بررسی کاربردشناختی زبان نمایشی در نمایشنامه‌های بهمن فرسی (نمونه‌های مطالعاتی: گلدان، بهار و عروسک، چوب زیر بغل، دو ضربدر دو مساوی بی‌نهایت و پله‌های یک نردبان)

الموضوعات : مطالعات نقد ادبی

عبدالله چاوشینی ¹ , پانته‌آ نبی‌ئیان ²

1 - کارشناسی ارشد، گروه ادبیات نمایشی، دانشکدۀ هنر، دانشگاه سوره، تهران، ایران
2 - استادیار، دانشکدۀ هنر، دانشگاه سوره، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 13 الثلاثاء , ذو القعدة, 1445 تاريخ التأكيد : 15 الإثنين , صفر, 1446 تاريخ الإصدار : 18 السبت , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: زبان‌شناسی, کاربردشناسی زبان, زبانِ نمایشی, نمایشنامه, بهمن فرسی,

ملخص المقالة :

زبان‌شناسی علمی است که زبان انسان‌ها را مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهد و در پیِ کشف اصولی است که زیربنای ویژگی‌های اصلی زبان را تشکیل می‌دهند. یکی از شاخه‌های زبان‌شناسی، کاربردشناسی است که به بررسی پاره‌گفتارها در درون بافت می‌پردازد واصول چهارگانۀ گرایس، ادب و نوبت‌گیری از جمله عواملی هستند که در کاربردشناسی مورد مطالعه قرار می‌گیرند که در این پژوهش به بررسی آن‌ها در نمایشنامه‌های بهمن فرسی پرداخته شده است. براساس داده‌های جمع‌آوری شدۀ پژوهش، نمایشنامه‌های دو ضرب در دو مساوی بی‌نهایت و گلدان با بیشترین نقض اصول رعایت مکالمه و نمایشنامۀ پله‌های یک نردبان دارای بیشترین رعایت اصول مکالمه در بین سایر  نمایشنامه‌های فرسی می­باشند. هم‌چنین بیشترین نقضی که در دیالوگ‌نویسی آثار نمایشی فرسی مشاهده شد، نقض اصل کمیت بود. تکرار و زیاده‌گویی در دیالوگ‌های شخصیت‌ها از مهم‌ترین و پرکاربردترین تکنیک‌های پیشبرد پلات و مکالمه در آثار نمایشی فرسی به شمار آمد. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی به تحلیل الگوی داده‌ها در چارچوب نظریات کاربردشناسی زبان پرداخته است.

 

المصادر:

آنی‌زاده، علی؛ غیاثیان، مریم‌السادات.(1395). مهارت‌های ارتباطی نوبت‌گیری و قطع کلام در برنامه‌های مجری‌محور سیمای جمهوری اسلامی ایران، دوفصلنامۀ زبان و زبان‌شناسی. شمارۀ 23. ص 61-65.
افتخاری، معصومه.(1378). قطع گفتار در گفت‌وگوهای خانوادگی زوج‌های فارسی‌زبان تهران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
رضایی، مرضیه.(1383). بررسی راهکارهای آغاز، تداوم و پایان گفت‌وگو در فارسی گفتاری معیار، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد آموزش زبان فارسی، دانشگاه علامۀ طباطبایی، تهران.
رضویان، حسین؛ الهی‌پناه، تمنا.(1399). تحلیل کاربردشناختی کتاب آموزش نوین زبان فارسی براساس اصول گرایس، دو فصلنامۀ آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان. دورۀ 9 شمارۀ 1. ص 70-47.
رمشکی، سعید؛ شاکری، جلیل؛ فغفوری، سهیلا.(1394). جلوه‌های ساختاری و مضمونی تئاتر ابزورد در نمایشنامه‌های بهمن فرسی، دوفصلنامۀ پژوهش ادبیات معاصر جهان. شمارۀ 2. ص 231-243.
سجودی، فرزان.(1387). نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: قصه.
فرسی، بهمن.(1394الف). پله‌های یک نردبان، تهران: بیدگل.
همو.(1394ب). چوب زبر بغل و دو ضرب در دو مساوی بی‌نهایت، تهران: بیدگل.
همو.(1394ج). گلدان، بهار و عروسک، تهران: بیدگل.
فرشته‌حکمت، نرجس.(1390). سبک‌شناسی زبان نمایشی غلامحسین ساعدی: مطالعه‌ای در کاربردشناسی زبان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
مقدسی‌نیا، مهدی؛ سلطانی، سیدعلی‌اصغر.(1392). کاربردشناسی زبان و سازوکارهای ادب‌ورزی در برخی از ادعیۀ شیعه، دوماهنامۀ جستارهای زبانی. شمارۀ 5. ص 208-212.
واردهو، رونالد؛ فولر، جنت‌ام.(1394). مروری بر نظریه‌های کربردشناسی، ترجمۀ: تریفه عزیزی. فصلنامۀ زبان‌شناخت. شمارۀ 3. ص 43-70.
وزیرنیا، سیما.(1379). زبان‌شناخت، تهران: قطره.
یول، جورج.( 1387). کاربردشناسی زبان، ترجمۀ: محمد عموزاده و منوچهر توانگر. تهران: سمت.
همو.(1379). نگاهی به زبان: یک بررسی زبان‌شناختی، ترجمۀ: نسرین حیدری. تهران: سمت.
- Grice, H. (1989). Studies in the way of words. Cambridge: Harvard University Press.
- Levinson, S. (1983). Pragmatics. Cambridge: Cambridge University Press.
- Short, M. (1996). Exploring the Language of Poems, Plays and Prose. New York: Longman.