تحلیلی بر تحولات نظام سلسله‌مراتب جمعیتی با تأکید بر جایگاه شهرهای میانی موردمطالعه استان آذربایجان شرقی

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

علی تقی پور ¹ (دانشجوی دکتری t رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
محمدرضا رضایی ² (استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران)
رحیم سرور ³ (استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 19 الأحد , جمادى الأولى, 1445 تاريخ التأكيد : 01 الأحد , شعبان, 1445 تاريخ الإصدار : 10 الثلاثاء , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: شهر میانی, جمعیت, آذربایجان شرقی, سلسله مراتب, حمل‌ و نقل,

ملخص المقالة :

چکیده
اصطلاح توسعه به‌صورت فراگیر پس از جنگ جهانی دوم مطرح شده است. این پدیده، مقوله­ای ارزشی، چندبعدی و پیچیده است که امروزه به‌عنوان یک فرایند مهم‌ترین بحث کشورها به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه است. توسعه فرایند جامع از فعالیت­های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است که هدفش بهبود مداوم زندگی تمامی جمعیت بوده و توزیع عادلانه منابع از ارکان اصلی آن است. هدف اصلی این مقاله، تحلیلی بر تحولات نظام سلسله‌مراتب جمعیتی می‌باشد. تحقیق از نوع کاربردی است و داده‌های مورد نیاز، از نتایج آخرین سرشماری رسمی نفوس و مسکن کشور در سال 1395 گردآوری شده‌اند.  نیمه غربی یا فضای نیمه توسعه‌یافته استان شامل محوری شمالی - جنوبی از جلفا، مرند، تبریز، آذرشهر تا ملکان می‌باشد که در هم‌جواری با شبکه‌های ارتباطی ملی و بین‌منطقه‌ای و شبکه‌های زیربنایی مناسب قرار گرفته‌. استقرار صنایع بزرگ، کارگاه‌های صنعتی کوچک و متوسط، محدوده‌های زراعی آبی و باغی، روستاهای بزرگ، شهرهای پرجمعیت، دامداری‌های صنعتی و فعالیت‌های بازرگانی از ویژگی‌های این پهنه است. نیمه شرقی استان که به دلیل ویژگی‌های طبیعی و کوهستانی بودن منطقه و عدم امکان ارتباط محوری با سایر استان‌های هم‌جوار همواره در محرومیت بوده است اگر چه در برخی موارد قابلیت توسعه در آنها بیشتر از سایر مناطق استان بوده است. استقرار بخش عمده‌ای از روستاهای کم‌جمعیت و پراکنده با اقتصاد غالب رمه‌گردانی و دامداری سنتی، کشاورزی دیم و استقرار شهرهای کم‌جمعیت از ویژگی‌های عمده نیمه شرقی استان است.

المصادر:

References

1. Ahadi, b. (2018). Analysis of Changes in Urban System of Fars Province during 1976 to 2011. Haft Hesar Journal of Environmental Studies, 7(25), 51-62. [In Persian]. URL: http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-610-fa.html


2. Ahangari, N., Mohammadi, S., & Hosseinzade, F. (2015). Function Medium-sized cities in the area of sustainable development (Case study: Bokan). Geographical Planning of Space Quarterly Journal, 5(17), 99-114. [In Persian].


3. Aliakbari, E. (2013). Regional Plans and Centralization in Spatial Structure of Urban Systems Case Study: Kermanshah Province. Journal of Physical Development Planning, 1(2), 37-. 54[In Persian].


4. Babakhanzadeh, E., Pahkideh, E., Far, M. R. H., & Ahangari, S. (2014). The changes of urban hierarchical system in Lorestan Province from 1355 to 1385. Geographical Urban Planning Research, 2(3), 409-433. [In Persian].409-433. 10.22059/JURBANGEO.2014.53065


5. Camagni, R. P. (1993). From city hierarchy to city network: reflections about an emerging paradigm. In Structure and change in the space economy (pp. 66-87): Springer.


6. Camagni, R., Diappi, L., & Leonardi, G. (2017). Urban Growth and Decline in a Hierarchical System: A Supply-Oriented Dynamic Approach. In Seminal Studies in Regional and Urban Economics (pp. 167-182): Springer.


7. Capello, R. (2013). Recent theoretical paradigms in urban growth. European planning studies, 21(3), 316-333.


8. Fang, C., Pang, B., & Liu, H. (2017). Global city size hierarchy: Spatial patterns, regional features, and implications for China. Habitat international, 66, 149-162.


9. Gharakhlou, D. M., B., O., & M, A. (2008). Region Management and Urban Network Analyze of Ardabil Province at 1345-1385. Journal of Applied Researches in Geographical Sciences, 8(11), 73-.97


10. Gharakhlou, M. D., Amini, S. H. H., & Rajaee, S. A. (2008). The role of middle-cities in regional balances Case study: Middle-city of Shahreza. Journal Of Geography and Regional Development Reseach Journal, 6(11). [In Persian].


