رقم المقالة : 140308181189910 زيارة : 34 الصفحة: 123 - 140

نوع المخطوط: ابحاث

طراحی مدل پارادایمی ماندگاری گردشگران در مقاصد گردشگری شهری

الموضوعات : مدیریت بازاریابی

افشین بهره مند ¹ , فریز طاهری کیا ² , محمد حسن بهزادی ³ , اصغر مشبکی ⁴

1 - گروه مدیریت بازرگانی، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی
2 - گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ايران
3 - گروه آمار، دانشکده علوم و فناوری‏های همگرا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 16 الإثنين , جمادى الأولى, 1446 تاريخ التأكيد : 29 الإثنين , جمادى الثانية, 1446 تاريخ الإصدار : 29 الأربعاء , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: توسعه پایدار, ماندگاری گردشگران, بازاریابی مقصد.,

ملخص المقالة :

مقدمه: میزان اثرات مثبت گردشگری بر جوامع به ماندگاری گردشگران وابسته است هر چه طول اقامت گردشگر در مقصد گردشگری بیشتر باشد نرخ اشتغال هتل‌ها و میزان هزینه گردشگران در مقصد گردشگری بیشتر بوده و به‌این‌ترتیب مقصد گردشگری از منافع گردشگر استفاده بیشتری خواهد ماندگاری گردشگران و در این میان اقامت طولانی‌مدت با توجه به ارتباط مثبت با درآمد کلی حاصل از فعالیت‌های گردشگری به متغیری مهم برای همه مقاصد گردشگری تبدیل‌شده است. از این رو شناسایی و آگاهی طول مدت اقامت گردشگران و عوامل تاثیر گذار بر ماندگاری آنان برای برنامه ریزی و مدیریت گردشگری و تدوین سیاست‏های بازاریابی گردشگری به عنوان عنصری ضروری یاد می‏شود.

روش پژوهش: در این تحقیق از رویکرد نظریه داده بنیاد استفاده شد..به منظور جمع آوری داده‏ها با 17نفراز کارشناسان و خبرگان بخش گردشگری.مصاحبه های عمیق انجام گرفت. تعیین حجم نمونه نیل به نقطه اشباع نظری بود.تمامی افراد نمونه مورد مطالعه با رویکرد هدفمند و به روش گلوله برفی انتخاب شدند. کدگذاری و تحلیل داده‏ها طی سه مرحله با استفاده از نرم افزارمکس کیو دی ای به انجام رسید .

یافته ها: یافته‏ ها نشان داد که شرایط علی (شامل 2 مقوله اصلی، 8 مقوله فرعی و 36 مفهوم)، شرایط زمینه ای (شامل 3 مقوله اصلی، 5 مقوله فرعی و 19 مفهوم)، شرایط مداخله گر (شامل 2 مقوله اصلی، 5 مقوله فرعی و 14 مفهوم)، راهبردها (شامل2 مقوله اصلی، 5 مقوله فرعی و 15 مفهوم) و پیامدها (3 مقوله اصلی، 6 مقوله فرعی و 24 مفهوم) معرفی شدند.

نتیجه گیری: نتایج این تحقیق در راستای نظریه داده بنیاد بیانگر آن بود که عوامل علی شامل 2 مقوله اصلی (عوامل محلی ،وضعیت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) شرایط زمینه ای شامل 3 مقوله اصلی (شرایط محیط کلان سیاست گذاری ،برنامه ها، رویکرد سیستمی)،عوامل مداخله گر شامل 2 مقوله اصلی (قوانین و مقررات، تدوین سیاست های کلان حوزه گردشگری)، راهبردها دارای 2 مقوله اصلی (تقویت و بهبود زیرساخت‏ها، جایگاه‏یابی ایران به عنوان مقصد گردشگری) و پیامدها شامل 3 مقوله اصلی (پیامدهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی) بود.

المصادر:

پورنگ، ناهید؛ پورنگ؛ علی، غیورباغبانی، مرتضی.(1400). ارائه الگوی ساختاری تفسیری عوامل مقصدمحور موثر بر جذب و ماندگاری گردشگران (مطالعه موردی: شهر مشهد). مطالعات مدیریت گردشگری، 16(53)، 393-430.
پورنگ، علی؛ غیورباغبانی، سیدمرتضی؛ پورنگ، ناهید. (1399). شناسایی عوامل موثر بر جذب و ماندگاری گردشگر مذهبی در کلانشهر مشهد با رویکرد داده بنیاد. مدیریت اسلامی، 28(2 )، 151-192.
چراغی، مهدی؛ محمدی یگانه، بهروز؛ کیامهر، رامین؛ جعفری، معصومه. (1400). تحلیل عوامل مؤثر بر ماندگاری گردشگران در شهرهای میانی مطالعه موردی: شهر زنجان. نشریه گردشگری شهری، 8(3), 107-119.
حبیبی, کیومرث , سعیدی, مهدی T سیاری, شادیه . (1403). ارزیابی تأثیر توسعه زیرساخت‌های گردشگری بر ماندگاری گردشگران نوروزی در شهر سنندج. نشریه گردشگری شهری , 11(3), 1-18
حسام، مهدی؛ آقایی‏زاده، اسماعیل. (1397). واکاوی دلایل تمایل اندک گردشگران به ماندگاری در شهر رشت. نشریه گردشگری شهری، 5(1), 35-51.
رفیعی، هادی؛ پارساپور، سارا؛ رهنما،علی. (1395). عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر ماندگاری گردشگران داخلی (مورد مطالعه: شهر مشهد). مطالعات اجتماعی گردشگری.4(7)، 1-10.
صابری فر، رستم. (1399). نقش گردشگری خلاق در ماندگاری گردشگران و اثر آن بر توسعه توسعۀ اقتصادی (نمونه نمونۀ موردی بشرویه خراسان جنوبی. برنامه‌ریزی و آمایش فضا، ۲۴ (۴) ،۲۰۷-۱۷۷.
Adongo, C. A., Badu-Baiden, F., & Boakye, K. A. A. (2017). The tourism experience-led length of stay hypothesis. Journal of outdoor recreation and tourism, 18, 65-74. https://doi.org/10.1016/j.jort.2017.02.003
Aguilar, M. I., & Díaz, B. (2019). Length of stay of international tourists in Spain: A parametric survival analysis. Annals of Tourism Research, 79, 102768. https://doi.org/10.1016/j.annals.2019.102768
Akande, O. A., Adeyemi, F. C., & Kevin-Israel, O. C. (2021). Charting new paths for the tourism industry and post COVID-19 adaptation strategies in hotel operations. Afr. J. Sustain. Dev, 11, 23-36. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2013.09.002
Alén, M. E., Domínguez, T., & Fraiz, A. (2014). El turismo senior como segmento de mercado emergente. Cuadernos de Turismo, 26,9–24. https://doi.org/10.1016/j.cities.2022.103938
Almeida, A., Machado, L. P., & Xu, C. (2021). Factors explaining length of stay: Lessons to be learnt from Madeira Island. Annals of Tourism Research Empirical Insights, 2(1), 10-28. https://doi.org/10.1016/j.annale.2021.100014
Atsız, O., Leoni, V., & Akova, O. (2020). Determinants of tourists' length of stay in cultural destination: one-night vs longer stays. Journal of Hospitality and Tourism Insights, 5(1), 62-78. https://doi.org/10.1108/JHTI-07-2020-0126
Baños-Pino, J. F., Boto-García, D., Del Valle, E., & Sustacha, I. (2023). The impact of COVID-19 on tourists’ length of stay and daily expenditures. Tourism Economics, 29(2), 437-459. https://doi.org/10.1177/13548166211053419
Barros, C. P., & Machado, L. P. (2020). The length of stay in tourism. Annals of Tourism Research, 37(3), 692–706. https://doi.org/10.1016/j.annals.2009.12.005.
Dogru, T., Bulut, U., Kocak, E., Isik, C., Suess, C., & Sirakaya-Turk, E. (2020). The nexus between tourism, economic growth, renewable energy consumption, and carbon dioxide emissions: contemporary evidence from OECD countries. Environmental Science and Pollution Research,
27, 40930-40948. https://doi.org/10.1007/s11356-020-10110-w
Feitosa, P. H., & Silva, A. B. (2022). Length of stay and satisfaction shaping the competitiveness of international business tourism in São Paulo city, Brazil. Tourism Economics, 28(3), 728-747. https://doi.org/10.1177/13548166211056390
Gedecho, E. K. (2015). Challenges of religious tourism development: the case of Gishen Mariam, Ethiopia. American Journal of Tourism Research, 3(2), 42-57. https://doi.org/10.20372/ajbs.2020.5.2.198
Gemar, G., Sánchez-Teba, E. M., & Soler, I. P. (2022). Factors determining cultural city tourists' length of stay. Cities, 130, 103938. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2018.11.002
Gómez-Déniz, E., Pérez-Rodríguez, J. V., Reyes, J., & Gómez, H. W. (2020). A bimodal discrete shifted Poisson distribution. a case study of tourists’ length of stay. Symmetry, 12(3), 442. https://doi.org/10.3390/sym12030442
Gozgor, G., Seetaram, N., & Lau, C. K. M. (2021). Effect of global uncertainty on international arrivals by purpose of visits and length of stay. International Journal of Tourism Research, 23(6), 1086-1098. https://doi.org/10.1002/jtr.2464
Gutiérrez, A., Miravet, D., Saladié, Ò., & Clavé, S. A. (2020). High-speed rail, tourists’ destination choice and length of stay: A survival model analysis. Tourism Economics, 26(4), 578-597. https://doi.org/10.1177/1354816619855286
Garrod, B., & Almeida, A. (2023). On the strategic management of an events portfolio to extend tourists’ length of stay: a LASSO approach. Current Issues in Tourism, 26(2), 305-322. https://doi.org/10.1080/13683500.2021.2010673
Hateftabar, F. (2021). The impact of psychological distance on tourists’ length of stay: Survival analysis. Journal of Hospitality and Tourism Management, 3(46), 1-11. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2020.11.006
Jackman, M., Lorde, T., Naitram, S., & Greenaway, T. (2020). Distance matters: the impact of physical and relative distance on pleasure tourists' length of stay in Barbados. Annals of Tourism Research, 80(3), 102-114. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2019.07.004
Jeon, C. Y., & Yang, H. W. (2021). The structural changes of a local tourism network: Comparison of before and after COVID-19. Current Issues in Tourism, 24(23), 3324-3338. https://doi.org/10.1080/13683500.2021.1874890
Mohammad, B. A., & Herzallah, F. (2023). Toward Developing a Model to Examine Destination Attributes and Length of Stay within Satisfaction Matter in Jordan. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 24(5), 629-662. https://doi.org/10.1080/1528008X.2022.2073938
Montaño, J., Rossello, J., & Sanso, A. (2019). A new method for estimating tourists’ length of stay. Tourism Management, 75(4), 112-120. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2019.04.009
Mihai, V. C., Dumitras, D. E., Oroian, C., Chiciudean, G. O., Arion, F. H., & Mureșan, I. C. (2023). Exploring the Factors Involved in Tourists’ Decision-Making and Determinants of Length of Stay. Administrative Sciences, 13(10), 21-35. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2020.11.026
Nguyen, P. M. B., Pham, X. L., & Truong, G. N. T. (2023). A bibliometric analysis of research on tourism content marketing: Background knowledge and thematic evolution. Heliyon, 9(2).12-23. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2019.05.013
Nicolau, J. L., Zach, F. J., & Tussyadiah, I. P. (2018). Effects of distance and first-time visitation on tourists’ length of stay. Journal of Hospitality & Tourism Research, 42(7),1023-1038. https://doi.org/10.1177/1096348016654972
Oklevik, O., Kwiatkowski, G., Malchrowicz-Mośko, E., Ossowska, L., & Janiszewska, D. (2021). Determinants of tourists’ length of stay. PloS one, 16(12), 23-40. https://doi.org/10.1016/j.epsc.2019.101220
Peypoch, N., Randriamboarison, R., Rasoamananjara, F., & Solonandrasana, B. (2020). The length of stay of tourists in Madagascar. Tourism Management, 33(5), 1230–1235. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2011.11.003
Soler, I. P., Gemar, G., & Correia, M. B. (2018). Length of stay for tourists' inland trips. Journal of Destination Marketing & Management, 10(3), 49-60. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2018.05.008
Sun, Y. Y., Lin, P. C., & Higham, J. (2020). Managing tourism emissions through optimizing the tourism demand mix: Concept and analysis. Tourism management, 81(2), 27-40. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2020.104161
Wang, L., Fong, D. K. C., Law, R., & Fang, B. (2018). Length of stay: Its determinants and outcomes. Journal of Travel Research, 57(4), 472-482 https://doi.org/10.1177/0047287517700315
Wen, L., Liu, C., Song, H., & Liu, H. (2021). Forecasting tourism demand with an improved mixed data sampling model. Journal of Travel Research, 60(2), 336-353. https://doi.org/10.1177/0047287520906220.

