مدلسازی مفهومی کاربرد متاورس در آموزش با استفاده از نظریه دادهبنیاد
الموضوعات :محمد رضا فرجزاده 1 , الهه احمدنیا 2
1 - دانش آموخته مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، آموزش و پرورش، ایران.
2 - استادیار گروه مامایی،دانشکده پرستاری و مامایی،دانشگاه علوم پزشکی زنجان،زنجان،ایران.
الکلمات المفتاحية: متاورس, آموزش مدرسهای, نظریه دادهبنیاد, یادگیری تعاملی, تحول آموزشی.,
ملخص المقالة :
هدف: هدف این پژوهش، مدلسازی مفهومی کاربرد متاورس در آموزش مدرسهای ایران است. با توجه به ضرورت تحول در ساختار یادگیری و بهرهگیری از فناوریهای نوظهور، این پژوهش تلاش کرده است تا با استخراج مؤلفههای مفهومی از تجربه و نظر متخصصان و خبرگان، مدلی بومی و نظری برای استفاده از متاورس در آموزش عمومی ارائه دهد.
روش: این مطالعه با رویکرد کیفی و روش نظریه دادهبنیاد انجام شده است. دادهها از طریق مصاحبههای نیمهساختاریافته با ۱۴ نفر از معلمان، مدیران و متخصصان فناوری آموزشی و متاورس گردآوری شد. تحلیل دادهها با استفاده از کدگذاری سهمرحلهای اشتراوس و کوربین (باز، محوری و انتخابی) صورت گرفت. برای سنجش اعتبار و پایایی دادهها نیز از راهبردهای لینکلن و گوبا بهره گرفته شد. برای اطمینان از اعتبار (روایی) و قابلیت اتکا (پایایی) دادهها، از معیارهای لینکلن و گوبا شامل قابلیت تأیید، انتقالپذیری، اتکاپذیری و صداقت استفاده شد و راهبردهایی مانند بازبینی مشارکتکنندگان از نتایج، همسنجی با منابع معتبر و تحلیل همکار به کار گرفته شد.
یافتهها: یافتهها نشان داد که ۱۸ مقوله فرعی در پنج بعد اصلی شامل شرایط علّی، زمینهای، مداخلهگر، استراتژیها و پیامدها در قالب مقوله هستهای «تحول ساختار یادگیری در محیط مدرسهای با محوریت تجربهمحوری و تعامل فعال در بستر متاورس» سامان یافتهاند. از جمله مقولههای کلیدی میتوان به یادگیری مبتنی بر تجربه، خودتنظیمی، بازنمایی واقعگرایانه، نقش جدید معلم، و شکلگیری هویت دیجیتال اشاره کرد.
نتیجهگیری: نتایج این مقاله نشان میدهد که متاورس میتواند بستر مناسبی برای تحول در نظام آموزش مدرسهای فراهم آورد، به شرط آنکه سیاستگذاریهای هوشمندانه، زیرساختهای فنی، و تربیت معلمان متناسب با این فضا تقویت شود. مدل مفهومی ارائهشده میتواند راهنمایی برای طراحی چارچوبهای آموزشی در زیستبوم دیجیتال آینده باشد.
حسینی، م.، علوی، ف.، و قنبری، ر. (۱۴۰۱). تحلیل چالشها و فرصتهای فناوری متاورس در آموزش عمومی. فصلنامه مطالعات نوین در آموزش و فناوری اطلاعات، ۸(۲)، ۳۵-۵۰.
حنیفی ع.، عبدالهی م.، و حبیبی ش. (1404). اعتبارسنجی الگوی متاورس در آموزش علوم مدارس متوسط دوره اول. نشریه پژوهش و نوآوری در تربیت و توسعه،13 (1): 95-107.
عباسی, حامد, زارعی زوارکی, اسماعیل و نیلی احمدآبادی, محمدرضا . (1403). بررسی کاربرد فناوری نوین متاورس در آموزش و یادگیری: یک مرور نظاممند. فناوری آموزش, 18(2), 287-310.
فتحی هفشجانی, فرشیده . (1403). طراحی الگوی کارایی متاورس در پرورش دانشآموزان پژوهنده. پژوهش و نوآوری در آموزش ابتدایی, 6(2), 70-49.
فروزانمهر، ز.، و قاسمزاده، ل. (۱۴۰۴). طراحی مدل فناورانه آموزش متاورسی در مدارس ایران: رویکرد کیفی مبتنی بر گروه کانونی. فصلنامه علوم تربیتی نوین، ۸(۴)، ۱۰۳–۱۲۶.
یعقوبینژاد، ع. و محمدی، ن. (۱۴۰۲). امکانسنجی استفاده از متاورس در آموزش و پرورش ایران. مجله راهبردهای فناوری آموزشی، ۱۰(۱)، ۲۳–۴۰.
Bond, M. (2020). Schools and emergency remote education during the COVID-19 pandemic: A living rapid systematic review. Asian Journal of Distance Education, 15(1), 191–247.
Jee, Y. S., & Lim, Y. (2022). Metaverse-based experiential learning approach: Application in primary education. Journal of Educational Technology, 39(4), 45–60.
Kovalenko, N., Ivanova, T., & Novikova, I. (2022). Application of augmented and virtual reality in secondary education: The conceptual framework. Education and Information Technologies, 27(4), 5129–5148.
Lee, L.-H., Braud, T., Zhou, P., Wang, L., Xu, D., Lin, Z., ... & Hui, P. (2021). All one needs to know about metaverse: A complete survey. arXiv preprint arXiv:2110.05352.
Lin, C.-H., Lee, C.-Y., & Chen, M.-P. (2022). Opportunities and challenges of the metaverse in education: A systematic review. Interactive Learning Environments. Advance online publication.
Mystakidis, S. (2022). Metaverse. Encyclopedia, 2(1), 486–497.
Wang, F., Li, J., & Zhang, D. (2022). Designing hybrid classrooms in the era of the metaverse: Real-time synchronization of physical and virtual interactions. Computers & Education: Artificial Intelligence, 3, 100076.
