تحلیل جامعه شناختی تفاوت های جنسیتی در مصرف خود سرانه دارو در شهر یاسوج

الموضوعات : فصلنامه زن و جامعه

سیروس احمدی ¹ (دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه یاسوج)
مریم مختاری ² (دانشیاری گروه جامعه شناسی دانشگاه یاسوج.)
سونیا کریمیان ³ (دانش آموخته کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه یاسوج)

تاريخ الإرسال : 08 السبت , رمضان, 1438 تاريخ التأكيد : 06 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1439 تاريخ الإصدار : 04 الأربعاء , ربيع الأول, 1439

الکلمات المفتاحية: جنسیت, یاسوج, دارو, مصرف خودسرانه,

ملخص المقالة :

    مصرف خودسرانه دارو در ایران فراتر از معیارهای جهانی است و جنسیت، نقشی مهم در این زمینه دارد. در حالی که رویکرد زیستی، رویکرد روانی- اجتماعی و رویکرد اجتماعی- ساختاری باور دارند، زنان، بیش‌تر مستعد مصرف خودسرانه دارو هستند، ولی رویکرد رفتاری، مردان را مستعدتر می‌داند. براین اساس، این پژوهش تلاش کرده است رابطه جنسیت و مصرف خودسرانه دارو را بررسی و به این سئوال پاسخ دهد که آیا جنسیت می‌تواند احتمال مصرف خودسرانه دارو را پیش‌بینی کند؟ این مطالعه به روش پیمایشی در مورد 400 نفر از جمعیت 55-18 ساله شهر یاسوج که به روش نمونه‏گیری تصادفی چندمرحله‏ای، انتخاب شدند، انجام گرفته است. از نمونه‌های مورد بررسی خواسته شد تا پاسخ دهند، آیا در دو ماه اخیر اقدام به مصرف خودسرانه دارو کرده‌اند؟ و اگر پاسخ مثبت است چه داروهایی؟ یافته‏های پژوهش نشان دادند که مصرف خودسرانه دارو در بین پاسخگویان بالاست، به گونه ای که 2/87% اقدام به مصرف خودسرانه داروی بدون نیاز به نسخه (OTC) و 2/70% اقدام به مصرف داروی نیازمند نسخه (POM) کرده اند. یافته‌های پژوهش با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک نشان دادند، جنسیت قادر به پیش بینی نسبت شانس مصرف خودسرانه دارو نیست و تحصیلات نقشی مهم‌تر در پیش بینی نسبت شانس مصرف خودسرانه دارو دارد. نتیجه‌گیری این پژوهش این است که زنان و مردان در مصرف خودسرانه دارو از الگوی مشابهی پیروی می کنند و متفاوت نیستند.  

المصادر:

- Abbasi, A., & Abdzadeh, M. (2004).A study of self-medication in Ilam city. IlamUniversity of Medical Science, 42: 53-62. (Text in Persian)

- Ahmadi, S. (2014). Industrial sociology. Tehran, Sociologists Publication. (Text in Persian)

- Almasdy, D., & Sherrif, A. (2011). Self-medication practice with nonprescription medication among university student. Pharmacy Practice, 2: 95-100.

- Amani, F., Mohammadi, S., Shaker, A., & Shahbazzadegan, S. (2011). Study of arbitrary drug use among students in Universities of Ardabil City.  Journal of ArdabilUniversity of Medical Sciences, 11(3): 2-1-207. (Text in Persian)

- Anderson, M.L., & Taylor, H.F. (2012).Sociology, The essentials. USA, Wadsworth.

- Ayoma,I., Koyama,S., & Hibino, H.(2012). Self-medication behaviors among Japanese consumers: sex, age, and SES differences and caregivers’ attitudes toward their children’s health management. AsiaPasific Family Medicine, 11(1): 1-7.

- Azadbakht, M., Mirjani, M., Yousofi, M., & Amini, M. (2015). Drugs prescription and consumption in Mazandaran Province. Journal of MazandaranUniversity of Medical Sciences, 122: 44-55. (Text in Persian)

- Blau, F.D.,Brinton, M.C., & Grusky, D.B. (2006). The declining significance of gender? NewYork, Russell Sage Foundation.

- Bolton, J., Cox, B., Clara, I., & Sareen, J. (2006). Use of Alcohol and Drugs to Self-Medicate Anxiety Disorders in a Nationally Representative Sample. The Journal of Nervous and Mental Disease, 194(11): 818-825.

- Carrasco-Garrido, P., Hernandez-Barrera, V., Lopez de Andres, A., & Jimenez-Garcia, R. (2010). Sex differences on self-medication in Spain. Pharmacoepidemiol Drug Safety, 19(12): 1293-1299.

- Davati, a., Jafari, F., Samadpour, M., & Tabar, K. (2007). A study of self-medication among the elderly in Tehran. (2007).
Journal of Medical Council of Islamic Republic of IRAN, 25(4): 450-456. (Text in Persian)

- Denton, M., Prus, S., & Walters, V.(2004). Gender differences in health: a Canadian study of the psychosocial, structural and behavioural determinants of health. Social Science Medicine, 58:2585–2600.

- Heshmati, P., & Asadinoghabi, A. (2008). Culture of generic and herbal drugs. Tehran, Rafie Publication. (Text in Persian)

- Horwitz, A.V., White, H.R., & Howell-White, S. (1996).Becoming married and mental health: a longitudinal study of a cohort of young adults. Journal of Marriage Fam, 58:895–907.

