نقش دولت در پیشگیری از جرم و اصلاح مجرمین در پرتو اصل 156 قانون اساسی
الموضوعات : Recent Developments in public law
صبا هاشمی عرقطو
1
,
محمدرضا یوسفی
2
,
شهره شهسواری فرد
3
1 - گروه حقوق، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران
2 - استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران
3 - استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران
الکلمات المفتاحية: پیشگیری, سیاست کیفری پیشگیرانه, جامعه پذیری, اصلاح مجرمین. ,
ملخص المقالة :
کارکرد اصلی جرم شناسی، شناسایی علل و عوامل وقوع جرم و در نتیجه، اتخاذ اقدامات مؤثر در راستای حذف یا کاهش آمار جرایم است. این سیاست با عنوان پیشگیری از وقوع جرم و در صورت ارتکاب توسط بزهکاران (محکومین) اصلاح آنان موضوع بنیادین سیاست کیفری خواهد بود (اصل 156 قانون اساسی) بنابراین این یک وظیفۀ همگانی است که هر سه قوۀ مجریه، قضائیه و مقننه دربارۀ وقوع جرائم در جامعه، اقدامات پییشگیرانه و مؤثر انجام دهند. در این راستا دولت تکلیف دارد زمینه ها و تمهیدات لازم را در اصلاح و بازپروری مجرمین فراهم آورد تا پس از طی دورۀ محکومیت رو به ارتکاب مجدد جرم نیاورند (بند 5 اصل 156 قانون اساسی) نتیجه اینکه بازسازگاری مجرمین و پیشگیری از وقوع جرم باید توسط همۀ نهادهای حاکمیتی صورت گیرد تا اقدامات پیشگیرانه از حالت مطلوب برخوردار باشد. این پژوهش که به شیوۀ توصیفی - تحلیلی گردآوری شده است نشان داد اتخاذ تدابیر مناسب برای مقابله با جرم در جامعه و نیز اصلاح مجرمین باید توسط همۀ قوای سه گانۀ صورت گیرد. بنابراین برای تعیین راهبرد مؤثر، اتخاذ سیاست کیفری پیشگیرانه و ایجاد زمینه مشارکتی میان دولت و قوۀ قضاییه در امر پیشگیری از جرم و اصلاح مجرمین باید رویکردی نو از اصل 156 قانون اساسی تعریف کرد. این رویکرد باید در بردارندۀ شاخص جامعه پذیری مجرمین و برخورداری آنان از زندگی شرافتمندانه باشد.
الف: کتابها
- اسحاقی، محمد (1383) مجموعه مقالات پیشگیری از جرم، چاپ اول، تهران: نشر معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوۀ قضائیه.
- انصاف پور، غلام رضا (1379) فرهنگ فارسی، چاپ اول، تهران: نشر زوار.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376) ترمینولوژی حقوق، جلد چهارم، چاپ سوم، تهران: انتشارات گنج دانش.
- حاجی ده آبادی، محمدعلی (1386) پیشگیری از جرم، دانشنامۀ امام علی(ع)، جلد پنجم، چاپ چهارم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
- صدری افشار، غلامحسین (1383) فرهنگ فارسی معاصر، چاپ چهارم، تهران: انتشارات شابک.
- فیض، علیرضا (1370) مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام، جلد اول، چاپ اول، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- معین، محمد (1361) فرهنگ فارسی، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- نجفی ابرندآبادی، علی حسین (1387) پیشگیری عادلانه جرایم (مجموعه مقالات)، چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.
- نوربها، رضا (1388) زمینۀ حقوق جزای عمومی، چاپ هشتم، تهران: انتشارات گنج دانش.
ب. مقالات
- ابراهیمی، شهرام (1388) رویکردهای موسع و مضیق پیشگیری و آثار آن، فصلنامۀ آموزه های حقوق کیفری، دورۀ 6، شمارۀ 12، صص 52-37.
- آزادیان، سیمین و حیدری، مسعود (1403) بررسی پیشگیری اولیۀ فردمدار با چشم انداز به نهج البلاغه، تهران، سومین کنگرۀ بین المللی نهج البلاغۀ راه نجات(نهج البلاغه و زیست شرافتمندانه)، صص 21-1.
- بیابانی، غلامحسین (1392) نقش رسانه در پیشگیری از جرم، نشریۀ رسانه، سال بیست و چهارم، شمارۀ 3، صص 42-33.
- بیگ زاده، علی محمد (1387) بررسی تفاوتهای میان حقوق جزا و جرم شناسی، ماهنامۀ دادرسی، شماره 69، صص 15-9.
- جهان بین، داریوش (1382) نقش رسانه ها در کنترل و امنیت اجتماعی، مجلۀ حقوقی دادگستری، شمارۀ 43، صص 119-93.
