ارزیابی کیفیت زندگی شهری در شهر اردبیل با استفاده از تلفیق داده های سنجش از دور و تحلیل های مکانی

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

محمد کاظمی قراجه ¹ , خلیل ولیزاده کامران ²

1 - کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 - دانشیار و مدیر گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

تاريخ الإرسال : 28 الأحد , صفر, 1441 تاريخ التأكيد : 07 الثلاثاء , شعبان, 1441 تاريخ الإصدار : 17 الإثنين , ربيع الثاني, 1443

الکلمات المفتاحية: سنجش از دور, سیستم اطلاعات جغرافیایی, مدل تاپسیس, کیفیت زندگی شهری, مدل تحلیل شبکه ای,

ملخص المقالة :

کیفیت زندگی شهری به عنوان یکی از مهم ترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف جهان محسوب می شود. این مهم به دلیل افزایش روز افزون کارآمدی مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاست های برنامه ریزی شهری و ایفای نقش آن به عنوان ابزاری حیاتی در مدیریت و برنامه ریزی شهری است. از این رو هدف پژوهش حاضر ارزیابی کیفیت زندگی شهری در شهر اردبیل با استفاده از تلفیق داده های سنجش از دور و اطلاعات مکانی است. جهت دستیابی به شاخص نهایی کیفیت زندگی در شهر اردبیل، زیرمعیارهای مربوط به چهار معیار اصلی مخاطرات محیطی، اجتماعی، دسترسی و فیزیکی به صورت جداگانه براساس مرورو پیشینه تحقیق انتخاب شدند. فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) به منظور اختصاص اوزانی به این زیر معیارها و معیارها مورد استفاده قرار گرفت. سپس از نرم افزار Arc map جهت تولید نقشه کیفیت زندگی در هر یک از قلمروها به صورت جداگانه و دستیابی به شاخص نهایی کیفیت زندگی در شهر اردبیل استفاده شد. همچنین به منظور رتبه بندی مناطق مختلف شهر از نظر کیفیت زندگی مدل تاپسیس مورد استفاده قرار گرفت. توزیع مکانی شاخص کیفیت زندگی در شهر اردبیل بیانگر آن است که کیفیت زندگی در حد نسبتا متوسطی قرار دارد به طوری که، منطقه 1 و بخش هایی از مناطق 2 و 4 از نظر کیفیت زندگی نسبت به سایر بخش های شهر دارای امتیاز بالایی می باشند و منطقه 3 دارای امتیاز پایینی از این نظر است. همچنین یافته های پژوهش نشانگر آن است که از بین قلمروهای موثر در کیفیت زندگی شهری معیارهای اجتماعی، مخاطرات محیطی، دسترسی به خدمات عمومی و فیزیکی به ترتیب با اوزان 28/0، 27/0، 25/0 و 20/0 به عنوان مهم ترین عامل در تحلیل کیفیت زندگی شهری محسوب می شوند. نتایج پژوهش همچنین نشان دهنده قابلیت بالای تکنولوژی سنجش از دور در تلفیق با داده های مکانی به منظور ارزیابی کیفیت زندگی در مناطق شهری می باشد که می تواند یاری گر برنامه ریزان و مدیران شهری به منظور اداره هر چه بهتر شهر باشد.

المصادر:

1. 
   
   
   
   • Asghari Zamani, A., S. Zadoli Khajeh and R. Gholamhosseini (2012): Evaluation of Urban Quality of Life in Suburbs Using Factor Analysis Model (Case Study: Suburbs of Northern Tabriz). Quarterly Journal of Geography and Urban Planning of the Zagros Landscape, Volume 4, No. 11, Pp. 69-86.
   
   
   • Abbas Abadi, M (2015): Evaluation of Urban Quality of Life Based on Geographical Distribution of Population Parameters. Msc Thesis, Supervisor; Dr. Mohammad Talei, Civil Engineering-Surveying (Spatial Information System Orientation), Khaje Nasir Al-Din Tusi University.
   