- Horwitz, A.V., Davies, L. (1994).Are emotional distress and alcohol problems differential outcomes to stress? An exploratory test. Social Science Quarterly, 75(3):607–621

- Jalilian, F., Hazavehei, M, M., Vahidinia, A, A., Jalilian, M., & Moghimbeig, A. (2013). Prevalence and related factors for choosing self-medication among pharmacies visitors based on health belief model in HamadanProvince, West of Iran. Journal of Research in Health Sciences, 20(2): 159-166. (Text in Persian)

- Kendall, D. (2012). Sociology in our times, The essentials. USA, Wadsworth.

- Keyes, C.L.M., & Goodman, S.H. (2006). Women and depression: a handbook for the social, behavioral, and biomedical sciences. CambridgeUniversity Press, New York

- Kimmel, M., & Aronson, A. (2012). Sociology now. Boston, Allyn& Bacon.

- Klemenc-Ketis, Z., Hladnik, Z., & Kresnik, J. (2011). A cross-sectional study of sex differences in self- medication practices among university students in Slovenia. Collegium Antropologicum, 35(2): 329-334.

- Landrine,H., & Klonoff, E.A. (2002). Health and health care: How gender makes women sick.Inencyclopedia of women and gender: Sex similarities and differences and the impact of society on gender.Edited by Judith Worell, NewYork, Academic Press.

- Macintyre, S., Hunt, K., & Sweeting, H. (1996). Gender differences in health: are things as simple as they seem? Social Sciences Medicine, 42:617–624

- Mahboobi, M., Ehsani, E., Ghiasi, M., & Afkar, A. (2010). A Survey on Drug Consumption in Chemical Ventures & Designing a Model for Reforming Consumption. Iranian Journal of War and Public Health, 2(6): 32-39. (Text in Persian) 

- Masoudnia, E. (2009). Medical sociology. Tehran, TehranUniversity Press. (Text in Persian)

- Migeon, B.R. (2007). Females are mosaics, X inactivation and sex differences in disease. Oxford, OxfordUniversity Press.

- Newman, A.B., & Brach, J.(2001). Gender gap in longevity and disability in older persons. Epidemiol Review, 23(2):343–350.

- Obermeyer, C.M., Schulein,M.,Hardon,A.,Sievert,L.L.,Santiago,A.C., & Neuman, M. (2004). Gender and medication use: An exploratory, multi-site study. Women Health, 39(4): 57-73.

- Parsons, T. (1951). Social system. London, Routledge.

- Phelan, J.C., Link, B., Diez-Roux, A. Kawachi, I., & Levin, B. (2004).Fundamental causes of social inequalities in mortality:A test of the theory. Journal of Health Social Behavior, 45:265–285

- Purreza, A., Khalafi, A., Ghiasi, A., Mojahed, F., & Nurmohammadi, M. (2012). To identify self-medication practice among medical students of Tehran University of Medical Science. Iranian Journal of Epidemiology, 8(4): 40-46. (Text in Persian)  

- Reaed, J.G., & Gorman, B.K. (2011). Gender and health revisited.In Handbook of the Sociology of Health,Illness and Healing. Edited by Pescosolido,B.A.,Martin,J.K.,Mcleod,J.D.,Rogers, A. NewYork,Springer, 411-430.

- Rieker, P.P., & Bird, C.E. (2000). Sociological explanations of gender differences in mental and physical health. In: Bird, C.,Conrad,P.,Fremont,A.(eds).The handbook of medical sociology. Prentice Hall,UpperSaddleRiver,NewJersey,pp 98–113

- Ross, C.E., & Bird, C. (1994). Sex stratification and health lifestyle: A consequence for men’s and women’s perceived health.Jornal of Health Social Behavior, 35:161–178.

- Sahebi, L., Seyyedi, A., Amini, S., & Moosakhani, M. (2009).  Self-medication Status among referring patients to Tabriz pharmacies,  Pharmaceutical Sciences, 14(4): 174-181. (Text in Persian)

- Shye, D., Mullooly, J.P., Freeborn, D.K., & Pope, C.R. (1995).Gender differences in the relation- ship between social network support and mortality: a longitudinal study of an elderly cohort. Social Science Medicine, 41:935–947.

- Statistical Center of Iran. (2012). National population and housing census, Tehran, SCI Pulication. (Text in Persian)

- Tabiei, S., Farajzadeh, Z. & Eizadpanah, A.M. (2012). Self-medication with drug amongst university students of Birjand. Modern Care Journal, 9(4): 371-378. (Text in Persian)

- Tesch, B.J. (2003). Herbs commonly used by women: an evidence-based review. American Journal of Obstetrics & Gynecology, 188(five Suppl): 44-55.

- Tischler, H.L. (2010). Introduction to sociology. USA, Wadsworth.

- Worell, J. (2002). Encyclopedia of women and gender, Sex similarities and differences and the impact of society on gender. New York, Academic Press.

- World Health Organization. (2006). The role of education in the rational use of medicines. New Delhi, Regional Office for South-East Asia.

- World Health Organization. (2001).The world health report. Mental health: new understanding, new hope. Availablw at: http://www.who.int/whr/2001/en/.