نص كامل:

123	JOURNAL OF MARKETING MANAGEMENT

Designing a paradigmatic model of tourists' permanence in urban tourism destinations ¹

² Afshin Bahremand

³* Fariz Taherikia

⁴** Mohammad Hassan Behzadi

⁵*** Asghar Moshabaki Isfahani

Abstract

Introduction: The extent of the positive effects of tourism on societies depends on the persistence of tourists. The longer the length of stay of tourists in a tourist destination, the higher the hotel occupancy rate and the amount of tourists' spending in the tourist destination, and thus the tourist destination will benefit more from the benefits of tourists. The persistence of tourists, and in particular long-term stay, has become an important variable for all tourist destinations due to its positive relationship with the total income from tourism activities. Therefore, identifying and being aware of the length of stay of tourists and the factors affecting their persistence are considered an essential element for tourism planning and management and the formulation of tourism marketing policies.

Research Method: In this study, the grounded theory approach was used. In order to collect data with 17 experts and experts in the tourism sector, in-depth interviews were conducted. The sample size was determined to reach the theoretical saturation point. All individuals in the study sample were selected with a purposeful approach and using the snowball method. Data coding and analysis were carried out in three stages using Max QDA software.

Findings: The findings showed that causal conditions (including 2 main categories, 8 subcategories and 36 concepts), contextual conditions (including 3 main categories, 5 subcategories and 19 concepts), intervening conditions (including 2 main categories, 5 subcategories and 14 concepts), strategies (including 2 main categories, 5 subcategories and 15 concepts) and consequences (3 main categories, 6 subcategories and 24 concepts) were introduced.

Conclusion: The results of this study, in line with the grounded theory, indicated that causal factors included 2 main categories (local factors, the status of the Ministry of Cultural Heritage, Tourism and Handicrafts), background conditions included 3 main categories (macroenvironmental conditions of policymaking, programs, systemic approach), intervening factors included 2 main categories (laws and regulations, formulation of macro policies in the field of tourism), strategies had 2 main categories (strengthening and improving infrastructure, positioning Iran as a tourism destination), and consequences included 3 main categories (cultural, economic and social consequences).

Keywords: Sustainable development, tourist retention, destination marketing

[1] 1 Cite this article: Bahremand, Afshin; Taherikia, Fariz; Behzadi, Mohammad Hassan; Moshabaki Isfahani, Asghar (2024). Designing a paradigmatic model of tourists' permanence in urban tourism destinations. Marketing management, 19(3): 123-140.

[2] * Department of Business Management, Emirate Branch, Islamic Azad University, Dubai, United Arab Emirates

[3] ** Department of business Management, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran, (corresponding author), Email: Fariz.taherikia@iau.ac.ir

[4] *** Department of Statistics, Faculty of Convergent Sciences and Technologies, Science and Research branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

[5] **** Department of management, faculty of management, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

طراحی مدل پارادایمی ماندگاری گردشگران در مقاصد گردشگری شهری ¹

² افشین بهرمند

³* فریز طاهری کیا

⁴** محمد حسن بهزادی

**** اصغر مشبکی اصفهانی

دریافت: 28/08/1403 پذیرش: 10/10/1403

چکیده

مقدمه: میزان اثرات مثبت گردشگری بر جوامع به ماندگاری گردشگران وابسته است هر چه طول اقامت گردشگر در مقصد گردشگری بیشتر باشد نرخ اشتغال هتل‌ها و میزان هزینه گردشگران در مقصد گردشگری بیشتر بوده و به‌این‌ترتیب مقصد گردشگری از منافع گردشگر استفاده بیشتری خواهد ماندگاری گردشگران و در این میان اقامت طولانی‌مدت با توجه به ارتباط مثبت با درآمد کلی حاصل از فعالیت‌های گردشگری به متغیری مهم برای همه مقاصد گردشگری تبدیل‌شده است. از این رو شناسایی و آگاهی طول مدت اقامت گردشگران و عوامل تاثیر گذار بر ماندگاری آنان برای برنامه ریزی و مدیریت گردشگری و تدوین سیاست‏های بازاریابی گردشگری به عنوان عنصری ضروری یاد می‏شود.

روش پژوهش: در این تحقیق از رویکرد نظریه داده بنیاد استفاده شد..به منظور جمع آوری داده‏ها با 17نفراز کارشناسان و خبرگان بخش گردشگری.مصاحبه های عمیق انجام گرفت. تعیین حجم نمونه نیل به نقطه اشباع نظری بود.تمامی افراد نمونه مورد مطالعه با رویکرد هدفمند و به روش گلوله برفی انتخاب شدند. کدگذاری و تحلیل داده‏ها طی سه مرحله با استفاده از نرم افزارمکس کیو دی ای به انجام رسید .

یافته ها: یافته‏ها نشان داد که شرایط علی (شامل 2 مقوله اصلی، 8 مقوله فرعی و 36 مفهوم)، شرایط زمینه ای (شامل 3 مقوله اصلی، 5 مقوله فرعی و 19 مفهوم)، شرایط مداخله گر (شامل 2 مقوله اصلی، 5 مقوله فرعی و 14 مفهوم)، راهبردها (شامل2 مقوله اصلی، 5 مقوله فرعی و 15 مفهوم) و پیامدها (3 مقوله اصلی، 6 مقوله فرعی و 24 مفهوم) معرفی شدند.

نتیجه گیری: نتایج این تحقیق در راستای نظریه داده بنیاد بیانگر آن بود که عوامل علی شامل 2 مقوله اصلی (عوامل محلی ،وضعیت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) شرایط زمینه ای شامل 3 مقوله اصلی (شرایط محیط کلان سیاست گذاری ،برنامه ها، رویکرد سیستمی)،عوامل مداخله گر شامل 2 مقوله اصلی (قوانین و مقررات، تدوین سیاست های کلان حوزه گردشگری)، راهبردها دارای 2 مقوله اصلی (تقویت و بهبود زیرساخت‏ها، جایگاه‏یابی ایران به عنوان مقصد گردشگری) و پیامدها شامل 3 مقوله اصلی (پیامدهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی) بود.

واژگان کلیدی: توسعه پایدار، ماندگاری گردشگران، بازاریابی مقصد.

[1] 1 استناد به این مقاله: بهرمند، افشین؛ طاهری کیا، فریز؛ بهزادی، محمد حسن؛ مشبکی اصفهانی، اصغر (1403). طراحی مدل پارادایمی ماندگاری گردشگران در مقاصد گردشگری شهری. مدیریت بازاریابی / شماره 64 / پاییز 1403: 123-140.

[2] * گروه مدیریت بازرگانی، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی

[3] ** گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ايران، (نویسنده مسئول)، پست الکترونیک:

Fariz.taherikia@iau.ac.ir

[4] *** گروه آمار، دانشکده علوم و فناوری‏های همگرا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

**** گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

مقدمه

گردشگری تأثیر مثبتی بر اقتصاد، جامعه، فرهنگ و محیط زیست دارد. از جمله سهم آن در تولید ناخالص داخلی، بهبود زیرساخت ها، حفاظت و بازسازی فرهنگ و افزایش آگاهی محیط زیستی. علاوه بر آن، یک روش مؤثر برای کاهش فقر در برخی از جوامع سنتی محسوب می‏گردد؛ زیرا مشاغل مختلفی را نسبت به معیشت سنتی و نیز فرصت های فروش محصولات محلی به وجود می‏آورد همچنین گردشگری نقش مهمی در توسعه پایدار محلی ایفا می‏کند. این صنعت از طریق ترکیب و به کارگیری همزمان منابع داخلی و خارجی منافع اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی زیادی را به دنبال دارد (پورنگ و همکاران، 399:1400).

در راستای دستیابی به‏منافع حاصل از گردشگری نهادهای متولی نیازمند برنامه‏ریزی در این حوزه می‏باشند. در تعریف مختصر از برنامه‏ریزی می‏توان آن را راهی دانست که ما را از وضع موجود به وضع مطلوب می‏رساند. بحث برنامه‏ریزی در گردشگری در برگیرنده سه مرحله عمده است: برنامه ریزی برای قبل از ورود گردشگر، برنامه ریزی هنگامی که گردشگر همراه ماست و برنامه‏ریزی بعد از اتمام مسافرت (اکبری و همکاران، 31:1391). در این میان شناسایی عوامل موثر بر تمایل به ماندگاری گردشگران جایگاه عمده‏ای در برنامه ریزی هنگامی که گردشگر همراه ماست، دارد (Almeida et al., 2021: 15).

