تبیین ویژگی محیط‌های داخلی بر سلامت‌روان و رفتار شغلی پرسنل در فضای اداری (گسترۀ واکاوی: مجموعۀ شهرداری کلان‌شهر تبریز)
الموضوعات :
محمد دبدبه
1
,
بیتا باقری صیقلانی
2
,
سارا پورمختار
3
1 - معمار دبدبه، پژوهشگر، تحلیل‌گر-نظریه‌پرداز فعال مسائل حوزۀ تخصصی معماری-معماری‌داخلی و مدرس.
2 - استادیار گروه معماری، واحد میانه، دانشگاه آزاداسلامی، میانه، ایران.
3 - گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.
الکلمات المفتاحية: محیط‌های داخلی, سلامت‌روان, فضاهای اداری, مجموعۀ شهرداری تبریز, کلان‌شهر تبریز.,
ملخص المقالة :
در سطح جهانی، تأثیر ویژگی‌های محیط‌های داخلی بر سلامت‌روان و رفتار شغلی پرسنل، به‌عنوان یکی‌از موضوعات کلیدی در تحقیق‌های محیطی و روان‌شناختی مطرح است. به‌طورمشخص، پرسنل اداری بخش قابل‌توجهی از روز را در فضاهای کاری می‌گذرانند، به‌همین دلیل فراهم‌کردن محیطی سالم و دل‌پذیر از ابعاد جسمی و روانی، ضرورت قابل‌توجه است. هدف ازاین مطالعه وارسی تأثیر ویژگی‌های محیط‌های داخلی بر سلامت‌روان و رفتار شغلی پرسنل در فضاهای اداری مجموعۀ شهرداری تبریز و واکاوری اثرات آن بر بهبود شرایط کاری است. این پژوهش با رویکردی ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی بوده و چارچوب اصلی آن برپایۀ روش توصیفی-تحلیلی است. در بخش کمی، جامعۀ آماری به‌مثابۀ پرسنل مجموعۀ شهرداری کلان‌شهر تبریز درنظر گرفته شد؛ 388نفر از پرسنل به‌صورت کاملاً تصادفی و برپایۀ فرمول-“COCHRAN”، انتخاب و پرسش‌نامه‌ای میان آن‌ها توزیع گردید. در بخش کیفی، چشم‌انداز حرفه‌ای از افراد متخصص با گسترۀ بین‌رشته‌ای گردآوری شد. همچنین داده‌های گردآوری شده با نرم‌افزار-“SPSS”، و ضریب هم‌بستگی-“PEARSON”، واکاوی و در پایان با نرم‌افزار-“AMOS”، پردازش شدند. نتایج پژوهش حاکی ازآن است‌که میان ویژگی‌های کیفی محیط‌های داخلی و سلامت‌روان و رفتار پرسنل رابطۀ مثبت و مستقیمی وجود دارد و بی‌توجهی به نیازهای محیطی می‌تواند آثار نامطلوبی بر رفتار و انگیزۀ پرسنل بگذارد. درنتیجه، این مطالعه تلاشی برای دستیابی به درک عمیق‌تری از اهمیت محیط‌های داخلی در بهبود سلامت‌روان و احساس مطلوبیت شغلی پرسنل مجموعۀ شهرداری کلان‌شهر تبریز است. به‌کارگیری اصول صحیح در طراحی محیط‌های کار می‌تواند به ارتقای بهره‌وری، بهبود کیفیت زندگی شغلی و توانمندسازی منابع انسانی در فضاهای اداری بیانجامد و عملکرد کلی سازمانی را تحت‌تأثیر قرار دهد.
− ارغیانی، مصطفی. میرهاشمی، سیدمهدی. 1401. ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر بر احساس جمعی در فضاهای اداری، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دورۀ 15، شمارۀ 41، 16-1.
− بنازاده، بهاره. حیدری، شاهین. هادیان فرد، حبیب. 1401. شناسایی و ارزیابی اثر مؤلفه‌های محیطی-فردی-اجتماعی بر ادراک حرارتی جهت بهبود وضعیت در فضای اداری، دوفصلنامۀ علمی‌پژوهشی-معماری و شهرسازی ایران، دورۀ 13، شمارۀ 1؛ (پیاپی 23)، 279-259.
