SubDimensions in Reference to Tehran Metropolis, European Journal of Sustainable Development (2017),6, 4, pp.289-301.


6. Bazvandi, Farshad, Shahbazi, Mehrdad (2014): The Role of Living in Creating a Mental Image citizens and the Rate of Utilization of Urban Space (Case Study: Tehran Sepahsalar Street), Landscape Research 1(1). 33-43.


7. Bonaiuto, M., Fornara, F., Ariccio, S., Cancellieri, U. G., & Rahimi, L. (2015). Perceived residential environment quality indicators (PREQIs) relevance for UN-HABITAT City Prosperity Index (CPI). Habitat International, 45, pp. 53-63.


8.  Clarke, David (2009): The Urban World, The World City, Translated by Mehdi Gharklu and Forough Khazaeinejad, Selection Publication, Tehran.


9. Habitat, U. N & Word Urban Compaing, (2013). Cities Prosperty Initiative Toolkit.


10. Habitat, U. N. (2013). State of the world's cities2012/2013: Prosperity of cities. Routledge.


11. Habitat, U. N. (2015). Urbanization For Prosperity, 25th Session of the Governing Council 25th Session of the Governing Council, 17 - 23 April, ,Nairobi.


12.  Habitat, U. N. (2016). The City Prosperity Initiative, United Nations Human Settlements Programme, February, 2016.


13. Iran Census Center (2016): Census of Population and Housing, Tehran, 2016.
     Maleki, Saeed, Madanloo Jouybari, Masoud (2016): Urban Prosperity, Jihad-e-Akhlu Publications, Tehran.


14. Jackson, T., & Senker, P. (2011). Prosperity without growth: Economics for a finite planet. Energy & Environment, 22(7), pp.1013-1016.


15. Jones, S., Tefe, M., & Appiah-Opoku, S. (2015). Incorporating stakeholder input into transport project selection–A step towards urban prosperity in developing countries?. Habitat International, 45, pp. 20-28.


16. Kharazmi, Omid Ali, Nedaei, Amin (2014): The Impact of Trust on the Prosperity of Innovation in Cities: A Study of Tehran Campus Science and Technology Park, Public Administration, (2) 6, 248-227.


17. Mohtashami, Negar (2014): The Process of Forming Extraordinary Architecture Based on Urban Blossom Indicators in Iran (Example: Design of Darakeh Tehran Neighborhood), M.Sc., Tarbiat Modares University, Faculty of Art and Architecture.


18. Safaeipour, Masoud, Maleki, Saeed, Hatamiinejad, Hossein, Medanlou Jouybari, Masood (2016): Evaluation and Measurement of Urban Prosperity Components in Ahvaz Metropolitan, Geography and Environmental Sustainability,22, 47-35.


19. Sands, G. (2015). Measuring the prosperity of cities. Habitat International, (45), pp.1-2.


20.  Sharafi, Hojatallah, Khabazi, Mostafa, Soleimani Damne, Mojtaba (2016): Measuring Tourism Impacts of Historical Monuments with Urban Prosperity Approach (Case Study: Hills Near Jiroft Sandals), Urban Tourism, 2(4), 19-36.


21. Van Kamp, I., Leidelmeijer, K., Marsman, G., & De Hollander, A. (2003). Urban environmental quality and human well-being: towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study. Landscape and urban planning, 65(1), pp.5-18.


22. Wong, C. (2015). A framework for ‘City Prosperity Index’: Linking indicators, analysis and policy. Habitat International, 45, pp. 3-9.


23. www.camsys.com/kb experts-livability. Htms.


24. Yigitcanlar, T., Dur, F., & Dizdaroglu, D. (2015). Towards prosperous sustainable cities: A multiscalar urban sustainability assessment approach. Habitat International, 45, pp.36-46.