- چاله، فرشید (1387) اصول و مبانی پیشگیری از جرم، ماهنامۀ دادرسی، شمارۀ 67، صص 55-45.
- حاجی ده آبادی، محمدعلی (1388) اصلاح مجرمان در سیاست جنایی تقنینی ایران، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 39، شمارۀ 3، صص 104-83.
- حقی پور، شهناز؛ خسروشاهی، قدرت الله و پوریانی، محمدحسین (1402) ارزیابی نقش و عملکرد سازمانهای اجتماعی رسمی و غیر رسمی در پیشگیری از تکرار جرم با تأکید بر برنامه های بازپذیرسازی اجتماعی بزهکاران در محیط زندان (مورد مطالعه: سازمانهای اجتماعی و حمایتی تحت نظارت قوۀ قضائیه)، مجلۀ پژوهشهای حقوق جزا و جرم شناسی، دورۀ 11، شمارۀ 22، صص 314-289.
- خطیبی، علیرضا؛ احمدی، سیدمحمدصادق و شیخ الاسلامی، عباس (1397) تعهدات نهادهای حکومتی در پیشگیری از وقوع جرم، فصلنامۀ پژوهشنامۀ ایرانی سیاست بین الملل، سال هفتم، شمارۀ 1، صص 84-53.
- دهقانی، نرگس و فرهنمند، مجتبی (1399) چالش های قانونی قانون پیشگیری از وقوع جرم مصوب 1394، فصلنامۀ علمی اختصاصی مطالعات نوین علوم انسانی در جهان، مرکز توانمندسازی مهارتهای فرهنگی و اجتماعی جامعه، جلد 1، شمارۀ 1، صص 33-28.
- رایجیان اصلی، مهرداد (1383) رهیافتی نو به بنیان های نظری پیشگیری از جرم، مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ 68، شمارۀ 49-48، صص 168-123.
- شایگان، فریبا (1395) نقش سازمانهای مردم نهاد در پیشگیری اجتماعی از جرم (با تأکید بر نهادهای مذهبی)، فصلنامۀ مطالعات پیشگیری از جرم، سال یازدهم، شمارۀ 39، صص 41-9.
- قدسی، سیدابراهیم؛ قلیزاده، بهروز و شیخ اسلامی، عاطفه (1400) پیشگیری از تکرار جرم با حفظ کرامت انسانی بزهکار با نگاهی به آموزه های جرم شناختی، مجلۀ پژوهشهای حقوقی، دورۀ 20، شمارۀ 45، صص 54-23.
- کریمی، عبدالوهاب (1389) پیشگیری از جرم از منظر قرآن، فصلنامۀ معرفت، شمارۀ 148، صص 92-73.
- محمدنسل، غلامرضا (1389) فرایند پیشگیری از جرم، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، دورۀ 40، شمارۀ 1، صص 334-317.
- محمدی، شهرام؛ بیژنی، طیبه و حاتمی، مهدی (1397) نقش خانواده، مدرسه و رسانه در پیشگیری از وقوع جرم با تأکید بر معیارهای بین المللی حاکم بر تعهد دولتها در آموزش افراد، فصلنامۀ علمی پژوهشی تدریس پژوهی، سال ششم، شمارۀ چهارم، صص 254-233.
- مرادی کوچی، مهدی (1398) کارکرد اصلاحی مجازاتها در پرتو تحولات کیفری: از رویکرد اصلاحی بزهکاران در زندان تا راهبرد اجتماع مدار، فصلنامۀ تمدن حقوقی، دورۀ 2، شمارۀ 5، صص 114-93.
- نیازپور، امیرحسن (1393) اساسی سازی حقوق پیشگیری از جرم در ایران، فصلنامۀ پژوهش حقوق کیفری، سال دوم، شمارۀ ششم، صص 111-91.
پ: پژوهشهای دانشگاهی
- اکبری، لیلا (1380) بررسی شیوه های پیشگیری از بزهکاری کودکان و نوجوانان در قواعد و اسناد بین المللی، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران.
- حیدری، حسین (1396) بررسی پیشگیری از جرم در آموزه ها و اندیشه های اسلامی با تأکید بر دیدگاههای امام علی علیه السلام، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین الملل خلیج فارس.
- خاقانی، علی (1385) سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران در قبال جرایم ثبتی، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس.
- شجاعی نسب، فاطمه (1396) تحلیل نقش ثبت در پیشگیری از جرایئم ناظر بر مادۀ 100 قانون ثبت، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ حقوق ثبت اسناد و املاک، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد الکترونیکی.
- طاهایی نژاد، سیدعلیرضا (1380) پیشگیری از جرم و اصلاح مجرمین در حقوق کیفری ایران، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