− حسین‌زادۀ دلیر، کریم. رسول‌زاده، زهرا. محمدخانلی، هادی. 1402. سنجش میزان رضایت‌مندی از کیفیت محیط شهری از دیدگاه شهروندان (مطالعه‌موردی: منطقۀ 5 شهرداری کلان‌شهر تبریز)، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی، دورۀ 1، شمارۀ 1، 15-1.
− دبدبه، محمد. 1400. طراحی براساس ادراک و رفتارانسانی، انتشارات طحان‌گستر، چاپ‌اول، تهران.
− دبدبه، محمد. 1402. دست‌نوشته‌‌‌‌‌های از مجموعه آثار معمار دبدبه (بررسی فضاهای عام در مجموعه‌‌های شهری؛ موردپژوهی: کلان‌شهر تبریز)، تهران.
− دبدبه، محمد. 1403. دست‌نوشته‌‌‌‌‌های از مجموعه آثار معمار دبدبه (تأثیر طراحی منظر بر کیفیت فضاهای عمومی در شهرداری‌ها، موردپژوهی: مجموعه مستندات و نقشه‌های کلان‌شهر تبریز)، تهران.
− ریاحی، محمداسماعیل. رهبری، لادن. 1393. رویکرد فرایند استرس در جامعه‌شناسی سلامت‌روان: مطالعة جامعه‌شناختی استرس، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مطالعات اجتماعی ایران، دورۀ 8، شمارۀ 1، 85-49.
− سادات، مهدی. فرجامی، غزل. 1400. تأثیر بیوفیلیک در فضای اداری جهت بهبود سلامت‌روان، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی- پژوهش‌های فضا و مکان در شهر، دورۀ 3، شمارۀ 20، 70-59.
− سازگار، آرزو. کدخدا، حسین. هاشمی‌زادۀ نهی، نرگس. 1403. بررسی رابطۀ بین ویژگی‌های شخصیتی مدیران با رضایت شغلی و سلامت‌روان در کارکنان سازمان بهزیستی خراسان‌رضوی، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-رفاه اجتماعی، دورۀ 24، شمارۀ 92، 344-319.
− شالی، محمد. عابدیگانه، محمد. 1402. سنجش رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری در حوزه‌های کارکردی، مطالعه‌موردی: شهرداری منطقۀ 2 کلان‌شهر تبریز، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مطالعات فضا و مکان، دورۀ 1، شمارۀ 3، 80-67.
− شاه‌حسینی، حبیب. آروانه، نازلی. موسوی صمیمی، پانیذ. 1402. شناسایی ترجیحات گیاهی در فضاهای داخلی ساختمان‌های اداری از دیدگاه کارمندان، موردمطالعاتی: شهر تبریز، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دورۀ 16، شمارۀ 43، 104-93.
− Ayomide Ale, Taiwo. Ayeni, Dorcas. Folaranmi Adedayo, Olatunde. 2024. Enhancement Of Work Place Comfort Through The Use Of Soft Landscape, Journal Of City Territory And Architecture, 11(1):1-13.
− Bergefurt, Lisanne. Appel-Meulenbroek, Rianne Arentze, Theo. 2023. How Physical Home Workspace Characteristics Affect Mental Health: A Systematic Scoping Review, IOS Press Journal Of Information, 76(2): 489-506.
− Bergefurt, Lisanne. Weijs-Perrée, Minou. Appel-Meulenbroek, Rianne. Arentze, Theo. 2022. The Physical Office Workplace As A Resource For Mental Health–A Systematic Scoping Eeview, Journal Of Building & Environment, 207(1): 1-18.
− Bergefurt, Lisanne. Weijs-Perrée, Minou. Maris, Celine. Appel-Meulenbroek, Rianne. 2021. Analyzing The Effect Of Distractions Of Working From Home On Mental Health Of Office Workers During The COVID-19 Pandemic, Journal Of Medical Sciences Forum, 4(44): 1-9.
− Berto, Raul. Tintinaglia, Francesca. Rosato, Paolo. 2023. How Much Is The Indoor Comfort Of A Residential Building Worth? A Discrete Choice Experiment, Journal Of Building And Environment, 245(110911): 1-14.
− Bodin Danielsson, Christina. Theorell, Töres. 2024. Office Design’s Impact On Psychosocial Work Environment And Emotional Health, International Journal Of Environmental Research & Public Health, 21(438):1-22.
