تبیین تجربه فراشخصی در مسکن به‌واسطه شناسایی الگوهای ذهنیِ حاضرسازی معنا در تجربه زیسته ساکنان شهر اردبیل به روش کیو

الموضوعات : Theories and Architecture

سویل مهدیلو ¹ , فریبرز دولت آبادی ² , معصومه یعقوبی سنقرچی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحدتهران غرب، تهران، ایران
3 - هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل

تاريخ الإرسال : 27 الإثنين , رجب, 1446 تاريخ التأكيد : 19 السبت , ذو القعدة, 1446 تاريخ الإصدار : 17 الجمعة , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: پدیدارشناسی, تجربه زیسته, حاضرسازی معنا, روش کیو, مسکن,

ملخص المقالة :

این پژوهش با رویکرد پدیدارشناختی، به بررسی چگونگی شکل‌گیری معانی و نمادهای مرتبط با مسکن در ذهن ساکنان اردبیل پرداخته است. پژوهش در تلاش است تا نشان ‌دهد که مسکن فراتر از یک پناهگاه فیزیکی، به عنوان بستری برای تجسد هویت و ارزش‌ها عمل می‌کند و در شکل‌گیری تجربه فراشخصی نقش محوری دارد. عوامل فرهنگی، اجتماعی و تاریخی، به ویژه فردگرایی و مصرف‌گرایی، به طور قابل توجهی بر این معانی و نمادها تأثیر گذاشته‌اند.

با استفاده از روش کیفی کیو و تحلیل پدیدارشناختی، پژوهش نشان می‌دهد که تجربه زیسته از مکان، یک تجربه چندحسی و پویا است که در آن، ذهن و بدن به طور جدایی‌ناپذیری درگیر هستند. یافته‌ها حاکی از آن است که افراد با توجه به تجربیات شخصی، باورهای فرهنگی و اجتماعی و همچنین تأثیرات رسانه‌ها و محیط اطراف، معانی مختلفی را به مسکن نسبت می‌دهند. مفهوم "خود" و رابطه آن با "دیگری" نقش محوری در شکل‌گیری این معانی ایفا می‌کند. افراد از طریق مسکن به دنبال تعریف هویت خود و ارتباط با جامعه هستند. ذهنیت مردم اردبیل نسبت به مسکن، ترکیبی پیچیده از شناخت اجتماعی، احساسات، ارزش‌ها و گرایش‌های رفتاری است که به طور متقابل بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و در تضایف با هویت، نیازها و تجربه (ژنتیکی و نسلی)، بر معانی و نمادهای مرتبط با مسکن تأثیر می‌گذارند.

نتایج نشان می‌دهد که تجربه زیسته مکانی یک فرآیند پویا و چندلایه است که تحت تأثیر عوامل فردی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی و به مدد حیث التفاتی و آگاهی قصدی، به حاضرسازی معنا نسبت به مکان منتهی می‌شود.

المصادر:

