مطالعه سرزندگی شهری براساس نظریه جیکوبز و تطبیق آن با حوزه 6 شهرداری شیراز

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

فرهاد امیدوار ¹ , اسماعیل شیعه ² , عاطفه دهقان توران پشتی ³

1 - پژوهشگر دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران.
2 - استاد دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران، ایران.
3 - استادیاردانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 28 الإثنين , جمادى الثانية, 1443 تاريخ التأكيد : 26 الأربعاء , محرم, 1444 تاريخ الإصدار : 10 الثلاثاء , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: سرزندگی شهری, نظریه تنوع جیکوبز, حوزه 6 شهرداری شیراز,

ملخص المقالة :

سرزندگی به این معنا است که شهر مکانی امن برای زندگی در اختیار ساکنانش قرار می‌دهد و می‌تواند تمام فعالیت‌ها لازم را برای آن‌ها برآورده سازد. بدان شکل که همه مردم با برقراری تعاملات اجتماعی در فضاهای شهری احساس رضایت خاطر نموده و به دور از خمودگی در این فضاها بمانند و اوقات فراغت خود را سپری نمایند. به بیان دیگر شهر برای استفاده همگان بوده و پیر و جوان، خرد و کلان با حضور در این فضاها و استفاده از شهر و فضاهای شهری احساس نشاط و رضایت داشته باشند. تلاش جین جیکوبز برای سرزندگی شهری تاثیر بی چون و چرایی بر محققان و برنامه‌ریزان شهری داشته است، با این حال نظریه وی در بسیاری از نقاط جهان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. جایی که اصول جیکوبز برای سرزندگی شهری به خوبی با ویژگی‌های سنتی این سکونتگاه‌های شهری مطابقت دارد، حتی اگر ذات اصلی آن‌ها به تدریج تحت الگوی مدرنیته به چالش کشیده شده باشد. مطالعات متعددی در چند سال گذشته با هدف آزمایش تجربی ایده‌های جیکوبز انجام شده است، جیکوبز برای سرزنده بودن یک حوزه شهری، 6 شرط (تمرکز، تنوع، فرصت‌های تماس، نیاز به ساختمان‌ها با سنین مختلف، دسترسی و خلاء‌های مرزی) را در قالب دو گروه نیازهای پایه و جانبی مد نظر قرار داده است. در این مطالعه، سرزندگی شهری در حوزه 6 شهرداری شیراز از دیدگاه جیکوبز بررسی شده است. تجزیه و تحلیل سرزندگی شهری در قالب یک رویکرد سیستمی اجازه تفسیر فضایی محدوده مورد بررسی را می‌دهد. نتایج در قالب 4 گروه (سرزندگی بالا، سرزندگی متوسط، سرزندگی کم و فاقد سرزندگی) با استفاده از روش گروه‌بندی و الگوریتم k-means تعیین گردید. مقادیر بالاتر این شاخص مربوط به بخش‌هایی است که به احتمال زیاد زندگی پر جنب و جوش خیابانی را در خود جای داده‌اند. نتایج نشان داد که سهم معناداری از قلمرو حوزه 6 شهرداری شیراز دارای سرزندگی کم و یا فاقد سرزندگی هستند. بالاترین میزان سرزندگی پیرامون خیابان معالی آباد و محله قدیم قصرالدشت به چشم می‌خورد.

المصادر:

References

1. Ahmadi, A. (2014). An investigation into the status of the vitality of distressed area and providing solution for improving: A case study of Shiva Neighborhood, Tehran. HAFTSHAHR, 4(47, 48), 85-96. [In Persian].


2. Akhavan, A., Salehi, E., & Toghyani, S. (2018). Evaluating the Effect of Environmental-Physical Factors on the Livability and Quality of Urban Streets (Case Study: Nader and Enghelab Streets in Sari City). Geography and Environmental Sustainability, 8(2), 15-29. [In Persian].


3. Alipour Esfahani, M., Zamani, B., & Shahivandi, A. (2018). Compiling components affecting the quality of social vitality in streets (Case study: historic street of Sepah, Isfahan). Maremat-E Asar & Baft-haye Tarikhi-Farhangi, 8(15), 119-135. [In Persian].


4. Arranz-López, A., Soria-Lara, J. A., López-Escolano, C., & Campos, Á. P. (2017). Retail Mobility Environments: A methodological framework for integrating retail activity and non-motorised accessibility in Zaragoza, Spain. Journal of transport geography, 58, 92-103.


5. Arvin, M., Faraji, A., & Ghane, M. (2018). Evaluation of the Dimensions of Vitality of Urban Walkways from Point of View of Citizens (Case of study: Rasht Cultural Walkway). Community Development (Rural and Urban Communities), 10(2), 253-276. [In Persian].


