تحلیل تاب آوری کالبدی و اجتماعی بافت فرسوده شهری (محدوده مورد مطالعه: ناحیه 1 منطقه 15 تهران)
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
محمدجواد خسروی
1
,
علیرضا استعلاجی
2
,
سعید پیری
3
,
حمیدرضا صباغی
4
1 - دانشجوی دوره دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، ایران
3 - شهرسازی، معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران
4 - استادیار و عضو هیئت علمی، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: بافت فرسوده, تاب آوری اجتماعی, تاب آوری کالبدی, منطقه 15 تهران,
ملخص المقالة :
بافت فرسوده، محدوده آسیب‌پذیر شهر در برابر مخاطرات طبیعی است که دارای آسیب پذیری بالا و تاب‌آوری پایین بوده و نیازمند برنامه ریزی و مداخله هماهنگ برای سازماندهی است. عدم توجه به این برنامه‌ها شهرها را به مکانی ناامن برای زندگی تبدیل می‌کند و این باعث ناهنجاری های اجتماعی و کالبدی شده و خسارات جبران‌ناپذیری برای شهر به دنبال دارد. از این رو در سال‌های اخیر به مبحث تاب آوری به جای آسیب‌پذیری تاکید خاصی می‌شود و در این میان یکی از مهمترین شاخصه های اصلی در سنجش میزان تاب‌آوری جامعه محلی، مولفه های اجتماعی و کالبدی شهر می باشد. تحقیق حاضر با هدف تحلیل ابعاد تاب‌آوری اجتماعی و کالبدی ناحیه یک منطقه ۱۵ شهرداری تهران انجام شد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون‌های تی تک نمونه ای، همبستگی پیرسون و ضریب رگرسیون در نرم‌افزارهای SPSS و Arc GIS استفاده شدند. جامعه آماری پژوهش تعداد ۲۳۰ نفر از شهروندان ساکن در محلات ناحیه یک منطقه ۱۵ تهران بودند که به صورت تصادفی انتخاب شدند. نتایج داده ها در مطالعه حاضر نشان داد که بعد کالبدی در رتبه اول (3.31) و بعد اجتماعی در رتبه دوم (2.81) قرار دارد. در پایان می‌توان به این نتیجه رسید که تاب آوری شهری در ناحیه محلات ناحیه یک منطقه ۱۵ شهرداری تهران با توجه به ابعاد تاب آوری کالبدی و اجتماعی در وضعیت ناپایدار و ضعیف می باشد. بنابراین این منطقه در برابر سوانح و مخاطرات طبیعی از تاب آوری کالبدی و اجتماعی پایینی برخوردار است.
1. Adger, W.N. (2005). Social and ecological resilience: Are they related? Progress in Human Geography, 24, 3 347-364.
2. Ahmadi, Maral, Andalib, Alireza, Majedi, Hamid, Saeedeh Zarabadi, Zahra Sadat (2020). Investigation of physical-social resilience of historical worn-out texture with emphasis on sustainable urban form with the method of average distance from the optimal limit (Case study: historical texture neighborhoods of Tehran). Environmental Studies Haft Hesar, No. 32, Year 8, 5-16.
3. Aldrich, D. P. (2012). Building Resilience Social Capital in Post – Disaster Recovery, University of Chicago Press, pp.127-130.
4. Alireza Nariman, mohammad hadi fattahi, Naser Talebbeydokhti, Mohammad sadegh Sadeghian. (2022). Resilience assessment of Sadra urban water distribution network based on urban crisis planning and management under earthquake. Journal of Research and urban Planning. 10.30495/jupm.2021.28279.3910
5. Barbara Lucini, (2014). Multicultural approaches to disaster and cultural resilience. How to consider them to improve disaster management and prevention: the Italian case of two earthquakes, 4th International Conference on Building Resilience, Building Resilience 10-8 ,2014 September 2014, Salford Quays, United kingdom, Procedia Economics and Finance, 18156 – 151.
6. C. S. Holling. (2007). “Resilience and stability of ecological systems,” Annu. Rev. Ecol. Syst., 23–11973.
7. Carpenter, S., Walter, B., Anderies, M., & Abel, N. (2001). From Metaphor or Measurement:
8. Chelleri, L. (2012), From the "Resilient City to Urban Resilience",A review Essay on Understanding and Integrating the Resilience Perspective for Urban Systems Documents , Vol. 58, No. 2., PP. 287-306.
9. Cutter, L., Burton, C., Emrich, C., (2010). Disaster Resilience Indicators for Benchmarking Baseline Conditions, Homeland Security and Emergency Management, 7.
10. Drobniak, A. (2012). The Urban Resilience-Economic Perspective. Journal of Economics & Management / University of Economics in Katowice. 10: 5-20.
11. Eshasnela ghenatianjobzari Ahmadali Khorrambakht Mohamad Ebrahim Afifi. (2022). Evaluation of physical resilience of Jahrom city against earthquake with the aim of identifying worn tissues. Journal Research and Urban Planning.10.30495/jupm.2021.27129.3760
12. Gholami Bimorgh, Younes; Heidari Sourshajani, Rasool; Brahman, Vahid; Jazi Abolfazl, farmer; Osuli, Hamid (2022). Assessment and evaluation of the spatial resilience of the central neighborhoods of Kashan against earthquakes. Journal of Research and urban Planning, No. 24, pp. 124-142.
13. Gunderson, L.H. (2010). Ecological and human community resilience in response to natural disasters. Ecology and Society, 15(2), 323-331.