− Forooraghi, Melina. Miedema, Elke. Ryd, Nina. Wallbaum, Holger. 2021. How Does Office Design Support Employees’ Health? A Case Study On The Relationships Among Employees’ Perceptions Of The Office Environment, Their Sense Of Coherence And Office Design, International Journal Of Environmental Research And Public Health, 18(12779): 1-26.
− Fuchs, Christian. 2020. Erich Fromm And The Critical Theory Of Communication, Journal Of Humanity & Society 44(3): 298-325.
− Jungert, Tomas. Broeck, Anja Van den. Schreurs. Bert, Osterman, Ulla. 2018. How Colleagues Can Support Each Others Needs And Motivation: An Intervention On Employee Work Motivation, Journal Of Applied Psychology 67(1): 3-29.
− Keykhosravi, Morad. Dehyouri, Sahar. Mirdamadi, Seyed Mehdi. 2023. Modeling The Environmental Performance By Focusing On Environmental Behavior Rural Farmers, Journal Of Environmental And Sustainability Indicators, 20(100309): 1-14.
− Khalid, Nurul Shakila. Abdullah, Yusfida Ayu. Nasrudin, Na’asah. Kholid, Mohd Fairus. 2022. How Does The Indoor Environment Affect Mental Health When Working Remotely?, Journal Of Planning Malaysia, 20(4): 287-310.
− Kim, Kirim. Lee, Kyungsun. 2024. Ndoor Light Environment Factors That Affect The Psychological Satisfaction Of Occupants In Office Facilities, Journal Of Buildings, 14(5):1-21.
− Monteiro, Elvira. Joseph, James. 2023. A Review On The Impact Of Workplace Culture On Employee Mental Health And Well-Being, International Journal Of Case Studies In Business IT And Education, 7(2): 291-317.
− Oloruntobi, Olakunle. Mokhtar, Kasypi. Mohd Rozar, Norlinda. Gohari, Adel. Asif, Saira. Fatt Chuah, Lai. 2023. Effective Technologies And Practices For Reducing Pollution On Warehouses-A Review, Journal Of Cleaner Engineering And Technology, 13(100622): 1-13.
− Oseland, Nigel. 2009. The Impact Of The Psychological Needs On Office Design, Journal Of Corporate Real Estate, 11(4): 244-254.
− Parajuli, Suman Kamal. 2023. Remote And Flexible Work: A Systematic Review, Nepal Journal Of Multidisciplinary Research (NJMR), 6(2): 131-144.
− Salingaros, Nikos. 2021. Connecting To The World: Christopher Alexander’s Tool For Human-Centered Design, She Ji The Journal Of Design Economics and Innovation, 6(4): 455-481.
− Schulte, Maxie. Bamberg, Sebastian. Rees, Jonas. Rollin, Philipp. 2020. Social Identity As A Key Concept For Connecting Transformative Societal Change With Individual Environmental Activism, Journal Of Environmental Psychology, 72(1):1-39.
− Shammout, Mohamad. 2021. The Impact Of Work Environment On Employees Performance, International Research Journal Of Modernization In Engineering Technology And Science, 03(11): 78-101.
− Soga, Lebene Richmond. Bolade-Ogunfodun. Yemisi, Mariani. Marcello, Nasr, Rita. Laker, Benjamin. 2022. Unmasking The Other Face Of Flexible Working Practices: A Systematic Literature Review, Journal Of Business Research, 142(1):648-662.
− Sop Shin, Won. 2007. The Influence Of Forest View Through A Window On Job Satisfaction And Job Stress, Scandinavian Journal Of Forest Research, 22(3): 248-253.
− Xing, Yisitie. Jin, Chang-Hyun. 2023. The ImpactOf Cultural Values On Attitude Formation Toward Cultural Products: Mediating Effects Of Country Image, Journal Of Sustainability, 15(14): 1-19.
− Young Lee, So. Brand, Jay. 2005. Effects Of control Over Office Workspace On Perception Of The Work Outcomes, Journal Of Environmental Psychology, 25(3): 323-333.
− Zhenjing, Gu. Chupradit, Supat. Yen Ku, Kuo. Nassani, Abdelmohsen A. Haffar, Mohamed. 2022. Impact Of Employees' Workplace Environment On Employees' Performance: A Multi-Mediation Model, Journal Of Frontiers In Public Health, 10(1): 1-13.