مدت ماندگاری گردشگران یکی از متغیرهای کلیدی در گردشگری است که قبلا نادیده گرفته می‏شده ولی طی دهه‏های گذشته توجه بیشتری به آن شده است (Mohammad & Herzallah, 2023: 632). یکی از سیاست‏های مهم در گردشگری، پایداری در گردشگری می‏باشد از مدت اقامت (ماندگاری گردشگر) به عنوان یکی از فاکتورها و عناصر مهم در رسیدن به گردشگری پایدار یاد شده است (Jackman et al., 2020: 23). تمایل به ماندگاری بیشتر در مقصد به عنوان یکی از عناصر کلیدی در فرایند تصمیم گیری گردشگران اهمیتی اساسی برای مقاصد گردشگری دارد. اقامت کوتاه‏تر بیانگر هزینه‏های سنگین‏تر مدیریتی برای بخش‏های فعال در صنعت گردشگری است و تاثیرات اقتصادی گردشگری بر جامعه مقصد بستگی به زمان اقامت گردشگران دارد (فروغ زاده و همکاران، 162،1391). بر این اساس مدت ماندگاری گردشگران شاخص مناسبی برای بخش میزبان و نهادهای محلی محسوب می‏شود. ماندگاری بیشتر گردشگر به معنای صرف هزینه بیشتر برای خدمات و خرید کالا خواهد بود و در نتیجه درآمد بیشتری برای بخش تجارت و تاثیر به سزایی بر اقتصاد محلی خواهد گذاشت. از طرفی ماندگاری بیشتر گردشگران اطلاعات مفیدی را در زمینه ظرفیت مقصد خاص برای جذب و حفظ جریان گردشگران در اختیار قرار می‏دهد (Feitosa & Silva, 2022: 730). ماندگاری بیشتر گردشگران بیانگر رضایت نسبی آنها از کیفیت خدمات مورد نیاز گردشگری است و زمینه‏ای برای انتخاب مجدد آن مقصد برای سفرهای آتی می‏شود و این امر به نوبه خود باعث جذب گردشگران بیشتری شده و موجب رونق و شکوفایی مقاصد گردشگری نیز خواهد شد. از این رو شناسایی و آگاهی طول مدت اقامت گردشگران و عوامل تاثیرگذار بر ماندگاری آنان برای برنامه ریزی و مدیریت گردشگری و تدوین سیاست‏های بازاریابی گردشگری به عنوان عنصری ضروری یاد می‏شود (Adongo et al., 2017: 68) با توجه با تاثیرات مثبت ماندگاری گردشگران بر درآمد، ماندگاری متغیری تعیین کننده برای مقاصد گردشگری به شمار می‏رودگردشگرانی که مدت زمان بیشتری را در یک مقصد اقامت می‏کنند نسبت به گردشگران با مدت زمان اقامت اندک، از جاذبه های بیشتری بازدید نموده و شغل بیشتری را برای مقاصد تولید می‏کنند (Baños-Pino et al., 2023: 440). بر این اساس با افزایش زمان اقامت گردشگران، برای مثال هتل‏ها سود خود را حداکثر نموده هزینه‏های ثابت را کاهش می‏دهند و نرخ بالای اشغال خود را می‏توانند همچنان حفظ نمایند (Peypoch et al., 2020: 1232). همچنین ماندگاری گردشگران یکی از متغیرهای مهم فرایند تصمیم‏سازی تورها به شمار رفته و به همین دلیل بعدی کلیدی در برنامه‏ریزی و مدیریت مقاصد می‏باشد (رفیعی و همکاران، 32:1395).

سود بردن جامعه، میزبان از موارد مدنظر مدیران در توسعه گردشگری است که از طريق ورود ناپایدار گردشگران محقق نخواهد شد؛ از این رو مقوله ماندگاری گردشگری در مقاصد گردشگری و در این میان مقاصد گردشگری شهری مفهومی جدید است تا گردشگری نه براساس توجه صرف به تعداد گردشگران ورودی بلکه براساس مدت اقامت آنها در شهرها ارزش گذاری شود که با کسب درآمد بالاتر در جامعه میزبان برابر خواهد بود؛ بنابراین تمایل گردشگران به اقامت و به عبارت بهتر طول مدت ماندگاری آنان در شهرها شاخصی مهم در ارزیابی توان شهرها در کسب درآمد پایدار است که به نوعی به هم افزایی بین گردشگری و توان شهرها در ارائه خدمات بهتر خواهد انجامید (حسام و آقایی‏زاده، 41:1397). کاهش ماندگاری در مقاصد بیشتر در سفرهای کوتاهی رخ می‏دهد که در سرتاسر سال دفعات تکرار بیشتری دارند و این کاهش یکی از گرایشات قابل تشخیص در صنعت گردشگری است. این گرایش در سال‏های اخیر با افزایش در سفرهای کاری و ظهور ایرلاین‏های ارزان رشد بیشتری یافته است ((Barros & Machado, 2020: 699. بر اساس نظر مارتینز و رایا (2008) کاهش در زمان اقامت گردشگران موجب کاهش در هزینه گردشگر شده هزینه کلی تنها از طریق بالا رفتن میزان بازدید کنندگان جبران می‏گردد. بر اساس موارد ذکر شده و به دلیل اهمیت داشتن ماندگاری بیشتر گردشگران برای مقاصد، انجام تحلیل‏های عمقی متغیرها جهت شناسایی دقیق عوامل تاثیرگذار بر ماندگاری گردشگران از اهیمت بالایی برخوردار است. این تحلیل‏ها می‏تواند ابزارهایی ضروری را برای سازمان های درگیر در برنامه‏ریزی و مدیریت مقاصد برای جذب آن دسته از مسافران که تمایل بیشتری برای اقامت طولانی‏تر نشان می‏دهند، فراهم سازد (صابری‏فر، 178:1399).

شهر تهران همچون بسیاری از شهرهای ایران ظرفیت‏ها بالقوه و جاذبه‏های متعدد طبیعی، تاریخی، فرهنگی دارد، و توسعه گردشگری می‏تواند بسیار راهگشا باشد. اما دستیابی به منافع حاصل از گردشگری زمانی امکانپذیر خواهد بود که بستر مناسب آن، یعنی زیرساخت‏های اجتماعی و نهادهای مدنی مرتبط با آن تامین شده باشد. مطالعات نشان می‏دهد که کلانشهر تهران از جمله شهرهایی است که پیوسته بر تعداد گردشگران داخلی آن افزوده شده؛ ولی متوسط ماندگاری گردشگران کاهش یافته است به گونه‏ای که براساس آمار ارائه شده متوسط ماندگاری گردشگران در این شهر از 6 روز در دهه80 به کمتر از 3 روز در سال‏های اخیر کاهش یافته است. کاهش ماندگاری گردشگران در تهران به این معنی است که این شهر با وجود صرف بخش عمده‏ای از بودجه‏های شهری به منظور خدمت رسانی منافع چندانی برداشت نمی‏کند. با درک موارد گفته شده این سوال اصلی پژوهش به این صورت است: عوامل موثر در راستای ماندگاری مشتریان (گردشگران) در مقاصد گردشگری چیست؟

مطالعات مرتبط با موضوع تحقیق حاضر در دو بخش مطالعات داخلی و خارجی ارائه‌شده است؛

پژوهشی با عنوان ارزیابی تأثیر توسعه زیرساخت‏های گردشگری بر ماندگاری گردشگران نوروزی در شهر سنندج توسط حبیبی و همکاران در سال 1403 انجام شد و محققان در این پژوهش به این نتیجه دست یافتند که زیرساخت‏های گردشگری شهری، به ویژه مکان‏های تاریخی و فرهنگی نقش حیاتی در جذب و افزایش ماندگاری گردشگران نوروزی در سنندج دارند. در این راستا، به مدیران شهری توصیه می‏شود که با تقویت و بهینه‏سازی این زیرساخت‏ها و همچنین بهبود حمل ونقل و شرایط جاده‏ها، تجربه و رضایت گردشگران را افزایش دهند تا به ماندگاری بیشتر آنها در این شهر بینجامد. پورنگ و همکاران (1400) پژوهشی با عنوان ارائه الگوی ساختاری تفسیری عوامل مقصدمحور موثر بر جذب و ماندگاری گردشگران (مطالعه موردی: شهر مشهد) انجام داده‏اند. نتایج نشان می‏دهد که عوامل «قانونی و دولتی» و «مدیریتی» به‌عنوان عوامل محرک تأثیر فراوانی بر عوامل «رفاهی»، «زیرساختی»، «اقتصادی»، «فرهنگی اجتماعی» و «بازاریابی» به‌عنوان عوامل پیوندی دارند. چراغی و همکاران (1400) پژوهشی با عنوان تحلیل عوامل مؤثر بر ماندگاری گردشگران در شهرهای میانی مطالعه موردی: شهر زنجان انجام داده‏اند. نتایج نشان می‌دهد که از بین عامل‌ها، عامل برنامه‌ریزی و مدیریت، با بیشترین مقدار ویژه (13.851) تأثیرگذارترین عامل در ماندگاری گردشگران است. پورنگ و همکاران (1399) پژوهشی با عنوان شناسایی عوامل موثر بر جذب و ماندگاری گردشگر مذهبی در کلانشهر مشهد با رویکرد داده بنیاد انجام داده‏اند. نتایج در پنج مقوله اصلی ویژگی های مقصد گردشگری، ویژگی‏های جامعه میزبان, مدیریت مقصد گردشگری, ویژگی‏ها و نیازهای زائر یا گردشگر مذهبی و ویژگی‏های سفر طبقه‏بندی گردید. در پایان الگوی عوامل موثر بر جذب و ماندگاری گردشگر مذهبی در کلانشهر مشهد ارایه, و ارتباط مقوله‏ها تبیین شد. صابری‏فر (1399) پژوهشی با عنوان نقش گردشگری خلاق در ماندگاری گردشگران و اثر آن بر توسعه توسعۀ اقتصادی(نمونه نمونۀ موردی بشرویه خراسان جنوبی انجام داده است. نتایج نشان داد که در شرایط عادی به‌ازای ورود گردشگران داخلی در مجموع 131 نفر بر تعداد شاغلین شهر افزوده شده و تولید شهر نیز از این لحاظ 567 میلیارد ریال منفعت به‌دست می‌آورد. اما در سال مورد‌نظر (1398) و با بهره‌مندی از گردشگری خلاق، این میزان به‌ترتیب به سطح 166 نفر و 706 میلیارد ریال افزایش می‌یابد. مهدی و آقایی‏زاده (1397) پژوهشی با عنوان واکاوی دلایل تمایل اندک گردشگران به ماندگاری در شهر رشت انجام داده است. در این پژوهش هفت مقولة هسته‏ای شامل تبلیغات, کیفیت مراکز اقامتی، هزینه, مدیریت و برنامه‏ریزی، ایجاد جاذبه ها، میراث فرهنگی و دسترسی به مکان‏ها از نتایج به دست آمده بود. رفیعی و همکاران (1395) پژوهشی با عنوان عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر ماندگاری گردشگران داخلی (مورد مطالعه: شهر مشهد) انجام داده اند. نتایج نشان می‏دهد متغیرهای نحوه سفر (تنهایی)، تعداد دفعات سفر به مشهد و تعداد افراد خانوار همراه در سفر, تهیه غذا و تحصیلات تاثیر منفی و معنادار و متغیرهای وسیله سفر (قطار) و درآمد (بین 1 تا 2 میلیون) تاثیر مثبت و معناداری بر ماندگاری گردشگر و زائر در شهر مشهد دارند. سقایی و همکاران (۱۳۹۳) در مقاله‏ای علل اصلی ناکارآمدی استان خراسان رضوی در جذب و ماندگاری گردشگر را کمبود زیر ساخت‏ها و امکانات زیربنایی مراکز اقامتی و پذیرایی و نبود مدیریت صحیح دفاتر خدماتی و تبلیغات کافی در زمینه گردشگری استان دانسته‏اند و معتقدند عوامل شخصی مانند سن شغل درآمد تعداد همراهان و انگیزه اصلی سفر نیز در ضریب ماندگاری تأثیر گذار است.

