تحلیل کارکرد اصطلاحات موسیقی در شعر صیدی تهرانی

الموضوعات : جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مجتبی اصغرنسب ¹ , ایوب کوشان ² , حمیدرضا فرضی ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز- ایران

تاريخ الإرسال : 26 الإثنين , جمادى الثانية, 1445 تاريخ التأكيد : 10 الجمعة , شوال, 1445 تاريخ الإصدار : 10 الجمعة , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: اصطلاحات موسیقایی, سبک هندی, شعر فارسی, صیدی تهرانی.,

ملخص المقالة :

پیوند و درآمیختگی شعر فارسی و هنر موسیقی، برآمده از همنشینی دیرینة این دو مقولة فرهنگی، در طول تاریخ کهنِ ایران¬زمین می¬باشد که در همة ادوار شعر فارسی جاری بوده است. شاعران سبک هندی برای خلق مضامین تازه و ثقیلِ خود، از علوم مختلفی بهره می¬برند که در این میان موسیقی یکی از پرکاربردترین آن¬هاست. صیدی تهرانی یکی از شاعران خوش¬ذوق و کم¬گوی این سبک است که در مضمون¬سازی¬های خود از تلمیحات و اصطلاحات علوم مختلف، از جمله موسیقی بهره برده است. در این پژوهش، دیوان اشعار این شاعر را برای دستیابی به اصطلاحات موسیقایی به کار رفته در آن به روش کتابخانه¬ای و به صورت تحلیلی-توصیفی مورد بررسی قرار داده¬ایم تا به تبیین کارکرد این واژه¬ها در اشعار وی بپردازیم. پس از احصاء و بررسی ابیات شاهد، نتایج نشان می¬دهد که اگرچه صیدی، در مضمون¬پردازی¬های خود به اصطلاحات موسیقی توجه داشته و از موسیقی زمانة خود تأثیر پذیرفته است، ولی این تأثیر نتوانسته به مختصات زبانی وی تبدیل شود. چنانکه از بسامد اصطلاحات مستخرج در می¬یابیم، صیدی تنها 14/2 درصد از مضامین خود را که شامل 58 بیت از 2700 بیتِ دیوان اوست، به اصطلاحات موسیقایی اختصاص داده است. همچنین صنایع ادبی متنوعی که در اشعار این شاعر دیده می¬شود، اغلب در خدمت مضامین غنایی، به کار گرفته شده¬اند.