بن‌بست‌های توسعه میدان ناوابسته مدیران آموزشی: درس‌آموخته‌های یک پژوهش ژرفانگر

الموضوعات :

محمد رضا آهنچیان ¹ (گروه مدیریت آموزشی و توسعه منابع انسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران)
زهره خواجویی نژاد ² (گروه رهبری و مدیریت آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران)

تاريخ الإرسال : 05 الأحد , رجب, 1443 تاريخ التأكيد : 01 الإثنين , شوال, 1443 تاريخ الإصدار : 08 الإثنين , ربيع الثاني, 1445

الکلمات المفتاحية: فرهنگ سازمانی, ", توسعه مدیران", دمکراتیک/بوروکراتیک", سازمان‌های آموزشی",

ملخص المقالة :

چکیده:

برای آموزش و توسعه مدیران، کوشش‌ها و هزینه‌های زیادی می‌شود اما به دلایل متعدد که یکی از آنها، بی توجهی به ویژگی-های فرهنگ یا زمینه فرهنگی سازمان است، این کوشش‌ها به نتایج مورد انتظار منجر نمی‌شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی میدان-آموخته‌های توسعه مدیران آموزشی در انطباق با ویژگی غالب فرهنگی در مدارس، با رویکرد کیفی انجام شد. میدان تحقیق، مدارس متوسطه شمال غرب و جنوب شهر تهران و مشارکت‌کنندگان 20 تن از مدیران و معلمان این مدارس بود که منبع اصلی دستیابی به یافته‌ها با استفاده از مصاحبه‌های عمیق بودند. تجزیه و تحلیل داده‌ها براساس کدگذاری سه گانه باز، محوری و انتخابی انجام و اعتبارسنجی شد. در مجموع ویژگی فرهنگ‌وابستۀ میدان‌ مطالعه در دو هیئت کلانِ «مشارکت‌جو» (دموکراتیک) و سلسله‌مراتبی یا «تفوق‌طلب» (بوروکراتیک) تشخیص داده شد. پس از تحلیل یافته‌ها از میدان آموخته‌های مبتنی بر محور پژوهش در میدانِ دارایِ غلبه‌ی دموکراتیک،20 تم، 46 مقوله و 102 مفهوم و در میدانِ دارایِ سلطه‌ی بوروکراتیک 12 تم، 27 مقوله و 70 مفهوم به‌دست آمد. یافته‌های کلی پژوهش نشان داد که: مدرسه بیش از پیش نیازمند فرهنگ یا زمینه مستعد برای گسترش نگاه دمکراتیک است که در آن، مشارکت با ذینفعان بیرونی دارای اهمیت فوق‌العاده اما در حالِ حاضر مغفول است، به طوری که دستاوردهای مفروضِ برآمده از آن می‌تواند ظرفیت‌های کم‌نظیری به جایگاه و عملِ مدیریت آموزشی بیفزاید. از سوی دیگر، میدانِ دارایِ غلبه‌ی نگاه بوروکراتیک، که در حد زیادی در میدان پژوهش رواج داشت، بستر تضعیف جایگاه مدیریت آموزشی را فراهم کرده است و به کاهش اعتماد بین معلمان، مدیران و دانش‌آموزان با هم و میان هم منجر شده است. غلبه زمینه دمکراتیک یا بوروکراتیک در برداشت و طرح توسعه مدیران آموزشی اثر دارد. یافته‌های بسیط این پژوهش در قالب درس‌آموخته‌هایی از هر یک از دو وضعیتی که در آن هیئت کلان مشارکت‌جو یا تفوق‌طلب در مدرسه وجود داشته است با تأکید بر اثری که بر توسعه مدیران آموزشی می‌گذارد تنظیم شده است.

واژگان کلیدی: توسعه مدیران، ، فرهنگ سازمانی؛ دمکراتیک/بوروکراتیک، سازمان‌های آموزشی.