میهایی¹ و همکاران (2023) پژوهشی با عنوان عوامل تعیین کننده در تصمیم‏گیری تعیین مدت اقامت گردشگران انجام داده‏اند. نتایج نشان داد که جنبه‌های مربوط به تصویر مقصد، ویژگی‌های منحصربه‌فرد مقصد و امکانات اقامتی برای زنان مهم‌تر از مردان است. از نظر عامل سازماندهی سفر، تفاوت آماری معنی‏داری بین دو گروه وجود نداشت. گردشگران مسن تر با درآمد بالا ارتباط مثبتی با مدت اقامت دارند. گارود و آلمیدیا² (2023) پژوهشی با عنوان نقش رویدادها بر مدت اقامت گردشگران انجام داده‏اند. یافته های حاصل از این پژوهش نشان دهنده آن است که نوع رویداد‏ها بر ماندگاری گردشگران تاثیر گذار است رویداد‏های ورزشی و همچنین رویدادهای فرهنگی تاثیرگذاری بیشتر بر ماندگاری گردشگران دارد. جکمن³ و همکاران (2022) پژوهشی با عنوان تاثیر فاصله فیزیکی بر مدت ماندگاری گردشگران انجام داده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که فاصله فیزیکی بر مدت ماندگاری گردشگران تاثیرگذار است. جمار⁴ و همکاران (2022) پژوهشی با عنوان عوامل موثر بر ماندگاری گردشگران شهرهای فرهنگی انجام داده‏اند. در این پژوهش به این نتایج رسیده است که میزان وفاداری گردشگران در ماندگاری آنها و همچنین میزان امکانات زیرساختی در مقصد گردشگری بر تمایل به ماندگاری بیشتر گردشگران تاثیر گذار است. اوکلویک⁵ و همکاران (2021) تحقیقی با عنوان تعیین پارامترهای موثر بر ماندگاری گردشگران انجام داده‏اند. در این پژوهش عواملی مانند سن، گردشگری مبتنی بر طبیعت، مبدا، سازماندهی گردشگران، میزان هزینه‏ها بر ماندگاری گردشگران تاثیرگذار بوده است. هاتف‏تبار (2021) پژوهشی با عنوان تاثیر فاصله مقصد گردشگری و مدت ماندگاری گردشگران انجام داده است. این مقاله استدلال می‏کند که ماندگاری بازتابی از فاصله بین مبدأ و کشور مقصد یک گردشگر است. تفاسیر گذشته از فاصله صرفاً بر اساس پارامترهای مکانی بوده است. این مطالعه فراتر از فاصله فیزیکی حرکت می‏کند و به جای آن فاصله روانشناختی را یک ساختار چند لایه در نظر می‏گیرد در این دیدگاه، کشورها ممکن است به طرق مختلف از یکدیگر «دور» باشند. تفاوت‏های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و سیاسی می‏تواند برای بخش گردشگری مشکلاتی ایجاد کند. این تعریف چند بعدی از فاصله، تصویر آموزنده و جامع‏تری از عوامل تعیین کننده ماندگاری گردشگر به دست می‏دهد. نتایج حاکی از آن است که ماندگاری گردشگران در ایران همراه با فاصله فرهنگی درک شده افزایش یافته است اما با فاصله مذهبی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ادراک شده رابطه معکوس دارد.

این نشان‌دهنده اهمیت مناسب‌سازی تلاش‌های بازاریابی و مدیریت مقصد برای بهبود کمپین‌های تبلیغاتی است که بخش‌هایی از بازار را هدف قرار می‌دهند که احتمالاً طولانی‌تر باقی می‌مانند. یکی از راه‌های کار برای رسیدن به این اهداف، کاهش درک فاصله روانی است. مانتانو⁶ و همکاران (2019) پژوهشی با عنوان روشی جدید برای تخمین ماندگاری گردشگران انجام داده‏اند. ماندگاری گردشگران به یک متغیر کلیدی برای مدیریت گردشگری تبدیل شده است. اما برآورد مدت اقامت گردشگران، لزوم اجرای نظرسنجی از گردشگران را نشان می‏دهد. علاوه بر هزینه‌های قابل توجه مربوط به بررسی‌های گردشگری، اجرای آنها در طول زمان اغلب به دلیل مسائل بودجه یا تغییرات روش‌شناختی قطع می‌شود و در نتیجه، نظارت بر میانگین تکامل اقامت اغلب دشوار است. در این مقاله، روش جدیدی برای تخمین ماندگاری گردشگران از داده‌های فرودگاه پیشنهاد و برای مورد جزایر بالئاریک (اسپانیا) آزمایش شده است. با استفاده از تکنیک‌های تحلیل رگرسیون، مشخص شد که چگونه می‌توان تخمین‌هایی را برای مدت اقامت گردشگران در جزایر بالئاریک به‌دست‌آمده از نظرسنجی‌ها، برای جزایر مختلف، سال‌های مختلف و همچنین ملیت‌های مختلف تکرار کرد. حتی می‏توان داده هایی را که در آن آمار رسمی شکست خورده است پر کرد و یک تخمین همگن به دست آورد که مقایسه های متعدد از جمله مقایسه زمانی را هدف قرار می‏دهد. آگولار و دیاز⁷ (2019) پژوهشی با عنوان ماندگاری گردشگران بین‏المللی در مقاصد گردشگری اسپانیا انجام داده‏اند. این پژوهش با استفاده از مدل چرخه بقا انجام شده است نتایج آن حاکی از آن است که عواملی از قبلی ویژگی سفر، مشخصات اجتماعی و جمعیت شناختی گردشگران، میزان هزینه و دوری و نزدیکی مقصد در میزان ماندگاری گردشگران تاثیر گذار است. سولر⁸ و همکاران (۲۰۱۸) در پژوهشی به بررسی عوامل مؤثر بر طول مدت اقامت گردشگران داخلی در منطقه مالاگا در کشور اسپانیا پرداخته و دریافته‏اند که برای گردشگران داخلی شرایط اقامت بر طول اقامت در سفر به این استان تأثیر گذار است؛ این در حالی است که برای گردشگران بین‏المللی، رضایت، بیشترین تأثیر را بر طول اقامت آنان در این مقصد دارد. وانگ⁹" و همکاران (۲۰۱۸) در پژوهشی تأثیرات طول اقامت گردشگران را بر هزینه های گردشگری، رضایت بازدیدکنندگان و قصد تبلیغات شفاهی و باز دید دوباره بررسی کرده‏اند. این پژوهش به صورت عملی تأثیر اشباع طول مدت سفر را تأیید، و بازگویی ویژگی‏های سفر مبتنی بر مقصد، منبع اطلاعات، نوع رفت‏و‏آمد و وضعیت مقصد را شاخص‏های طول اقامت گردشگری معرفی می‏کند. نیکولا¹⁰ و همکاران (۲۰۱۸) در پژوهش خود به بررسی تأثیر فاصله مقصد گردشگری و باز دید مرتبه اول در طول اقامت بازدیدکنندگان سواحل اقیانوس اطلس در امریکا پرداخته اند. نتایج تحقیق، تأثیر هر دو متغیر فاصله مقصد گردشگری از مبدأ و باز دید مرتبه اول را برطول مدت اقامت گردشگران تأیید می‏کند. آدونگر¹¹ و همکاران (۲۰۱۷) در پژوهش خود به مطالعه عوامل مؤثر بر طول مدت اقامت گردشگران پرداختند. نتایج پژوهش نشان می‏دهد که تجربه گردشگری به طور قابل توجهی تغییرات در طول مدت اقامت گردشگران را با خودشکوفایی و تعالی معنوی، تعاملات تفریحی، میهمان نوازی، آب و هوا و بهداشت به عنوان عوامل تعیین کننده توضیح می‏دهد. این پژوهش همچنین تأثیر عوامل سن، ملیت، تعداد همراهان، بودجه سفر، تعداد سفرهای بین‏المللی و رفتار خطر پذیری گردشگران را عوامل مؤثر بر مدت اقامت گردشگران معرفی کرده است.

با بررسی مباحث تئوریک و تحقیقات انجام‌شده در داخل و خارج کشور مشاهده می‏شود که اغلب تحقیقات انجام‌ شده درباره موضوع ماندگاری گردشگران، پژوهشی که در داخل ایران با استفاده از مدل‏سازی معادلات ساختاری به بررسی تاثیر عوامل کیفیت خدمات، انگیزه سفر و خصوصیات سفر پرداخته باشد، مشاهده نشد که این امر تبیین کننده نوآوری پژوهش حاضر نسبت به پیشینه تحقیق است.

مبانی نظری

با توجه با تاثیرات مثبت ماندگاری گردشگران بر درآمد، ماندگاری متغیری تعیین کننده برای مقاصد گردشگری به شمار می‏رود. گردشگرانی که مدت زمان بیشتری را در یک مقصد اقامت می‏کنند نسبت به گردشگران با مدت زمان اقامت اندک، از جاذبه‏های بیشتری بازدید نموده و شغل بیشتری را برای مقاصد تولید می‏کنند (Atsız et al., 2020: 69). بر این اساس با افزایش زمان اقامت گردشگران، برای مثال هتل‏ها سود خود را حداکثر نموده هزینه‏های ثابت را کاهش می‏دهند و نرخ بالای اشغال خود را می‏توانند همچنان حفظ نمایند (Peypoch et al., 2020: 1231). مدت اقامت گردشگران به عنوان مدت زمان صرف شده برای اوقات فراغت فرد و همه خدمات و فعالیت‎هایی که تقاضای آنها به واسطه بازدید از مقصد به وجود آمده، اطلاق می‏شود (Adongo et al., 2017: 69).

طول اقامت گردشگران یکی از متغیرهای مهم در صنعت گردشگری است. بسیاری از محققین معتقدند که میزان اثرات مثبت گردشگری بر جوامع به‏طول اقامت گردشگران وابسته است هر چه طول اقامت گردشگر در مقصد گردشگری بیشتر باشد نرخ اشتغال هتل‏ها و میزان هزینه گردشگران در مقصد گردشگری بیشتر بوده و به این ترتیب مقصد گردشگری از منافع گردشگر استفاده بیشتری خواهد برد (چراغی و همکاران، 110:1400). اقامت طولانی مدت با توجه به ارتباط مثبت با درآمد کلی برآمده از فعالیت‏های گردشگری به متغیری مهم برای همه مقاصد گردشگری تبدیل شده است. در این بین مدت اقامت بر فعالیت و رفتار گردشگران تأثیر مستقیم داشته و تعاملات اجتماعی میان گردشگران و بین آنها و ساکنان ،محلی به زمان صرف شده در مقصد وابسته است یک گردشگر برای ماندگاری بیشتر باید مقصد را به عنوان یک مکان جذاب درک کرده باشد. این نگرش‏ها و باورها به یک عمل نامحسوس مربوط هستند اما در ویژگی‏های فرد و ویژگی‏های عمل منعکس شده اند. از لحاظ رفتار – مصرف‏کننده این نگرش‏ها و هنجارهای ذهنی در ویژگی‏های مصرف کننده، محصول و محیط محلی که خرید انجام می‏شود منعکس می‏شوند ( Sun et al., 2020: 33).

تمایل نداشتن یا میل اندک ماندگاری گردشگران به رغم جمعیت زیاد آنها، به طور آشکار مفهوم پایداری را برای گردشگری شهری به چالش می‏کشد؛ زیرا مهمترین انگیزه یعنی انگیزه اقتصادی مدیران و شهروندان را برای سرمایه گذاری در افزایش خدمات گردشگری در شهرها و امید مردم را برای تحمل پیامدهای منفی گردشگری از بین میبرد و آن را به مفهومی ناپایدار برای شهر و شهروندان تبدیل می‏کند براساس این هرچند پایداری بازار گردشگری حاصل از استمرار ،گردشگری موجب افزایش سطح اشتغال و درآمد است (حسام و آقایی‏زاده، 1397: 41). این امر زمانی محقق می‏شود که گردشگران پس از ورود به مقصد ضریب ماندگاری چشمگیری در شهر داشته باشند. در واقع دوره زمانی ای که گردشگران در یک منطقه سپری می‏کنند یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر هزینه کلی آنهاست و دگرگونی در مدت ،اقامتشان پیامدهای مهمی در اقتصاد منطقه داردAtsız et al., ) 2020: 69).