6. Asadi, A., Mododi, M., & Hossein Abadi, S. (2020). The relation between urban vitality and sense of place attachment (Case study: Qaen city). Research and urban planning, 11(40), 17-30. [In Persian].


7. Azemati, S., Mozaffar, F., Hosseini, S. B., & Saleh Sedghpour, B. (2017). University-Based Design Principles of Open Spaces Creative Vitality and Social Interaction. Journal of Research in Educational Science, 11(37), 179-200. [In Persian].


8. Bahaghighat Mangoodehi, H., & Parvizi, R., & Karimi Azari, A., & Namazi Jokandan, S. (2015). Evaluation of The Impact On the Vitality of Citizens in Neighborhoods Old Architectural Elements Native Rasht (Case Study: Neighborhood Sagharisazan). Urban Management, 14(40), 269-284. [In Persian].


9. Bakhtiarimanesh, E., & Bakhtiarimanesh, M. (2021). Examining the role of physical factors in Nobahar street’s livelihood in Kermanshah according to the users’ opinions of the space. Armanshahr Architecture & Urban Development, 14(34), 47-64.


10. Delclos-Alio, X. & Miralles-Guasch, C. (2018). Looking at Barcelona through Jain Jacobs eyes: Mapping the basic condition for urban vitality in Mediterranean conurbation, Land Use Policy, 75, 505-517.


11. Frank, L. D., Sallis, J. F., Saelens, B. E., Leary, L., Cain, K., Conway, T. L., & Hess, P. M. (2010). The development of a walkability index: application to the Neighborhood Quality of Life Study. British journal of sports medicine, 44(13), 924-933.


12. Fuentes, L., Miralles-Guasch, C., Truffello, R., Delclòs-Alió, X., Flores, M., & Rodríguez, S. (2020). Santiago de Chile through the eyes of Jane Jacobs. Analysis of the conditions for urban vitality in a Latin American metropolis. Land, 9(12), 1-17.


13. Gómez-Varo, I., Delclòs-Alió, X., & Miralles-Guasch, C. (2022). Jane Jacobs reloaded: A contemporary operationalization of urban vitality in a district in Barcelona. Cities, 123, 103565.


14. Gordon, P., & Ikeda, S. (2011). Does density matter? In Handbook of creative cities. Edward Elgar Publishing.


15. Grant, J. (2002). Mixed use in theory and practice: Canadian experience with implementing a planning principle. Journal of the American planning association, 68(1), 71-84.


16. Grant, J. L. (2017). Time, scale, and control: How new urbanism mis (uses) Jane Jacobs. In Reconsidering Jane Jacobs (pp. 91-176). Routledge.


17. Gullón, P., Bilal, U., Cebrecos, A., Badland, H. M., Galán, I., & Franco, M. (2017). Intersection of neighborhood dynamics and socioeconomic status in small-area walkability: The Heart Healthy Hoods project. International Journal of Health Geographics, 16(1), 1-9.


18. Habibi, K., Nastarn, M., & Mohammadi, M. (2016). Measuring and evaluating the vitality of urban public spaces and its role in improving the quality of life of young people. Geography and territorial spatial arrangement, 6(19), 161-179.


19. Hedayat nejad kashi, S. M., Hadyani, Z., Hajinezhad, A., & Asgari, A. (2019). Interdisciplinary Conceptual Urban Vitality (Examining Principles, Dimensions and Indicators). Urban Structure and Function Studies, 6(20), 75-103.


20. Hirt, S. A. (2016). Rooting out mixed use: Revisiting the original rationales. Land Use Policy, 50, 134-147.


21. Izadi, S., & Nikookhooy, M., & Samavati, S. (2012). Investigating The Role of Variables in Enhancing the Vibrancy of Urban Streets: The Case of Buali Sina Street in Hamedan. Geographical Journal of Tourism Space, 1(3), 103-118.


22. Jacobs, J., (1961). The Death and Life of Great American Cities, 1st ed. Vintage Books, New York.


23. Kang, C. D. (2016). Spatial access to pedestrians and retail sales in Seoul, Korea. Habitat international, 57, 110-120.


24. Karimi Dehkordi, F., & Abdollahi, A. A. (2017). Creating pedestrians to enhance alacrity and vitality in urban spaces (Case Study: Mellat Street, Shahr-e-Kord, between the 21th Muharram Square and Bazaar). Spatial Planning, 7(1), 81-100. [In Persian].


25. King, K. (2013). Jane Jacobs and ‘the need for aged buildings’: Neighbourhood historical development pace and community social relations. Urban Studies, 50(12), 2407-2424.


26. Klemek, C. (2007). Placing Jane Jacobs within the transatlantic urban conversation. American Planning Association. Journal of the American Planning Association, 73(1), 49.