   
   • Ahadnejad, M., M. Jafari and N. Jafari (2017): Evaluating the Endogenous Development of Central Tissue Cities with Emphasis on Quality of Life Indicators - a Case Study of Central Tissue of Zanjan. Urban Research and Planning, Vol 8, No. 28, Pp. 1 - 20.
   
   
   • Asgharpour, M. J. (2006): Multi-Criteria Decision Making, Tehran University Press, Fourth Edition, Tehran.
   
   
   • Ahadnejad Roshani, M., M. Mousavi, S. Mohammadi Hamidi and M. Visiyan (2016): Investigation and Analysis of Social Justice in Public Utilities (Case Study: Access to Guidance Training Services in Miandoab City). Journal of Geography and Urban Space Development, Vol 3, No. 1, Pp. 33-51.
   
   
   • Asadi, P. Ahmadi, Sh. Abdi, A. Hussein Shareef, O. Mohamadyari, T. and Miri, J. (2019): Relationship Between Self-Care Behaviors and Quality of Life in Patients with Heart Failure. Heliyon, 5(9), Pp: 1-6.
   
   
   • Bakuei, M. (2016): Surveying Quality of Life in Urban Areas Using Remote Sensing and Spatial Analysis (Case Study: Tabriz City), Msc. Thesis, Supervisor; Dr. Khalil Valizadeh Kamran, Department of Remote Sensing and Gis, University of Tabriz.
   
   
   • Chang, N. B. and Davila, E. (2006): Siting and Routing Assessment for Solid Waste Management Nder Uncertainty Using the Grey Mini-Max Regret Criterion. Environmental Management, 38, Pp: 654-672.
   
   
   • Esmaili, A. (2003): Gis Applicati-On in the Routing Process of Fire Stations. Journal of Traffic News, Vol 19, No. 19, Pp. 18-23.
   
   
   
   
   
   
   10. General Census of Population and Housing (2016): Www.amar.ir.
   
   
   11. Ghanei, M., N. Esmaeilpour and M. H. Sarai (2017): Measuring the Quality of Life in Urban Neighborhoods to Improve the Quality of Life (Case Study of Castle Neighborhood of Bafgh's City). Urban Research and Planning Quarterly, Eighth, Vol 8, No. 28, Pp. 21–44.
   
   
   12. Ghasemi, a and Z. Nouri (2016): Evaluation of Quality of Life in New Cities Using Mental Quality Measurement; Case Study: Hashtgerd New Town. Urban Research and Planning Quarterly, Vol 7, No. 25, Pp. 159-172.
   
   
   13. Harpham, T. Burton, S. and Blue, I. (2001): Healthy City Project in Developing Countries: the First Eva Luation, South Bank University, London, 16(2), Pp: 111-125.
   
   
   14. Heidarian, M. (2010): an Analysis of the Inequality of Cultural Services Distribution with Social Justice Approach Using Gis (Case Study of Zanjan City). Msc. Supervisor; Dr. Mohsen Ahadnejad, Faculty of Geography and Urban Planning, University of Zanjan.
   
   
   15. Heidarzadeh, E and M. Behzadfar (2019): the Influence of Population Density on Urban Quality of Life Indicators of Study: Tehran Metropolitan Area 3. Urban Research and Planning Quarterly, Vol 10, No. 37, Pp. 12-1 .
   
   
   16. Khezri Ahmad Abad, M. (2017): Measuring the Quality of Urban Places Using Multi Criteria Decision Making and Rs and Gis Techniques (Case Study: Robat Karim City). Msc Thesis, Supervisors, Dr. Sedigheh Lotfi - Karim Soleimani, Remote Sensing and Gis, Haraz Institute of Higher Education.
   
   
   17. Khodadadi Mengaren, M. (2016): Landfill Using Network Analysis Process Technique. Msc Thesis, Operations Research Trend, Supervisor; Dr. Amir Afsar, Department of Industrial Management, University of Tarbiat Modarres.
   