قسمت عمده ای از مطالعات مرتبط با سفر و گردشگری بر اساس تبین عامل انگیزه صورت گرفته است. محققین بر وجود دو جزء انگیزشی عمده، عوامل رانشی و عوامل کششی تاکید داشته اند. کرامپتون (1979) نشان می‏دهد که عوامل رانشی خواست سفر را توضیح می‏دهد در حالی که عوامل کششی این عمل را برای گزینه‏ها و انتخاب مقصد انجام می‏دهند. کرامپتون عوامل رانشی به نیاز برای سفر مرتبط ساخته و استدلال می‏کند که این عوامل به عوامل کششی که با انتخاب مقصد در ارتباط هستند، منجر می‏گردد. بسیاری از محققین بر این موضوع که ارتباطی میان انگیزه های عمده یا دلایل عوامل رانشی و ماندگاری در مقصد وجود دارد، توافق نظر دارند (Wen et al., 2021: 339). آنان همچنین در مطالعات خود متوجه این موضوع شده‏اند که در سفرهای با هدف دیدار از فامیل و آشنایان، متوسط زمان ماندگاری در مقصد بیشتر است. این نتیجه عموما به خاطر نبود هزینه اقامت که به افراد امکان ماندن در مقصد و طولانی ساختن آن با بودجه و هزینه مشابه است، به دست می‏آید. باروس و ماچادو (2010) معتقدند که ماندگاری ارتباط مثبتی با آن دسته از مقاصدی دارد که به دلیلی ویژگی های فرهنگی، سنت و طبیعت خوش آیند، دلپذیری بیشتری دارند. آلگری و پو (2003)، باروس و همکاران (2010) و نیکولا و مس (2009) در این بخش دریافتند که آب و هوا تاثیر مثبتی بر ماندگاری دارد. در کنار آن اولویت گذاری برای مقاصد اقتصادی ماندگاری را بیشتر می‏کند (Jeon & Yang, 2021: 3329).

به هنگام بحث در مورد عوامل تعیین کننده ماندگاری گردشگران خصوصیات سفر به عنوان یکی از مهمترین مفاهیم مد نظر قرار می‏گیرد که در مقاصد ملی و بین‏المللی، نوع اسکان، حالت سفر (انفرادی/گروهی) نوع سفر و فعالیت‏های صورت گرفته را در بر می‏گیرد (Feitosa & Silva, 2022: 729). وو و کارسون (2008) در مطالعات خود متوجه شدند که سفرهای بین‏المللی رابطه‏ی مثبتی با ماندگاری گردشگران در مقایسه با سفرهای ملی دارد. نوع اسکان بر میزان ماندگاری گردشگران تاثیرات مستقیمی داشته به طوری که اسکان در منزل دوستان و آشنایان یا اسکان رایگان میزان ماندگاری گردشگران را طولانی‏تر می‏کند در مقابل ماندن در هتل‏ها ماندگاری را کاهش می‏دهد (پورنگ و همکاران، 1400: 399).

از میان خصیصه‏های سفر، اندازه گروه سفر نیز بر ماندگاری گردشگران تاثیر گذار است. آلگری و پو (2006) در مطالعات خود نشان داده‏اند که احتمالا به دلیل محدودیت‏های اقتصادی با افزایش اندازه گروه سفر ماندگاری نیز کاهش می‏یابد. سلماسی و همکاران (2012) دریافتند زمانی که افراد گروه به تعداد معینی می‏رسد ماندگاری میل به کاهش می‏یاید. نوع سفری که ممکن است به عنوان سفر سازماندهی شده، که معمولا با عنوان"بسته تعطیلات " شناخته می‏شود، تورهای هدایت شده و سفرهای فردی یا سفرهای کاملا مستقل دسته بندی شوند نیز بر میزان ماندگاری گردشگران موثر است (Steiger et al, 2020 :43). در کنار موارد ذکر شده فعالیت‏های انجام گرفته در مقصد نیز با ماندگاری گردشگران ارتباط موثری برقرار می‏کند. خرید، سفرهای سازماندهی شده روزانه، دیدار از مناظر تاریخی و هنری، فعالیت‏های فیزیکی و ورزش رفتن به سیناما و تئاتر از انواع فعالیت‏های هستند که در مقاصد توسط گردشگران انجام می‏شوند، این فعالیت‏ها علاوه بر داشتن تاثیر مثبت بر اقتصاد محلی مقاصد گردشگری بر ماندگاری گردشگران در این مقاصد نیز تاثیرگذار هستند بر همین اساس تعداد بیشتر فعالیت‏های صورت گرفته ماندگاری بیشتری را در پی دارد (چراغی و همکاران، 110:1400).

روش پژوهش

این تحقیق به روش کیفی و با استفاده از راهبرد داده بنیاداين تحقيق به روش كيفي و با استفاده از راهبرد نظریه داده بنیاد صورت پذیرفت.در طول تحقیق مبتنی بر نظریه داده بنیاد،محقق به تفسیر تحلیلی داده‏ها می‏پرازد و با رویکرد پویا و دینامیک تحلیل‏های نظری در حال پیدایش را باز تعریف یا پردازش می‏کند. در واقع هدف اصلی تحقیق مبتنی بر نظریه داده بنیاد،تبیین الگوهایی است که فرایندهای اجتماعی نهفته در داده‏ها را تشکیل می‏دهند (salsali et al., 2007).این تحقیق در صدد است تا با استفاده از راهبرد پژوهشی داده بنیاد به ارائه مدل بپردازد. حجم نمونه در این مطالعه شامل 17 نفر بود. تمامی افراد نمونه مورد مطالعه با رویکرد هدفمند و به روش گلوله برفی انتخاب شدند و با انجام مصاحبه‏های عمیق،اطلاعات کافی از آنها به دست آمد.این مصاحبه‏ها تا نقطه اشباع نظری و تا زمانی ادامه یافت که برای محقق محرز شد که دیگر، نمونه های آماری اطلاعات جدیدی در محورهای مطرح شده ارائه نمی‏دهند و مباحث حالت تکراری به خود گرفته است.متن مصاحبه‏ها به دقت مکتوب شدند و در کنار متن این مصاحبه ها، از اسناد و مدارک دست دوم نیز برای تبیین بهتر نظریه استفاده گردید.پس از مکتوب نمودن مصاحبه‏ها، داده‏های جمع‏آوری شده از طریق تحلیل محتوا مورد واکاوی قرار گرفتند و طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی طبقه‏بندی گردیدند. کدگذاری باز اولین مرحله از تحلیل داده هاست. این نوع کدگذاری مشتمل بر مولفه‏هایی از قبیل بررسی دقیق داده ها، شناسایی طبقات پنداشتی آشکار یا نهفته در داده‏ها و پنداشت‏های نظریه محتمل محیط بر داده‏ها می‏باشد (سلصالی و همکاران، 1386). در پژوهش حاضر مصاحبه‏ها چندین مرتبه مطالعه و سپس از طریق تحلیل محتوا، مفاهیم اولیه استخراج شدند. دومین مرحله از کدگذاری، شامل کدگذاری محوری است. از آنجا که کدگذاری محوری طبقات اصلی - که به نوعی از کدگذاری باز استخراج شده‏اند – داده‏ها را به یکدیگر متصل می‏کند، در این تحقیق ارتباط بین طبقات گسترده‏تر در قالب مدل پرادایمی ایجاد گردید. این مدل از پدیده اصلی - شرایط علی، زمینه‏ای، راهبردها، شرایط مداخله‏گر و پیامدها تشکیل شده است.سومین مرحله از کدگذاری،کدگذاری انتخابی نام دارد. بعد از تعیین طبقه مرکزی، به دنبال کدگذاری انتخابی، کدگذاری باز متوقف و تحلیل‏ها بیشتر پیرامون طبقه‏ای به نام طبقه مرکزی معطوف شد که مسئول پاسخگویی بیشترین تغییرات است که در ارتباط با پدیده مورد نظر مطرح می‏باشند. در این تحقیق از کدگذاری انتخابی به منظور تحلیل روابط موجود در مدل پارادایمی استفاده شد.

نتایج و بحث

1.کدگذاری باز

در این بخش پس از جمع‏آوری داده‏ها، به بررسی و تحلیل داده‏ها و دست نوشته‏ها پرداخته شد. تجزیه و تحلیل داده‏ها طی سه مرحله کدگذاری باز،کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام گرفت که در ادامه به تفکیک بیان گردیده است.

طی کدگذاری باز داده‏ها چندین بار مرور شدند و از طریق فهرست کردن عوامل شناسایی شده در ..... توسط پاسخگویان به هر عامل یک برچسب (کد) نسبت داده شد. در ادامه،مفاهیم تشکیل شده در این مرحله با یکدیگر مقایسه شدند و موارد مشابه هم حول محور مشترکی قرار گرفتند و طبقات گسترده را تشکیل دادند (جدول 1). جدول 1: مفهوم‏سازی حاصل از داده‏های پژوهش: کدگذاری باز)

2- کدگذاری محوری

در مرحله دوم یا همان کدگذاری محوری، بر اساس مدل پارادایمی کدگذاری محوری،یک مقوله اصلی از فهرست طبقات (مرحله قبل) انتخاب شد و در مرکزیت فرایند کدگذاری محوری قرار گرفت و بدین ترتیب، بر اساس ماهیت طبقات ایجاد شده و همچنین روابط نهفته در بین آنها مدل نهایی شکل گرفت.

3.کدگذاری انتخابی

در مرحله سوم یا همان کدگذاری انتخابی،سعی شد تا ارتباط منطقی بین طبقات تولید شده در مراحل قبل به طور نظام مند ایجاد و اثبات پژوهشی گردد.در این مرحله روابط موجود میان طبقات حاصل از مرحله اول و پدیده اصلی(ماندگاری گردشگران)از طریق یک شرح روایت گونه به اثبات رسید.

با توجه به اینکه در مرحله مصاحبه با خبرگان سوالات مصاحبه بر اساس مدل پارادایمی تدوین شده بود، مصاحبه شوندگان نظرات خود در مورد اجزای تشکیل دهنده مدل را به طور خاص بر اساس ۶ بعد مدل ارائه کرده بودند، با این وجود با تحلیل‏ها و رفت و برگشت‏هایی که صورت گرفت، تعدیلاتی در پاسخ های اولیه این افراد انجام شد.

یافته های پژوهش

شرایط علی

در این مدل، شرایط علی، عوامل ترغیب کننده و یا الزام‏آور برای جذب و ماندگاری گردشگر هستند عواملی که ممکن است در شرایط کنونی کمرنگ یا از بین رفته باشند ولی در زمان خود سازمانها را ترغیب مجبور کرده اند تا به اجرای این پدیده روی آورند لذا با این رویکرد عواملی در این بخش مورد توجه قرار گرفته است که از نظر تقدم زمانی و نیز شرایط الزام آوری بر پدیده اصلی تأثیر علی داشته باشند. شرایط زمینه ای ویژگی‏های محیطی هستند شرایطی که می‏بایست برای موفقیت بهتر در اجرای این فرایندها مورد توجه قرار گیرند. بر خلاف شرایط ،زمینه ای شرایط مداخله‏گر عبارتند از شرایطی که بر انتخاب مکانیزم‏های مختلف در راستای ماندگاری گردشگر موثر است و می‏توانند اجرای مکانیزم‏های را تسهیل و تسریع کنند.