27. Laurence, P. L. (2006). The death and life of urban design: Jane Jacobs, The Rockefeller Foundation and the new research in urbanism, 1955–1965. Journal of Urban Design, 11(2), 145-172.


28. Llewelyn-Davies. (2000). Urban Design compendium, English partnership and the housing.


29. Mardani, S. F. (2018). Public spaces liveliness indebted to Commercial function* Case studies are the cities of Marrakesh and Meknes. Journal of Art and Civilization of the Orient, 6(20), 13-20.


30. Mikaeili Hache Sou, G., & Azar, A. (2017). Comparative evaluation of urban vitality in Gated residential complexes and traditional neighborhoods: Case Study Charandab neighborhood and Aseman exclusive residential complex. Geography (Regional Planning), 7(4), 269-284.


31. Moore, T. W., & Dixon, R. W. (2015). A Spatiotemporal Analysis and Description of Hurricane Ivan's (2004) Tornado Clusters. Papers in Applied Geography, 1(2), 192-196.


32. Mortazi Mehrbani, e., & mansouri, s., & javadi, s. (2018). Landscape approach in creating vitality in Valiasr avenue an emphasis on creating the sense of place a case study of Valiasr avenue (the distance between vanak square and parkway intersection). Bagh-e Nazar, 14(55), 5-18.


33. Noghsan mohammadi, M., & dehghan, F. (2014). Ecocentrism in the design of urban leisure time spaces in iran, a comparative study of dimensions and components of liveliness in qiyam and dahom-e farvaradin streets at yazd city. Journal of studies on iranian islamic city, 4(16), 55-69.


34. Peiravian, F., Derrible, S., & Ijaz, F. (2014). Development and application of the Pedestrian Environment Index (PEI). Journal of Transport Geography, 39, 73-84.


35. Sedaghati, A., & Farsi, J. (2016). Vitality Spectrography in Urban Textures and Neighborhoods by Integrating Sustainable Development, Smart Growth and New Urbanism Approaches and Use of Electre Model (Case study: Marvdasht’s neighborhoods). Geography and Development Iranian Journal, 14(44), 229-254.


36. Shahbazi, M., yeganeh, M., & Bemanian, M. (2019). Screening of environmental vitality factors in open spaces of residential complexes in Tehran city using fuzzy technique. Urban management, 18(54), 147-168.


37. Shahbazi, M., Yeganeh, M., & Bemanian, M. (2020a). Meta-analysis of environmental vitality factors in open spaces. Motaleate Shahri, 9(34), 61-76.


38. Shahbazi, M., Yeganeh, M., & Bemanian, M. R. (2020b). Identifying the Physical-Spatial Factors Affecting Environmental Vitality of Open Spaces within Residential Complexes from the Views of Designers and Residents; Case Study: Residential Complexes of Tehran. Armanshahr Architecture & Urban Development, 13(30), 117-137.


39. Sung, H., & Lee, S. (2015). Residential built environment and walking activity: Empirical evidence of Jane Jacobs’ urban vitality. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 41, 318-329.


40. Sung, H., Lee, S., & Cheon, S. (2015). Operationalizing jane Jacobs's urban design theory: Empirical verification from the great city of Seoul, korea. Journal of Planning Education and research, 35(2), 117-130.


41. Tabibian, M., & Mousavi, M. J. (2017). Investigation of Beautification and Improvement of Environmental Quality effect on the Urban Vitality” Case Study: Maragheh Historical Garden City. Armanshahr Architecture & Urban Development, 9(17), 249-262.


42. Tahmasebi, F., Nazmfar, H., Ghanbari, A., & Rezaeinia, H. (2020). Evaluation and Analysis of Urban Vitality Criteria Preferences Case Study: Valiasr St., Tehran. Sustainable city, 3(1), 1-18.


43. Talen, E. (2013). Contradiction and Consensus in American Urbanism. Architectoni. ca, 2, 23-29.


44. Tolou del, M., & sadat, S. (2017). The factors contributing to the livability of inhabitants of residential spaces. Journal of sustainable architecture and urban design, 5(1), 47-60.


45. Wendt, M. (2009). The importance of death and life of great American cities (1961) by Jane Jacobs to the profession of urban planning. New Visions for Public Affairs, 1, 1-24.


46. Wey, W. M., & Chiu, Y. H. (2013). Assessing the walkability of pedestrian environment under the transit-oriented development. Habitat International, 38, 106-118.


47. Ye, Y., Li, D., & Liu, X. (2018). How block density and typology affect urban vitality: An exploratory analysis in Shenzhen, China. Urban Geography, 39(4), 631-652.


48. Yue, W., Chen, Y., Zhang, Q., & Liu, Y. (2019). Spatial explicit assessment of urban vitality using multi-source data: A case of Shanghai, China. Sustainability, 11(3), 638