حاتمی خانقاهی توحید؛ عبدالعلی زاده لیلا و ابراهیمیان مهرداد. (1399). ارزیابی ذهنیت مردم در خصوص راهکارهای استفاده از رنگ و نور در ارتقاء کیفیت فضاهای شهری (مطالعه موردی: کاربرد روش تحقیق کیو در خیابان سی متری اردبیل). هويت شهر، 14(43): 60-45. doi: 10.30495/hoviatshahr.2020.16287#
خاتمی خانقاهی توحید؛ حاج ابراهیم زرگر اکبر و سرتیپی پور محسن. (1394). بررسی قابلیت روش تحقیق کیو در شناسایی و اولویت‌بندی وجوه مؤثر بر طراحی مسکن روستایی، نمونۀ موردی: روستای جیلان‌آباد از توابع اصفهان. ، 25(4): 132-113.#
خوشگویان فرد عليرضا. (1386). روش شناسی کیو. تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیما.#
رضایی عبدالله. (1393). تأثیر حیات ذهنی شهر اردبیل در شکل گیری روحیه فردگرایی شهروندان اردبیل. کارشناسی ارشد، دانشگاه ازاد اسلامی واحد خلخال، خلخال. #
سلمانیان بهاره؛ حاتمی خانقاهی توحید و وزیری وحید. (1399). شناسایی و اولویت بندی معیارهای موثر بر رضایت مندی ساکنان قدیمی محله از شدت تغییرات کالبدی (مطالعه موردی: شهرک آزادی اردبیل). فصلنامه علمی مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، 15(4): 1255-1272.#
عظمتی حمیدرضا؛ پورباقر سمیه و رستمی ودود. (1396). جایگاه نیازهای بنیادین انسان در سیر تحولات مسکن (مطالعه موردی شهر اردبیل مبتنی بر پیشینه تاریخی). نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 22(2): 43-50. doi:10.22059/jfaup.2017.229846.671668#
عظمتی حمیدرضا؛ رستمی ودود و پورباقر سمیه. (1395). مقایسه تطبیقی الگوی فضایی مسکن شهری مبتنی بر پیشینه تاریخی و اجتماعی شهر (مطالعه موردی: شهر اردبیل).doi: 10.30475/isau.2018.62045#
مرجوعی علی؛ شاهدی بهرام؛ پيراوی ونک مرضيه و قاسمی سيچانی مريم. (1397). معماری، به مثابه ذهنِ بسيط. ماهنامه باغ نظر، 15(64): 40-29. doi: 10.22034/bagh.2018.69478 #
مهدیلو سویل؛ دولت‌آبادی فریبرز و یعقوبی معصومه. (1403). ذهن متجسد در مکان: تبیین رابطه بین ذهن، بدن و محیط شهری. مجله علمی گفتمان طراحی شهری، 5(4): 83-67. doi: 10.48311/UDD.5.4.67#
یونگ کارل گوستاو. (1400). انسان دو روح دارد (ترجمه رویا روحانیان). تهران: نشر مصدق.#
یونگ کارل گوستاو. (1402). انسان و سمبولهایش(متن کامل) (ترجمه حسن اکبریان طبری). تهران: دایره.#
References
Allers, R. (1961). Ontoanalysis: a new trend in psychiatry, 35, 78–88.#
Bernet, R. (2005). „Is the Present ever Present. Phenomenology and the Metaphysics of Presence.” in Edmund Husserl, 3, 273–298.#
Brough, J. (1972). The emergence of an absolute consciousness in Husserl's early writings on time-consciousness. Man and World, 5(3).#
Cassirer, E. (1957). The philosophy of symbolic forms. Vol. III. The phenomenology of knowledge.#
Cumming, E. (1961). Growing old: The process of disengagement. Aging in Mass Society/Basic Books, Winthrop Publishers, INC.#
Doise, W. (1986). Levels of explanation in social psychology (E. T. Mapstone, Trans.). Cambridge University Press. #
Donald, M. (1993). Origins of the modern mind: Three stages in the evolution of culture and cognition. Harvard University Press. #
Frankl, V. E. (1965). Fragments from the logotherapeutic treatment of four cases. Modern.#
Frankl, V. E. (1966). Self-transcendence as a human phenomenon. Journal of Humanistic Psychology, 6(2), 97–106.#
Freud, S. (2024). The Revised Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud. Rowman & Littlefield.#
Garcia-Romeu, A. (2010). Self-transcendence as a measurable transpersonal construct. The Journal of Transpersonal Psychology, 42(1), 26.#
Heidegger, M. (2010). Being and time. SUNY press. #
Henry, M. (2008). Material phenomenology. Fordham University Press New York. #
Husserl, E. (1964). The idea of phenomenology. Martinus Nijhoff.#
Husserl, E. (1970). The crisis of European sciences and transcendental phenomenology: An introduction to phenomenological philosophy. Northwestern University Press. #