[1] Mihai

[2] Garrod& Almeida

[3] Jackman

[4] Gemar

[5] Oklevik,

[6] Montaño

[7] Aguilar, M& Díaz

[8] Soler

[9] Wang

[10] Nicolau

[11] Adongo

شکل 1: مدل پارادایمی ماندگاری گردشگران

در بعد پدیده اصلی، موضوع اصلی و مورد سوال این تحقیق بوده است قرار گرفته است.

در بعد اقدامات و راهبردها کنشها و فعالیتهای اصلی که می‏تواند در اجرای ارتقاء کیفیت خدمات الکترونیک سازمان‌های خدمت‌رسان عمومی راهگشا باشد مورد توجه قرار گرفت، فرق این بعد با پدیده اصلی این است که مفاهیم و مقوله های این بعد از نوع فرایندی نیستند بلکه از نوع اقدام هستند و به اجرای فرایندها کمک می‏کنند.

در نهایت در بعد پیامدها نتایج و پیامدهای مورد انتظار از جذب و ماندگاری گردشگر مورد توجه قرار گرفت. پیامدهای مورد انتظاری که می‏تواند در اثر اجرای راهبردها، عاید مقاصد گردشگری کشور شود.

شرایط على به شرایطی گفته می‏شود که عامل اصلی به وجود آورنده پدیده مورد مطالعه (ماندگاری گردشگر در مقاصد گردشگری) می‏شود. نتایج تحلیل محتوای پاسخ مصاحبه شونده ها به سؤالات مانند برداشت و تلقی آنان از عوامل موثر بر ماندگاری گردشگر که این عوامل هم در بخش مبانی نظری پژوهش به آنها اشاره شده بود .دو مقوله اصلی، شامل عوامل محلی و وضعیت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شناسایی شد که هرکدام از این مقوله‏ها در برگیرنده مقوله‏های فرعی نیز می‏باشند. عوامل محلی در برگیرنده مقوله‏های فرعی منابع فرهنگی و تاریخی، کیفیت محیطی و زیست‏محیطی، امکانات زیرساختی رفاهی و تفریحی، امکانات زیرساختی

رفاهی و تفریحی، مدیریت جاذبه‏ها و رویدادها، ارتقای امنیت مقاصد گردشگری می‏باشد. از بین مقوله‏های فرعی مربوط به عوامل محلی مقوله‏های فرعی منابع فرهنگی و تاریخی، کیفیت محیطی و زیست‏محیطی، امکانات زیرساختی رفاهی و تفریحی، امکانات زیرساختی رفاهی و تفریحی، ارتقای امنیت مقاصد گردشگری از طریق مطالعه و مرور نظامند ادبیات پژوهش استخراج شده بود. وضعیت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از دیگر مقوله‏های اصلی شناسایی شده برای شرایط علی بود که در برگیرنده مقوله‏های فرعی تغییر نگرش مسئولان مختلف و تخصص‏گرایی می‏باشد. لازم به ذکر است که این مقوله و مقوله‏های فرعی مربوط به آن از طریق مصاحبه با مشارکت کنندگان در این پژوهش استخراج شده است.

عوامل زمینه‏ای

شرایط زمینه ای نشان دهنده یک سری خصوصیات ویژه است که به پدیده دلالت می‏کند، به عبارتی محل حوادث یا وقایع مرتبط با پدیده‏ای در طول یک بعد است که در آن کنش متقابل برای کنترل، اداره و پاسخ به پدیده صورت می‏گیرد. شرایط زمینه‏ای در این پژوهش ۲ مقوله اصلی شامل شرایط محیط کلان سیاست گذاری برنامه ها و رویکرد سیستمی بود. لازم به ذکر است که مقوله‏ها، مقوله‏های فرعی و مفاهیم مربوط به شرایط زمینه‏ای از طریق مصاحبه با گروه افراد مشارکت کننده استخراج شده است.

جدول 1: شرایط علی تاثیر گذار در ماندگاری گردشگران

	کد انتخابی	کدمحوری	کد باز
شرایط علی	عوامل محلی	منابع فرهنگی و تاریخی	تمهیدات نظارت بر جاذبه های فرهنگی و تاریخی
	زیرساخت‏های مناسب برای رفت و آمد گردشگران
	گسترش حس سرزندگی در مکان های تاریخی
	کیفیت محیطی و زیست محیطی	کیفیت فضای اماکن گردشگری
		شرایط آب و هوایی مقصدگردشگری
		زیبایی بصری و کالبدی
		کیفیت فضای سبز مقاصد گردشگری
	امکانات زیرساختی رفاهی و تفریحی	وجود زیرساخت های مناسب حمل و نقلی
		زیرساخت های مناسب اقامتی و رفاهی
		قیمت مناسب زیرساخت های اقامتی و تفریحی
		توسعه زیرساخت های نرم افزاری
		توسعه زیرساخت های سخت افزاری
		ایجاد زیرساخت های متفاوت و متمایز
		توسعه زیرساخت های مالی
	مدیریت جاذبه ها و رویدادها	تعدد بخشید به جاذبه ها
		ایجاد جاذبه های مکمل
		سرمایه گذاری در جهت تنوع بخشیدن به جاذبه ها
		توجه به شخصیت‏های معروف به عنوان جاذبه های مکمل (حافظ و سعدی)
	ارتقای امنیت مقاصد گردشگری	لزوم انجام تبلیغات گسترده جهت اعلام وجود امنیت در کشور
		رفع نگرانی گردشگران از باب امنیت مقاصد گردشگری
		اطلاع رسانی در مورد امنیت مناسب کشور
		تصویرسازی درست در مورد وجود امنیت در کشور
		تامین امینت گردشگران ورودی به کشور به عنوان یکی از حقوق اولیه آنها
		تلاش در جهت رفع عدم احساس امنیت در فضای خارجی
		لزوم رسیدگی سریع به جرایمی که توسط گردشگران و یا علیه آنها صورت می‏گیرد
		حضور نیروهای امنیتی و انتظامی در فضاهای گردشگری جهت احساس امنیت روانی گردشگران
	معرفی مقاصد گردشگری	توسعه بازاریابی مقصد
		تبلیغات موثر
		استفاده از ابزارهای به روز برای معرفی
		ایجاد بسته های نوین گردشگری
		توجه به سوغات محلی و معرفی آن
	وضعیت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی	تخصص گرایی	استفاده از نیروی متخصص
	ارتقا دانش تخصصی مدیران حوزه گردشگری
	استفاده از شیوه مدیریت مبتنی بر رویکرد حکمروایی
	تغییر نگرش مسئولان مختلف	آگاهی مسئولان در مورد مزیت های ورود گردشگران
	تغییر نگرش مسئولان مختلف	ضرورت تغییر نگرش مدیران در بخش گردشگری

جدول 2: شرایط زمینه ای در ماندگاری گردشگران

	کد انتخابی	کدمحوری	کد باز
عوامل زمینه ای	شرایط محیط کلان سیاست گذاری	فرایند سیاست گذاری‏ها در حوره گردشگری	هماهنگی سیاست گذاری گردشگری با تحولات جهانی
			دانش و گرایشات هیات دولت و نمایندگان مجلس
			سیاست‏گذاری دولت در اسناد فرادستی
			سیاست گذاری در اهداف بلند مدت
			دیپلماسی گردشگری
			برنامه‏ها	افق برنامه‏ها	برنامه های فعلی گردشگری
					برنامه های بلند مدت
					داشتن سند چشم انداز حوزه گردشگری
					طرح های توسعه	وضعیت طرح های توسعه گردشگری
						روند اجرای طرح های توسعه گردشگری
						رویکرد سیستمی	هماهنگی و یکپارچگی تمامی نهادها و سازمان‏ها	هماهنگی دستگاه‏ها و سازمان های گردشگری
								وجود مدیریت واحد و یکپارچه حوزه گردشگری
								وجود سازمان مدیریت مقاصد گردشگری در راس تمامی سازمان‏های گردشگری جهت هماهنگی سایر بخش ها و سازمان ها
								هماهنگی سازمان های دولتی و غیردولتی و مردم نهاد باهم
								داشتن تفکر سیستمی	داشتن نگاه کل نگر به گردشگری
									توجه به وابستگی هریک از عناصر درگیر در گردشگری
									داشتن نگاه سیستمی به گردشگری به دلیل پویایی آن
									لزروم ایجاد هم افزایی بین سازمان های درگیر در گردشگری
									تعامل بین سازمان‏های گردشگری

عوامل مداخله گر

شرایط مداخله‏گر شرایط میانجی کلی و وسیع هستند که بر چگونگی کنش /کنش متقابل اثر می‏گذارند. در پژوهش حاضر و بر اساس تحلیل مصاحبه‏ها با افراد مشارکت کننده در این پژوهش شرایط مداخله گر استخراج گردید. شرایط مداخله‏گر شامل: دو مقوله اصلی عوامل قوانین و مقررات که در برگیرنده مقولات فرعی تسهیل ورود و خروج گردشگران، اصلاح قوانین موجود در حوزه گردشگری و مقوله اصلی تدوین سیاست‏های کلان حوزه گردشگری که در برگیرنده مقوله‏های فرعی تدوین برنامه و سیاست‏های دقیق در جهت افزایش ماندگاری گردشگران، وجود سیاست‏های حمایتی دولت از توسعه گردشگری و تقویت روابط دیپلماتیک و تعاملات سیاسی با سایر کشورها می‏باشد.

جدول 3: عوامل مداخله گر در ماندگاری گردشگران

	کد انتخابی	کدمحوری	کد باز
عوامل مداخله گر	قوانین و مقررات	تسهیل ورود و خروج گردشگران	سهولت اخذ روادید
	فراهم کردن تسهیلات ورود گردشگران مانند مقررات زدایی نابه جا در بعد نرم افزاری
	لغو ویزا برای گردشگران کشورهای با بیشترین مسافر
	اصلاح قوانین موجود در حوزه گردشگری	تلاش در جهت ایچاد شفافیت در حوره گردشگری کشور
		لزوم تجمیع قوانین پراکنده در حوزه گردشگری
		اصلاح قوانین مربوط به حوزه گردشگری
	تدوین سیاست‏های کلان حوزه گردشگری	تدوین برنامه و سیاست‏های دقیق در جهت افزایش ماندگاری گردشگران	طراحی و اجرایی کردن فعالیت‏های متنوع تفریحی در جهت افزایش ماندگاری گردشگران
	اجرای برنامه‏های همه جانبه و تشویق کننده در جهت ماندگاری بیشتر گردشگران
	وجود سیاست‏های حمایتی دولت از توسعه گردشگری	حمایت دولت از توسعه گردشگری با ارائه وام به کسب و کارهای درگیر در این حوزه
	وجود سیاست‏های حمایتی دولت از توسعه گردشگری	حمایت دولت از طریق تخصیص یارانه‏های ویژه برای گردشگران ورودی به کشور
	تقویت روابط دیپلماتیک و تعاملات سیاسی با سایر کشورها	لزوم داشتن روابط سیاسی با دیگر کشورها در جهت توسعه گردشگری
		توجه جدی دولت مردان به توسعه گردشگری در روابط و سفرهای خود به دیگر کشورها
		ضرورت تقویت روابط ایران با دیگر کشورهای اسلامی
		در نظر گرفتن دفتری در بخش رایزنی فرهنگی سفارت خانه‏ها برای توسعه گردشگری

مقوله راهبردها

راهبردهای مورد نظر در نظریه داده بنیاد به ارائه راه‏حل‏هایی برای مواجهه با پدیده مورد مطالعه اشاره دارد که هدف آن اداره کردن پدیده مورد مطالعه، برخورد با آن و حساسیت دادن در برابر آن است. مقوله تقویت و بهبود زیرساخت‏ها از طریق مرور نظامند ادبیات پژوهش و مقوله‏های جایگاه یابی ایران به‏عنوان مقصد گردشگری، که در برگیرنده مقوله‏های فرعی بازاریابی بین‏المللی، برندسازی و ترفیع گردشگری ایران از طریق مصاحبه با افراد مشارکت کننده استخراج شده است. در جدول 4 مقوله‏های اصلی و فرعی اصول راهبردی ارائه شده است.