   
   18. Khadem Alhosseini, A., H. Mansourian and M. H. Sattari (2010): Measuring the Mental Quality of Life in Urban Areas (Case Study: Noorabad City, Lorestan Province). Journal of Geography and Environmental Studies, Vol 1, No. 3, Pp. 1-45.
   
   
   19. Khajeh Shahkohi, A., M. Shahram, F. Souri and R. Samadi (2012): Evaluation and Measurement of Mental Indicators of Urban Quality of Life - a Case Study: Kashan City. Quarterly of Urban Management, Vol 10, No. 30, Pp. 285 -296.
   
   
   20. Karimi, B (2017): Evaluation of Urban Space Quality Using Remote Sensing Techniques and Gis. Msc Thesis, Supervisor; Sedigheh Lotfi, Department of Geography and Urban Planning, Institute of Haraz Higher Education.
   
   
   21. Lee, Y. J. (2008): Subjective Quality of Life Measurement in Taipei. Building and Environment, 43(7), Pp: 1205-1215.
   
   
   22. Mohammad, M. (2012): Objetive Analysis of Variation in the Regional Quality of Life in Malaysia and Its Policy Implications. Social and Behavioral Sciences, 101, Pp: 454-464.
   
   
   23. Mirdamadi, P and S. Azizpour (2014): Evaluation of Urban Environmental Quality with Emphasis on Spatial Approach (Case Study: Velenjak Neighborhood of Tehran). 2nd International Congress on Structural, Architecture and Urban Development, Tabriz, Permanent Secretariat of the International Structural Congress , Architecture and Urban Development.
   
   
   24. Nazmfar, H and C. Mohammadi (2017): Measuring Urban Quality of Life (Case Study: Ardebil Area Two). Environmental Studies, Vol 10, No. 36, Pp. 69-92.
   
   
   25. Najafi Kani, A. a and B. Motavasseli (2014): the Role of Industrial Estates in the Economic and Social Development of Urban and Regional Areas. New Attitudes in Human Geography, No. 24, Pp. 127-142.
   
   
   26. Rahaman, R. and Salaudin, M. D. (2009): a Spatial Analysis on the Provision of Urban Public Services and Their Deficiencies: a Study of Some Selectedblocks in Khulna City, Bangladesh, Theoretical and Empirical Researches in Urban Management, Special Number Urban Issues in Asia, Pp: 120-132.
   
   
   27. Roback, J. (1982): Wages, Rents and the Quality of Life. Journal of Political Economy, 90 (6), Pp: 1257-1278.
   
   
   28. Rusche, K. (2010): Quality of Life in the Regions: an Exploratory Spatial Data Analysis for West German Labor Markets. Jahrb Reg Wiss, 30, Pp: 1-22.
   
   
   29. Schmitt R. B. (2002): Considering Social Cohesion in Quality of Life Assessments: Consepts and Measurment. Social Indicators Research, 58, Pp: 403-428.
   
   
   30. Saghafi, A., E. Zarbardast and H. Majedi (2013): Applying Topsis Technique in Ranking Urban Design Projects in Tehran with a Feasibility Approach. Journal of Fine Arts, Vol 18, No. 4, Pp. 78-69.
   
   
   31. Seker, M. (2015): Quality of Life Index: a Case Study of Istanbul. Ekonometric Ve Istatistil Sayi, 23, Pp: 1-15.
   
   
   32. Ulengin, B. Ulengin, F. and Guvenc, U. (2001): a Multidimensional Approach to Urban Quality of Life: the Case of Istanbul. European Journal of Operational Research, 130, Pp: 361-374.
   
   
   33. Zhan, W. Smith, S. R. Warner, L. C. North, F. Wilhelm, S. and Nowak, A. (2019): Quality of Life Among Children and Adolescents in Foster Family Homes. Children and Youth Services Review, 107, Pp: 104502.