14. Habitat III. (2016). Draft Outcome Document of the United Nations Conference on Housing and Sus tainable Urban Development. In United Nations Conference on Housing and Sus tainable Urban
15. Hao Teng Cheng, Hsueh-Sheng Chang (2018). A Spatial DEA-Based Framework against earthquake (Case study: Tehran neighborhoods). Human Geography Research, 47(4), 609-623(in persian).
16. Healey, P. (1998). Building institutional capacity through collaborative approaches to urban planning. Environment and Planning, 30(9), 1531-1546.
17. Iftekhar Ahmed. (2016). Building Resilience of Urban Slums in Dhaka, Bangladesh, 11th International Conference of The International Institute for Infrastructure Resilience and Reconstruction (I3R2): Complex Disasters and Disaster Risk Management, Procedia - Social and Behavioral Sciences 202, 218-213.
18. Lucini, B. (2015), Disaster Resilience from a Sociological Perspective Exploring, Three Italian Earthquakes as Models for Disaster Resilience Planning, Vol. 25, No. 4., Pub. Springer.
19. Mahmoud Arvin. (2019). Investigation the effect of place attachment on social resilience (case study: District 12 of Tehran). Journal of Research and Urban Planning, 10 (38); 76-88.
20. Maleki, Saeed; Razavi, Seyedeh Masoumeh, Ramazanpour Asadieh, Memory (2021). Assessing and evaluating the resilience of urban areas against earthquakes (Case: western part of Izeh city). Journal of Research and urban Planning. Volume 12 Number 44.
21. Maryam Mahmoudi. (2022). Structural modeling of the role of economic indicators on physical-infrastructural resilience of surface runoff (Case study: District 7 of Ahvaz). Journal of Research and Urban Planning. 10.30495/jupm.2022.28885.3982.
22. Marius, K. Venkatasubramanian. G. (2017). Exploring Urban Economic Resilience: The Case of a Leather Industrial Cluster in Tamil Nadu. USR 3330 “Savoirs et Mondes Indiens” Working Papers Series - 9; SUBURBIN Papers Series - 3. 29 pages.
23. Meerow, S. Newell, J.P. Stults, M. (2016). Defining urban resilience: A review. Landscape and Urban Planning.147, 38–49.
24. Mitchell, T., Harris, K. (2012), Resilience a Risk Management Approach, Background Note, ODI.
25. Naqdi, Amina, Mafi, Ezzatullah, Watanparast, Mehdi (2022). Analysis of the status of resilience indices in urban worn-out textures Case study: worn-out textures of Farooj city. Journal of Applied Research in Geographical Sciences, Year 21, No. 60, 219-238.
26. Nasrabadi, H, Kharazmi, O A, Rahnama, M R. (2015). Assessing the Resilience of Urban Societies to Natural Disasters, InternationalConference on New Achievements in Civil Engineering, Architecture and Urban Planning.
27. Pelling, M. (2003). The vulnerability of cities. London: Earth scan.
28. Poorahmad, Ahmad, Ziari, Keramatullah, Abdali, Yaqub, Qalipour Kahralani, Sara Allah (2019). Analysis of resilience criteria in urban worn-out tissue against earthquakes with emphasis on physical resilience (Case: District 10 of Tehran Municipality). Journal of Research and Urban Planning, Volume 10, Issue 36, 1-21.
29. R. D. Kusumastuti, Viverita, Z. A. Husodo, L. Suardi, and D. N. Danarsari. (2014). “Developing a resilience index towards natural disasters in Indonesia,” Int. J. Disaster Risk Reduct., vol. 10, Part A, no. PA, pp. 340–327, Dec.
30. Rafieian, M, Rezaei,M. Askari A, Parhizkar, A. Shayan ,S (2011): Conceptual explanation of resilience and its indexing in community-based accident management (cbdm), space planning and preparation, No. 4,Winter 2011.
31. RUSZCZYK, HANNA, ALINA (2017). The everyday and events: Understanding risk perceptions and resilience in urban Nepal, Durham theses, Durham University.
32. Salehi Ismail; Mohammad Taghi Aghababaei; Hajar Sarmadi; Mohammad Reza Farzad Behtash (1390). Investigation of environmental resilience using causality network model, Journal of Environmental Studies, 37 (59); 99-112.
33. Thilo, L. (2011). urban resilience and new institutional theory – A happy couple for urban and regional studies.
34. Vajari, F., Server, R., Injury, A. (2019). Ranking of 15th district of Tehran based on resilience components. Journal of New Attitudes in Human Geography, Twelfth Year, No. 2, pp. 425-438.
35. Xuanhua Xu, Weiwei Zhang, Xiaohong Chen. (2017). Social vulnerability assessment of earthquake disaster based on the catastrophe progression method: A Sichuan Province, case study, International Journal of Disaster Risk Reduction, Available online23 June 2017, In Press, Accepted Manuscript — Note to users.
36. Zangiabadi, A., Rezaei, M., Momeni Shahraki, M., & Mirzaei, S. (2013). Evaluation of vulnerability in the central part of Iran's metropolises in the face of earthquake crisis using ihwp model Case study: Region 3 of Isfahan, Geographical Journal of Space, No. 8, pp. 137-156.
37. Zarei, Yaghoub, Estalaji, Alireza (2018). Assessment and analysis of some cultural components of development in the cities of Bushehr province using combined multi-criteria decision models. Environmental Studies of Haft Hesar, No. 22, Year 6, pp. 63-80.