پیامدها

نتایجی که براساس راهبردها پدیدار می‏شوند پیامدهای پژوهش می‏باشند، که دستاوردهای ماندگاری گردشگران را در مقاصد گردشگری کشور نشان می‏دهد ونتایجی است که در اثر راهبردها پدیدار می‏گردد.

جدول 4: راهبردهای تاثیر گذار در ماندگاری گردشگران

	کد انتخابی	کدمحوری	کد باز
راهبردها	تقویت و بهبود زیرساخت‏ها	زیرساخت های گردشگری	توسعه حمل و نقل داخلی بین المللی
	توسعه حمل و نقل هوایی و ریلی
	توسعه حمل و نقل زمینی
	زیرساخت های عمومی	توسعه و گسترش زیرساخت های مالی و عمومی
	زیرساخت های عمومی	توسعه و گسترش زیرساخت های الکترونیک
	جایگاه یابی ایران به عنوان مقصد گردشگری	بازاریابی بین المللی	عدم تمرکز بر بازارهای محدود
	استفاده از قابلیت های و جذابیت های گردشگری موجود در کشور در راستای بازاریابی
	طراحی وب جی ای اس به منظور معرفی پتانسیل های گردشگری ایران
	برندسازی ملی	تعیین شعار و نشان گردشگری ایران
		ترمیم تصویر منفی ایران
		برندسازی قطب های گردشگری ایران
		برندسازی شخصیت های برجسته ایرانی
	ترفیع گردشگری ایران	میزبانی و حضور در نمایشگاههای بین المللی گردشگری
		همکاری با شرکت های خارجی در تبلیغا و اطلاع رسانی
		ایجاد قطب های ویژه گردشگری

جدول 5: پیامدهای حاصل از ماندگاری گردشگران

	کد انتخابی	کدمحوری	کد باز
پیامدها	پیامدهای فرهنگی	تبادل فرهنگي بين گردشگر و جامعه ميزبان	درک فرهنگی
			تقويت غرور و همبستگي جامعه ميزبان
			افزايش آستانه تحمل آنان در برابر فرهنگهای دیگر
			پیامدهای اقتصادی	ایجاد اشتغال	افزایش فرصت های شغلی
					افزایش درآمد ساکنان
					فزونی درآمد گردشگری نسبت به دیگر فعالیت‏ها
					کاهش بیکاری
					درآمد	افزایش درآمد ساکنین محلی
						افزایش قدرت خرید ساکنین محلی
						کاهش فاصله درآمدی بین خانوارها
						رشد اقتصادی در سطح ملی	افزایش مالیات و درآمد برای دولت
							ارتقا سطح زندگی مردم
							بهبود زیرساخت‏های موجود
							گسترش و تقویت تولید و اشتغال
							افزایش امکان سرمایه گذاری
							ارتقا تسهیلات اقامتی
							جذب سرمایه گذاری خارجی
							پیامدهای اجتماعی	توسعه مشارکت	توسعه چندبخشی
									حضور ذینفعان در گردشگری
									همکاری بخش خصوصی
									توسعه اجتماعی	افزایش امکانات رفاهی
										کاهش نابرابری‏های اجتماعی
										افزایش تعامل و تحرک اجتماعی
										جلوگیری از مهاجرت ساکنین

نتیجه‌گیری

گردشگری به عنوان یک صنعت می‏تواند مزیت‏های زیادی از جمله ایجاد اشتغال رونق اقتصادی و بهبود توزیع درآمد برای منطقه گردشگری را به همراه دارد و به عنوان یک صنعت پیشرو نقش مهمی را در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع می‏تواند ایفاء نماید. علاوه بـر جـذب گردشگر، طول اقامت گردشگران نیز یکی از متغیرهای مهم در صنعت گردشگری است. بسیاری از پژوهشگران معتقدند که میزان اثرات مثبت گردشگری بر جوامع به طول اقامت گردشگران وابسته است هر چه طول اقامت گردشگر در مقصد گردشگری بیشتر باشد، نرخ استفاده از هتلها و میزان هزینه گردشگران در مقصد گردشگری بیشتر بوده و به این ترتیب مقصد گردشگری از منافع گردشگر استفاده بیشتری خواهد برد. از این رو مطالعه در خصوص صنعت گردشگری مستلزم توجه به هر دو بعد یعنی تعداد گردشگران و طول اقامت آنها است که در مطالعات انجام شده کمتر به این نکته توجه شده است.

پیشنهادات

در این بخش با توجه به نتایج بدست آمده از پژوهش، پیشنهادات راهبردي ذیل براساس جمع بندي از نقطه نظرات در مصاحبه با مشارکت کنندگان و دست اندرکاران صنعت گردشگري ارائه می‏گردد.

1. سیاست‏گذاري در افزایش تقاضاي سفر گردشگران بین المللی به کشورایران در مناطق کمتر توسعه یافته با بازاریابی در مقاصد جدید گردشگري

2. تنوع سازي در محصولات و جاذبه‏هاي گردشگري با رویکرد توزیع ثروت، اشتغال و کارآفرینی، مبارزه با بیکاري، خروج کشور از رکود اقتصادي.

3. تسریع و تسهیلات در سرمایه‏گذاري در ایجاد زیرساخت‏هاي بانکی و مالی به توسط دولت براي حضور سرمایه گذاران داخلی و بین المللی.

4. تخصیص بودجه لازمه در مجلس شوراي اسلامی و هیات دولت به جهت حفاظت و بازسازي اماکن تاریخی، جاذبه هاي طبیعی و تفریحی و افزایش کمی وکیفی زیر ساختارها و تاسیسات گردشگري.

5. تشویق خبرگان صنعت گردشگري براي ورود به عرصه سیاست‏گذاري در قوه مقننه و بخش قانون‏گذاري کشور. یکی از آسیب‏هاي جدي در شرایط فعلی تدوین سیاست‏گذاري‏هاي گردشگري، گرایشات سیاسی، منطقه‏اي قومی و جناحی و دانش تخصصی ضعیف نمایندگان مجلس شوراي اسلامی نسبت به مقوله صنعت گردشگري است که به عنوان یکی از مقولات اصلی یعنی تخصص گرایی شناسایی گردید. البته منظور تنها نمایندگان مجلس نیست، بلکه حضورخبره گان در تمامی بخشهاي اجرایی و گرفتن مسئولیت در قوا ي 3 گانه مجریه، مقننه، قضاییه و حضور در مسئولیت‏هاي حاکمیتی کشور را شامل می‏شود.

6. در ایجاد و یا بازسازي تاسیسات گردشگري، واردات هر گونه کالا و خدمات، بنا به تشخیص سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگري از پرداخت عوارض گمرکی معاف گردد. کالاها و خدمات وارداتی موضوع این ماده منحصرا در تاسیسات گردشگري قابل استفاده گردد.

7. در تقویت بعد رسانه‏اي و تبلیغاتی گردشگري ، سازمان صداوسیماي جمهوري اسلامی ایران، موظف گردد با همکاري سازمان میراث فرهنگی گردشگري و بخش خصوصی گردشگري اقدام به راه اندازي شبکه مستقل نماید. و تولید و پخش برنامه‏هاي متناسب با هدف (معرفی جاذبه « شبکه گردشگري» گردشگري تحت عنوان‏ها، بازاریابی و فروش محصولات گردشگري ایرانی به گردشگران داخلی و بین المللی) با همکاري بخش خصوصی داخلی و رسانه هاي بین المللی اقدام کند. و با برنامه‏هاي علمی، آموزشی ومستند به انعکاس فعالیت‏هاي صنعت گردشگري به دست اندرکاران وکلیه ذینفعان بخش خصوصی بپردازد، و با ارتقاء آگاهی عمومی شهروندان حساسیت آنها را نسبت به مسائل، تبعات و مزایاي گردشگري بپردازد.

8. تقویت و گسترش جایگاه تخصصی انجمن هاي علمی و تخصصی گردشگري: با توجه به شکل‏گیري تشکل‏هاي گردشگري مشارکت این گروه‏ها در مراحل تدوین سیاست‏گذاري و اجراي برنامه‏هاي مدیریت گردشگري می‏تواند اهرم بسیار قوي براي کارآمد کردن نظام مدیریت گردشگري و حفظ توسعه پایداري در آن باشد. به طور خلاصه ارتقاء آگاهیها همراه با اجماع و مشارکت مردمی مکمل یکدیگر بوده و یکدیگر را تقویت می‏کنند. اما آسیب شناسی فعلی در موضوع برخوردهاي سیاسی با فعالیت‏هاي این تشکّل‏ها است. چنانچه تشکّل‏هاي مذکور به تقویت وجه تخصصی خود بپردازند. طبعاً اعتماد سیاست گذاران در اخذ نظرات و جلب مشارکتشان دست اندرکاران نیز بیش از پیش جلب خواهد شد.

9. شکل‏گیري مرجع رسمی در سازمان گردشگري با همکاري متخصصین گردشگري و متخصصین مرکز آمار ایران به جهت ارائه آمار و اطلاعات شفاف مرتبط با صنعت گردشگري کشور، بر اساس نظر خبرگان، تجزیه و تحلیل آمارها و اطلاعات ورودي وخروجی گردشگران، محاسبه فعالیت‏ها و درآمدهاي مرتبط با صنعت گردشگري، ارائه آمار و اطلاعات صحیح، شفاف، دقیق و روز آمد، محاسبه اثرات اقتصادي گردشگري و حساب اقماري گردشگري، تعیین ظرفیت تحمل اماکن و جاذبه‏هاي گردشگري در کلیه سیاست گذاري هاي کلان و برنامه‏ریزي‏هاي توسعه گردشگري، بعنوان یک مرجع قابل استناد به کارگیري و اعمال گردد.

10. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مکلف گردد، به جهت تنوع بخشی به محصولات و جاذبه‏هاي گردشگري نسبت به رفع موانع قانونی موردنیاز برنامه‏هاي توسعه در بخش هاي صنعت گردشگري، مانند:گردشگري دریایی (غواصی و...) اقدام نماید.