Husserl, E. (2013). Cartesian meditations: An introduction to phenomenology. Springer Science & Business Media. #
Jung, C. G. (2024). Collected Works of CG Jung, Volume 1: Psychiatric Studies. Princeton University Press. #
Lacan, J. (2011). The seminar of Jacques Lacan: Book XX: Encore: 1972-1973.#
Lakoff, G., & Johnson, M. (2008). Metaphors we live by. University of Chicago press. #
Lakoff, G., & Johnson, M. (2020). The embodied mind. In Shaping Entrepreneurship Research (pp. 80–103). Routledge.#
Lakoff, G., Johnson, M., & Sowa, J. F. (1999). Review of Philosophy in the Flesh: The embodied mind and its challenge to Western thought. Computational Linguistics, 25(4), 631–634.#
Levenson, M. R., Jennings, P. A., Aldwin, C. M., & Shiraishi, R. W. (2005). Self-transcendence: Conceptualization and measurement. The International Journal of Aging and Human Development, 60(2), 127–143. https://doi.org/10.2190/XRXM-FYRA-7U0X-GRC0#
Levinas, E. (1981). Otherwise than being or beyond essence (Vol. 3). Springer Science & Business Media. #
Mandell, A. J. (1980). Toward a psychobiology of transcendence: God in the brain. In The psychobiology of consciousness (pp. 379–464). Springer.#
Maslow, A. H. (1962). Lessons from the peak-experiences. Journal of Humanistic Psychology, 2(1), 9–18.#
Maslow, A. H. (1971). The farther reaches of human nature. Viking Penguin Inc.#
Menary, R. (2010). Cognitive integration and the extended mind.#
Merleau-Ponty, M. (1962). Phenomenology of perception. Humanities.#
Rivera, J. (2019). We-Synthesis: Husserl and Henry on Empathy and Shared Life. Research in Phenomenology, 49(2), 183–206. https://doi.org/10.1163/15691640-12341418#
Salomon, G. (1997). Distributed cognitions: Psychological and educational considerations. Cambridge University Press. #
Schank, R. C. (2014). Conceptual information processing. Elsevier. #
Sonesson, G. (2015). The mirror in-between picture and mind: A phenomenologically inspired approach to cognitive semiotics. Chinese Semiotic Studies, 11(2), 159–180. https://doi.org/10.1515/css-2015-0009#
Sonesson, G. (2019). The evolution of thinking. Cognitive semiotics in between deep history and the history of mentalities. #Cognitive History, 35–74. https://doi.org/10.1515/9783110582383-002
Stein, E. (1989). On the Problem of Empathy, translated by Waltraut Stein. Washington: ICS, 116.#
Sterne, J. (2006). Communication as techné. Communication As…: Perspectives on Theory, 91–98.#
Tornstam, L. (1994). Gerotranscendence: A theoretical and empirical exploration. Aging and the Religious #Dimension/Greenwood Publishing Group.
Turner, J. H. (2005). A new approach for theoretically integrating micro and macro analysis. The SAGE Handbook of Sociology, 405–422.#
Vaughan, F., & Walsh, R. (1993). The art of transcendence: An introduction to common elements of transpersonal practices. The Journal of Transpersonal Psychology, 25(1), 1–9.#
Vecino, M. C. (2023). The Primal I and the Anonymous Origins of Time in Husserl’s Genetic Phenomenology, XV(2), 307–327.
Wittgenstein, L. (2019). Philosophical investigations. #
Yang, Y. (2019). Theoretical framework for studying social mentality. Social Mentality in Contemporary China, 1–16.#
Zahavi, D. (1996). Husserl's intersubjective transformation of transcendental philosophy. Journal of the British Society for Phenomenology, 27(3), 228–245.#
Zahavi, D. (1999). Self-awareness and alterity: A phenomenological investigation. Northwestern University Press. #