11. Ghasemi, F., Rezaei, M., & Sotudeh, H. (2013). City Analytical Hierarchical in Fars province during 1966 - 2011. Research and Urban Planning, 4(14), 41-60. [In Persian]. 20.1001.1.22285229.1392.4.14.3.9


12. Ghezelbash, S., Sajadi, J., Sarrafi, M., & Kalantari, M. (2021). Explanation of the regional dynamics and imbalances of Zanjan urban settlements. Journal of Zonal Planing, 11(41), 17-33. [In Persian]. 10.30495/JZPM.2021.3938


13. Hadiyani, Z., & Rahimi, V. (2013). The Role of Middle Cities in Regional Development, Case study: Iranshahr. Journal of Applied Researches in Geographical Sciences, 13(30), 27-47. [In Persian]. URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-۱-۱۶۲۱-fa.html


14. Karkehabadi, Z. (2019). Considering and Analyzing changes of urban hierarchy in the sixth decade (1335-1395)(case study: Semnan province). Quarterly of Geography (Regional Planing), 9(4), 445-463.


15. Khammar, G., Khosravi, A., & Kazemi, A. (2021). Analysis and study city hierarchy system of Golestan province with the emphasis on political - administrative changes. Geography and Human Relations, 3(4), 439-459. In Persian] 10.22034/GAHR.2021.283547.1532


16. Khosravi, B., Alizadeh, E. S., & Taati, H. (2020). Assessing the sustainability of villages in the area of influence of medium-sized cities using the AHP method (Case study: Saqez city). Quarterly Journal of Human Geography, 12(4), 502-518. [In Persian].


17. Meijer, M. (1993). Growth and decline of European cities: changing positions of cities in Europe. Urban Studies, 30(6), 981-990.


18. Pourahmad, A., & Khaliji, M. A. (2014). The assessment factors in improving urban services by VIKOR (case study Bonab). Spatial Planning, 4(2), 1-16.


19. Samimiyan, M., & Javadian, R. (2018). the Analysis on the role middle cities Mazandaran province ofregional development (Case study: Babol). Journal of GIS & RS Application in Planing, 9(3), 27-44. [In Persian].


20. Saraei, M. H., Shahkarami, N., Fataei, M., & M.Soltani. (2014). Determining Hierarchical System of Lorestan Province Cities from 1956 to 2011by Using Neighborhood, Entropy, and Class Conflict Limit Models. Journal of Zonal Planing, 4(13), 1-12.


21. Sarvar, R (2013). Ranking of industrial development in Kurdistan province. Urban Management Studies, 5 (13), 36-44. [In Persian].


22. Sarvar, R. (2016). Applied geography and Spatial planinning, Tehran: Samt


23. Sarvar, R., & Khaliji, M. A. (2021). Urban policy in the field of wicked problems. Urban Environmental Planning and Development, 1(1), 1-16. [In Persian].


24. Sarvar, R., & Khaliji, M. A. (2023). Pathology of Land Use Planning in Guilan province. Geographical Studies of Coastal Areas Journal, 3(4), 1-20. [In Persian].


25. Seifolddini, F., Ahmad, A. P., Ziyari, K., & Alwar, S. A. N. D. (2014). Investigation of Contexts and Barriers to Smart Growth in Central Cities Case Study: City of Khorramabad. Town And Country Planning, 5(2), 241-260. [In Persian].


26. Shamaei, A. (2014). Review and Analysis Process of Urban Development System of Ilam Province from 1965 to 2007. Journal of Zonal Planing, 4(14), 45-58.


27. Shoormig, R., & Badrifar, M. (2006). Examination and analysis of urban distribution andSpatial organization of Qazvin Province. Territory, 3(10), 39-62. [In Persian].


28. Taheri, G., Rezaei, M. R., & Amanpor, S. (2019). Geographical analysis of Khuzestan province's urban network during 1956-2016. Quarterly of Geography (Regional Planing), 9(2), 365-380. [In Persian].


29. Taleshim., Aliakbarie., Panahi, & Gh. (2012). Urban hierarchy system changes in Ardabil province during the years1365 - 1385. Geography, 10(32), 75-.


30. Tsydenova, N., Vázquez Morillas, A., & Cruz Salas, A. A. (2018). Sustainability assessment of waste management system for Mexico City (Mexico)—based on analytic hierarchy process. Recycling, 3(3), 45.


31. Von Glahn, R. (2003). Towns and temples: Urban growth and decline in the Yangzi Delta, 1100-1400. In The Song-Yuan-Ming Transition in Chinese History (pp. 176-211): Brill.


32. WILKINSON, R. URBAN GROWTH AND DECLINE. Comparitive Urbanization: City Growth and Change, 1951, 71.


33. Wolff, M., & Wiechmann, T. (2018). Urban growth and decline: Europe’s shrinking cities in a comparative perspective 1990–2010. European Urban and Regional Studies, 25(2), 122-139.


34. Yarahmadi N, Khaliji M, Rezaie M.(2023). Zoning of the Urban Regions of Ahvaz City, Iran, Based on the Social Creativity Effective Factors. GeoRes; 38 (1):83-90


35. Yarahmadi, N., Khaliji, M. A., & Rezaei, M. (2021). Factors and components of effective environmental design in creating creative urban spaces (case study: Ahvaz). Regional Planning, 11(43), 96-108. [In Persian].10.30495/JZPM.2021.29122.3983


36. Zayyari, D. K., & Azizi, M. (2014). The Feature of Abhar, a Medium Sized City, Its Role and Function on Spatial Development of Zanjan Province. Geographical Research, 28(1), 55-74[In Persian].