11. ایجاد زمینه مناسب جهت جذب سرمایه گذار و تمرکز بر جذب سرمایه‏گذار داخلی یکی دیگر از راهبردهای توسعه گردشگری در کشور است به عبارتی برنامه‏هایی جهت توسعه سرمایه‏گذاری مانند ارائه تسهیلات و امتیازهای ویژه سرمایه‏گذاری در حوزه گردشگری به وسیله سازمان‏های ذی‏ربط ارائه شود و از سرمایه‏گذاران داخلی و خارجی دعوت شود تا در این عرصه مشارکت کنند. ۱۵ افزایش ازدحام گردشگران باعث نارضایتی گردشگر می‏شود و اثرات منفی بر توسعه گردشگری می‏گذارد بنابراین پیشنهاد می‏شود با افزایش اماکن اقامتی و پذیرایی و بالا بردن سطح کیفی آنها و بهبود در کیفیت نیروهای انسانی این حوزه از طریق ،آموزش همچنین افزایش زیرساخت‏‎ها از جمله حمل و نقل، ازدحام را کاهش داد و رفاه بیشتری را برای گردشگران به ارمغان آورد.

12. افزایش حمایت از سرمایه‏گذاران بخش خصوصی در حوزه گردشگری ضمن ارتقای زیر ساخت‏ها به خصوص در بخش اماکن اقامتی می‏تواند عرصه را برای فعالیت سرمایه گذاران در حوزه‏های دیگر گردشگری که اغلب تحت‏ پوشش وزارت میراث‏فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می‏باشد فراهم کند حمایت‏های سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری از این دسته سرمایه‏گذاران می‏تواند در قالب افزایش مجوزهای صادره و حمایت‏های مادی باشد. همچنین باید بانک‏ها در پرداخت تسهیلات به بخش خصوصی همراهی کنند تا بخش خصوصی برای توسعه زیرساخت‏ها ترغیب شود.

13. لزوم تصحیح نگاه مسئولان کشور و همچنین مردم ایران به گردشگری و گردشگر خارجی از نگرش سنتی به نگرش اقتصاد محور و توجه بیشتر به ویژگی درآمدزایی و تولیدی آن.

منابع

پورنگ، ناهید؛ پورنگ؛ علی، غیورباغبانی، مرتضی.(1400). ارائه الگوی ساختاری تفسیری عوامل مقصدمحور موثر بر جذب و ماندگاری گردشگران (مطالعه موردی: شهر مشهد). مطالعات مدیریت گردشگری، 16(53)، 393-430.

پورنگ، علی؛ غیورباغبانی، سیدمرتضی؛ پورنگ، ناهید. (1399). شناسایی عوامل موثر بر جذب و ماندگاری گردشگر مذهبی در کلانشهر مشهد با رویکرد داده بنیاد. مدیریت اسلامی، 28(2 )، 151-192.

چراغی، مهدی؛ محمدی یگانه، بهروز؛ کیامهر، رامین؛ جعفری، معصومه. (1400). تحلیل عوامل مؤثر بر ماندگاری گردشگران در شهرهای میانی مطالعه موردی: شهر زنجان. نشریه گردشگری شهری، 8(3), 107-119.

حبیبی, کیومرث , سعیدی, مهدی T سیاری, شادیه . (1403). ارزیابی تأثیر توسعه زیرساخت‌های گردشگری بر ماندگاری گردشگران نوروزی در شهر سنندج. نشریه گردشگری شهری , 11(3), 1-18

حسام، مهدی؛ آقایی‏زاده، اسماعیل. (1397). واکاوی دلایل تمایل اندک گردشگران به ماندگاری در شهر رشت. نشریه گردشگری شهری، 5(1), 35-51.

رفیعی، هادی؛ پارساپور، سارا؛ رهنما،علی. (1395). عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر ماندگاری گردشگران داخلی (مورد مطالعه: شهر مشهد). مطالعات اجتماعی گردشگری.4(7)، 1-10.

صابری فر، رستم. (1399). نقش گردشگری خلاق در ماندگاری گردشگران و اثر آن بر توسعه توسعۀ اقتصادی (نمونه نمونۀ موردی بشرویه خراسان جنوبی. برنامه‌ریزی و آمایش فضا، ۲۴ (۴) ،۲۰۷-۱۷۷.

Adongo, C. A., Badu-Baiden, F., & Boakye, K. A. A. (2017). The tourism experience-led length of stay hypothesis. Journal of outdoor recreation and tourism, 18, 65-74. https://doi.org/10.1016/j.jort.2017.02.003

Aguilar, M. I., & Díaz, B. (2019). Length of stay of international tourists in Spain: A parametric survival analysis. Annals of Tourism Research, 79, 102768. https://doi.org/10.1016/j.annals.2019.102768

Akande, O. A., Adeyemi, F. C., & Kevin-Israel, O. C. (2021). Charting new paths for the tourism industry and post COVID-19 adaptation strategies in hotel operations. Afr. J. Sustain. Dev, 11, 23-36. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2013.09.002

Alén, M. E., Domínguez, T., & Fraiz, A. (2014). El turismo senior como segmento de mercado emergente. Cuadernos de Turismo, 26,9–24. https://doi.org/10.1016/j.cities.2022.103938

Almeida, A., Machado, L. P., & Xu, C. (2021). Factors explaining length of stay: Lessons to be learnt from Madeira Island. Annals of Tourism Research Empirical Insights, 2(1), 10-28. https://doi.org/10.1016/j.annale.2021.100014

Atsız, O., Leoni, V., & Akova, O. (2020). Determinants of tourists' length of stay in cultural destination: one-night vs longer stays. Journal of Hospitality and Tourism Insights, 5(1), 62-78. https://doi.org/10.1108/JHTI-07-2020-0126

Baños-Pino, J. F., Boto-García, D., Del Valle, E., & Sustacha, I. (2023). The impact of COVID-19 on tourists’ length of stay and daily expenditures. Tourism Economics, 29(2), 437-459. https://doi.org/10.1177/13548166211053419

Barros, C. P., & Machado, L. P. (2020). The length of stay in tourism. Annals of Tourism Research, 37(3), 692–706. https://doi.org/10.1016/j.annals.2009.12.005.

Dogru, T., Bulut, U., Kocak, E., Isik, C., Suess, C., & Sirakaya-Turk, E. (2020). The nexus between tourism, economic growth, renewable energy consumption, and carbon dioxide emissions: contemporary evidence from OECD countries. Environmental Science and Pollution Research,

27, 40930-40948. https://doi.org/10.1007/s11356-020-10110-w

Feitosa, P. H., & Silva, A. B. (2022). Length of stay and satisfaction shaping the competitiveness of international business tourism in São Paulo city, Brazil. Tourism Economics, 28(3), 728-747. https://doi.org/10.1177/13548166211056390

Gedecho, E. K. (2015). Challenges of religious tourism development: the case of Gishen Mariam, Ethiopia. American Journal of Tourism Research, 3(2), 42-57. https://doi.org/10.20372/ajbs.2020.5.2.198

Gemar, G., Sánchez-Teba, E. M., & Soler, I. P. (2022). Factors determining cultural city tourists' length of stay. Cities, 130, 103938. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2018.11.002

Gómez-Déniz, E., Pérez-Rodríguez, J. V., Reyes, J., & Gómez, H. W. (2020). A bimodal discrete shifted Poisson distribution. a case study of tourists’ length of stay. Symmetry, 12(3), 442. https://doi.org/10.3390/sym12030442

Gozgor, G., Seetaram, N., & Lau, C. K. M. (2021). Effect of global uncertainty on international arrivals by purpose of visits and length of stay. International Journal of Tourism Research, 23(6), 1086-1098. https://doi.org/10.1002/jtr.2464

Gutiérrez, A., Miravet, D., Saladié, Ò., & Clavé, S. A. (2020). High-speed rail, tourists’ destination choice and length of stay: A survival model analysis. Tourism Economics, 26(4), 578-597. https://doi.org/10.1177/1354816619855286

Garrod, B., & Almeida, A. (2023). On the strategic management of an events portfolio to extend tourists’ length of stay: a LASSO approach. Current Issues in Tourism, 26(2), 305-322. https://doi.org/10.1080/13683500.2021.2010673

Hateftabar, F. (2021). The impact of psychological distance on tourists’ length of stay: Survival analysis. Journal of Hospitality and Tourism Management, 3(46), 1-11. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2020.11.006

Jackman, M., Lorde, T., Naitram, S., & Greenaway, T. (2020). Distance matters: the impact of physical and relative distance on pleasure tourists' length of stay in Barbados. Annals of Tourism Research, 80(3), 102-114. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2019.07.004

Jeon, C. Y., & Yang, H. W. (2021). The structural changes of a local tourism network: Comparison of before and after COVID-19. Current Issues in Tourism, 24(23), 3324-3338. https://doi.org/10.1080/13683500.2021.1874890

Mohammad, B. A., & Herzallah, F. (2023). Toward Developing a Model to Examine Destination Attributes and Length of Stay within Satisfaction Matter in Jordan. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 24(5), 629-662. https://doi.org/10.1080/1528008X.2022.2073938

Montaño, J., Rossello, J., & Sanso, A. (2019). A new method for estimating tourists’ length of stay. Tourism Management, 75(4), 112-120. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2019.04.009

Mihai, V. C., Dumitras, D. E., Oroian, C., Chiciudean, G. O., Arion, F. H., & Mureșan, I. C. (2023). Exploring the Factors Involved in Tourists’ Decision-Making and Determinants of Length of Stay. Administrative Sciences, 13(10), 21-35. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2020.11.026

Nguyen, P. M. B., Pham, X. L., & Truong, G. N. T. (2023). A bibliometric analysis of research on tourism content marketing: Background knowledge and thematic evolution. Heliyon, 9(2).12-23. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2019.05.013

Nicolau, J. L., Zach, F. J., & Tussyadiah, I. P. (2018). Effects of distance and first-time visitation on tourists’ length of stay. Journal of Hospitality & Tourism Research, 42(7),1023-1038. https://doi.org/10.1177/1096348016654972

Oklevik, O., Kwiatkowski, G., Malchrowicz-Mośko, E., Ossowska, L., & Janiszewska, D. (2021). Determinants of tourists’ length of stay. PloS one, 16(12), 23-40. https://doi.org/10.1016/j.epsc.2019.101220

Peypoch, N., Randriamboarison, R., Rasoamananjara, F., & Solonandrasana, B. (2020). The length of stay of tourists in Madagascar. Tourism Management, 33(5), 1230–1235. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2011.11.003

Soler, I. P., Gemar, G., & Correia, M. B. (2018). Length of stay for tourists' inland trips. Journal of Destination Marketing & Management, 10(3), 49-60. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2018.05.008

Sun, Y. Y., Lin, P. C., & Higham, J. (2020). Managing tourism emissions through optimizing the tourism demand mix: Concept and analysis. Tourism management, 81(2), 27-40. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2020.104161

Wang, L., Fong, D. K. C., Law, R., & Fang, B. (2018). Length of stay: Its determinants and outcomes. Journal of Travel Research, 57(4), 472-482 https://doi.org/10.1177/0047287517700315

Wen, L., Liu, C., Song, H., & Liu, H. (2021). Forecasting tourism demand with an improved mixed data sampling model. Journal of Travel Research, 60(2), 336-353. https://doi.org/10.1177/0047287520906220.

شارک

عنوان URL للمقالة

طراحی مدل پارادایمی ماندگاری گردشگران در مقاصد گردشگری شهری

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية