ارائه مدل خطمشیگذاری فرهنگی تحولآفرین در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با رویکرد ترکیبی تحلیل مضمون و ISM-MICMAC
الموضوعات : Human Capital Empowerment
سید مجید میرافضل
1
,
جواد محرابی
2
,
محمود عبایی کوپایی
3
,
سید مهدی الوانی
4
1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
2 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
3 - مدیرگروه فلسفه علم/ دانشگاه آزاد اسلامی/ واحد تهران جنوب
4 - استاد، گروه مدیریت دولتی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
الکلمات المفتاحية: واژگان کلیدی: خطمشی, خطمشی فرهنگی, تحولآفرین, فرهنگ سازمانی, سازمانهای دولتی, روش آمیخته.,
ملخص المقالة :
هدف تحقیق تبیین الگوی خطمشی فرهنگی تحولآفرین در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. این پژوهش با هدف پاسخگویی به کاستیهای موجود در الگوی سیاستگذاری فرهنگی فعلی و ضرورت همسویی با تحولات جهانی و نیازهای نخبگان فرهنگی، انجام شده است. روش پژوهش از نوع آمیخته اکتشافی (کیفی–کمی) بوده است که امکان ترکیب عمق تحلیل کیفی با توانایی کمی در مدلسازی روابط پیچیده را فراهم آورد. در بخش کیفی، دادهها از طریق مصاحبه نیمهساختاریافته با ۲۱ نفر از خبرگان حوزه سیاستگذاری فرهنگی، اساتید دانشگاه و مدیران ارشد گردآوری و تحلیل مضمون سهسطحی (پایه، سازماندهنده و فراگیر) انجام شد. در بخش کمی، برای بررسی روابط علّی و سلسلهمراتبی بین مؤلفههای استخراجشده از فاز کیفی، از مدل ساختاری تفسیری و نرمافزار میک مک استفاده گردید. این روش امکان تعیین دقیق میزان نفوذ و وابستگی متغیرها را فراهم آورد و نتایج در قالب سطوح سلسلهمراتبی نمایش داده شد. یافتههای پژوهش نشان داد عوامل کلیدی مانند «تعامل نخبگان فرهنگی»، «نوآوری خطمشیگذاری» و «تابآوری فرهنگی سازمانی» بیشترین اثرگذاری را بر سیستم کلی سیاستگذاری دارند. این نتایج مبنای طراحی الگوی مفهومی تحول فرهنگی در وزارت ارشاد است که بر اساس آن، پیشنهاداتی برای تغییر پارادایم سیاستگذاری ارائه میشود.
احمدی شریف، م.، رضوی، ف.، و عباسی، ن. (1403). مدیریت منابع انسانی و تأثیر آن بر خطمشیهای سازمانی. فصلنامه مدیریت دولتی، 15(2)، 77-95.
احمدی، س. و نوری، ع. (۱۴۰۲). «چالشهای نهادی در سیاستگذاری فرهنگی ایران». فصلنامه مدیریت فرهنگی، ۱۵(۳)، ۶۷-۸۵.
اکبری، س. (۱۴۰۲). «تحول فرهنگی در سازمانهای دولتی ایران: رویکردی آیندهپژوهانه». فصلنامه مدیریت فرهنگی، ۱۵(۲)، ۵۵-۷۲.
امیری، م. و کاظمی، ن. (۱۴۰۲). «نقش سیاستگذاری فرهنگی در ارتقای سرمایه اجتماعی». پژوهشهای فرهنگی ایران، ۱۷(۲)، ۱۰۱-۱۱۸.
انصاری, م , قیومی, ع , صالحی امیری, ر , عزیزآبادی فراهانی, ف و قدمی, م . (1400). ارائه الگوی خط مشی گذاری فرهنگی با رویکرد تحول (مورد مطالعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران). مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی, 11(39), 46-66.
انصاری، ع.، کریمی، س.، و رستمی، ه. (1399). نوآوری فرهنگی و نقش آن در تحول دانشگاهها. پژوهشهای فرهنگی ایران، 12(3), 41-62.
انصاری، ع.، موسوی، ن.، و رحیمی، س. (1400). تابآوری فرهنگی و پایداری خطمشیهای فرهنگی در ایران. مطالعات سیاستگذاری عمومی، 6(1), 115-134.
تقیخوبرو، م.، و ابراهیمی، ع. (1398). عوامل کلیدی موفقیت در خطمشیگذاری بخش خدمات عمومی ایران. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی, 9(32), 2-23.
حسینی، ع. و رحیمی، م. (۱۴۰۳). «چالشهای سیاستگذاری فرهنگی در ایران: موانع و راهکارها». فصلنامه سیاستگذاری عمومی، ۱۲(۱)، ۳۳-۵۰.
حمیدی، ح.، و همکاران. (1402). شناسایی و رتبهبندی عوامل مؤثر بر خطمشیگذاری آموزش مدیران دولتی. پژوهش های مدیریت عمومی, 16(62), 63-96.
رحیمی, اسحاق, بابایی اهری, مهدی, & رحمانی, حامد. (1403). شناسایی ابعاد و مولفه های مدل خطمشی گذاری عمومی با رویکرد مدیریت دانش در سازمانهای دولتی ایران. مطالعه موردی: سازمان امور مالیاتی کشور. پژوهش های بازاریابی اسلامی,
رضوی، ف.؛ کریمی، م. و سلطانی، ر. (۱۴۰۲). «اعتماد عمومی و سیاستگذاری فرهنگی در ایران». جامعهشناسی ایران، ۲۴(۴)، ۲۱۱-۲۳۲.
شریفی، ف.؛ رضایی، ح. و احمدی، س. (۱۴۰۰). «ضعف هماهنگی نهادی در سیاستگذاری فرهنگی ایران». مطالعات فرهنگی ایران، ۹(۳)، ۸۹-۱۰۷.
شکرخدایی، ح.، رضایی، م.، و کریمی، ز. (1404). نقش حلقههای میانی در سیاستگذاری فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. پژوهشهای فرهنگی، 14(1), 33-56.
شکرخدایی، م.، و همکاران. (1404). طراحی مدل خطمشیگذاری فرهنگی مبتنی بر مشارکت حلقههای میانی (مطالعهای در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) . فصلنامه علمی پژوهشهای انقلاب اسلامی, 14(1).
صادقی، ح. (1401). بررسی تأثیر فرهنگ بر خطمشیگذاری عمومی در ایران. فصلنامه …
صادقی، ی. (1401). مبانی سیاستگذاری عمومی. تهران: انتشارات سمت.
صالحکوتاه, سیدمسلم, مردانی, ساده, امینیسابق, زینالعابدین. (1401). شناسایی عوامل مؤثر و پیامدهای مرتبط با خطمشیگذاری با محوریت مأموریتهای بنیاد تعاون وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ج.ا.ایران (ودجا) مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ایران. مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی, 24(6), 357-382.
غفاری، م. و صادقی، ک. (۱۴۰۱). «بحران انسجام در مدیریت فرهنگی کشور». پژوهشنامه مدیریت دولتی، ۱۴(۲)، ۶۵-۸۴.
قربانی زاده، وجه الله؛ حسین پور، داوود؛ مروج، محمود؛ شریف زاده، فتاح (1396). ارائه الگوی خطمشی سازمان های فرهنگی. فصلنامه علمی - پژوهشی سیاستگذاری عمومی, 3(3), 78-61.
قلیپور، ع.، حسینی، ر.، و عزتی، ک. (1394). تحلیل شکاف خطمشی در نظام اداری ایران. مدیریت دولتی، 7(2), 55-73.
لکی ب. (1397). بررسی نارسائی های تدوین و اجرای خط مشی گذاری در سازمان های ایرانی. نشریه علمی رویکردهای پژوهشی نوین مدیریت و حسابداری, 2(5), 98-109. Retrieved از https://majournal.ir/index.php/ma/article/view/58
مهرآرا، ا.، و متولی، س. (1404). تصمیمگیری تدریجی در سیاستگذاری فرهنگی ایران. مطالعات خطمشی عمومی، 8(2), 97-118.
میرزایی، ر.؛ یوسفی، ل. و نصیری، پ. (۱۳۹۹). «ویژگیهای فرهنگ سازمانی در دستگاههای دولتی ایران». مدیریت تحول، ۲۱(۳)، ۲۰۱-۲۲۰.
نادری، م. و نیکفر، س. (۱۴۰۱). «پیامدهای غفلت از سیاستگذاری فرهنگی در ایران». پژوهشهای سیاستگذاری فرهنگی، ۱۱(۱)، ۷۷-۹۶
نیکرفتار، ه. (۱۴۰۱). «اعتماد اجتماعی و سیاستگذاری فرهنگی: چالشها و فرصتها». جامعهشناسی ایران، ۲۴(۱)، ۷۷-۹۶.
الوانی، س.، و همکاران. (1393). سیاستگذاری فرهنگی در ایران؛ چالشها و چشماندازها. تهران: مرکز تحقیقات فرهنگی.
Aghaie, A., Hanzaee, K., & Shabani, M. (2021). Cultural policy challenges in developing countries: The case of Iran. Journal of Cultural Management, 13(1), 45–62.
Ahmadi Sharif, Mahmoud, Rahmat Pour Roudsari, Zahra, Bahadorzaei, Masoud, (2023). Investigating the impact of human resource management on policy implementation in administrative organizations. Government Administration, 2(3), pp. 63-69. [In Persian] https://lajournal.ir/fa/paper.php?pid=92
Akpa, V. O., Asikhia, O. U., & Nneji, N. E. (2021). Organizational culture and organizational performance: A review of literature. International Journal of Advances in Engineering and Management, 3(1), 361-372.
Akpa, V. O., Asikhia, O. U., & Nneji, N. E. (2021). Organizational culture and organizational performance: A review of literature. International Journal of Advances in Engineering and Management, 3(1), 361-372. DOI: 10.35629/5252-0301361372
Alvani, Seyed Mehdi, Shalviri, Misagh. (2016). Public Policy Implementation Book, Public Administration Training Center. Tehran. [In Persian]
Ansari, Mohammad Reza, Farahani Azizabadi, Fatemeh, Salehi Amiri, Seyed Reza, Ghadami, Mohsen. (2019). Identifying factors affecting the formulation of cultural transformation strategies in university policy-making and its implementation strategies (case study of Islamic Azad University, Tehran Science and Research Branch). Intercultural Studies 43(15), 160-133. [In Persian] http://noo.rs/EKS6q
Baird, K., Su, S., & Tung, A. (2018). Organizational culture and environmental activity management. Business Strategy and the Environment, 27(3), 403-414.
Banha, F., Flores, A., & Coelho, L. S. (2022). A new conceptual framework and approach to decision making in public policy. Knowledge, 2(4), 539-556. https://doi.org/10.3390/knowledge2040032
Bassan, L., et al. (2022). Identifying diverse pathways to successful policy performance in OECD and EU countries. Policy Studies Journal,
Bazzan, G., Álamos‐Concha, P., & Rihoux, B. (2022). Identifying diverse paths toward successful policy performance in Organization for Economic Co‐operation and Development (OECD) and European Union countries: A Qualitative Comparative Analysis (QCA) exploitation of the Sustainable Governance Indicators (SGI) data. European Policy Analysis, 8(2), 178-208.
Bazzan, G., Álamos‐Concha, P., & Rihoux, B. (2022). Identifying diverse paths toward successful policy performance in Organization for Economic Co‐operation and Development (OECD) and European Union countries: A Qualitative Comparative Analysis (QCA) exploitation of the Sustainable Governance Indicators (SGI) data. European Policy Analysis, 8(2), 178-208. https://doi.org/10.1002/epa2.1145
Béland, D., Howlett, M., & Mukherjee, I. (2018). Instrument constituencies and public policy-making: An introduction. Policy and Society, 37(1), 1-13.
Béland, D., Howlett, M., & Mukherjee, I. (2018). Instrument constituencies and public policy-making: An introduction. Policy and Society, 37(1), 1-13. https://doi.org/10.1080/14494035.2017.1375249
Bijalwan, P., Gupta, A., Johri, A., & Asif, M. (2024). The mediating role of workplace incivility on the relationship between organizational culture and employee productivity: a systematic review. Cogent Social Sciences, 10(1), 2382894. DOI: 10.1080/23311886.2024.2382894
Bozeman, B. (2013). What organization theorists and public policy researchers can learn from one another: Publicness theory as a case-in-point. Organization Studies, 34(2), 169-188.
Bozeman, B. (2013). What organization theorists and public policy researchers can learn from one another: Publicness theory as a case-in-point. Organization Studies, 34(2), 169-188. doi/abs/10.1177/0170840612473549
Braun, V., & Clarke, V. (2021). Thematic analysis: A practical guide. SAGE.
Cameron, K. S., & Quinn, R. E. (2019). Diagnosing and Changing Organizational Culture: Based on the Competing Values Framework. Wiley.
Chatterjee, S., Chaudhuri, R., & Vrontis, D. (2022). Does remote work flexibility enhance organization performance? Moderating role of organization policy and top management support. Journal of Business Research, 139, 1501-1512.
Chatterjee, S., Chaudhuri, R., & Vrontis, D. (2022). Does remote work flexibility enhance organization performance? Moderating role of organization policy and top management support. Journal of Business Research, 139, 1501-1512. DOI: 10.1016/j.jbusres.2021.10.034
Clark, J., Adams, L. (2023). Political stability and public policy effectiveness: A cultural policy perspective. Policy Studies Journal, 51(1), 35-52.
Denison, D. R. (2020). Organizational Culture and Effectiveness. Wiley.
Falkenström, E., & Selberg, R. (2025). Ethical Problems and the Role of Expertise in Health Policy: A Case Study of Public Policy Making in Sweden During COVID‐19. Politics & Policy, 53(1), e12646. DOI: 10.1111/polp.12646
Falkenström, F., & Sällberg, H. (2025). Ethical dilemmas and the role of expertise in health policy: A case study of public policy in Sweden during COVID-19. Journal of Health Policy,
Ferretti, V., Pluchinotta, I., & Tsoukiàs, A. (2019). Studying the generation of alternatives in public policy making processes. European Journal of Operational Research, 273(1), 353-363. DOI: 10.1016/j.ejor.2018.08.029
Ferté, C., et al. (2019). Option generation in public policy processes: Case studies and implications. Policy Sciences, …
Gerkenshvili, T. (2022). Digital transformation and organizational culture in higher education institutions. International Journal of Innovation in Higher Education, 9(3), 211-228.
Gherkenashvili, T. (2022, November). Digital Transformation of Organizational Culture of Higher Educational Institutions and Types of Organizational Culture that Academicians and Administrative Personnel Perceive at Their Institutions (Case of Georgia). In International Scientific and Practical Conference Operations and Project management: strategies and trends (pp. 221-230). Cham: Springer Nature Switzerland.
Goodman, R., Anderson, M., & Harris, J. (2021). Developing institutional capacity in cultural policy. Public Policy Management, 40(2), 149-168.
Hill, M., & Hupe, P. (2021). Implementing public policy: An introduction to the study of operational governance (3rd ed.). Sage.
Hill, M., & Hupe, P. (2021). Implementing public policy: An introduction to the study of operational governance. https://digital.casalini.it/9781529766523
Hofstede, G. (2023). Culture's Consequences: Comparing Values, Behaviors, Institutions and Organizations Across Nations. Sage Publications.
Johnson, P., Rivera, L., & Chan, M. (2023). Cultural governance and social trust in the 21st century. Policy & Society, 42(2), 178–196.
Keshavarz, H., Karami, A., & Zarei, M. (2022). Transformational cultural policy in Iranian public organizations. Public Policy Studies Journal.
Kotter, J. P. (2019). Leading Change. Harvard Business Review Press.
Martens, K. (2019). Cultural policy and organizational inertia in the public sector. International Journal of Cultural Policy, 25(4), 512–528.
Menny, W., & Tuning, S. (2020). Innovation and participation in public policy. European Journal of Policy Studies, 27(3), 301-322.
Meskó, B., Drobni, Z., Bényei, É., Gergely, B., & Győrffy, Z. (2017). Digital health is a cultural transformation of traditional healthcare. Mhealth, 3, 38. https://doi.org/10.21037/mhealth.2017.08.07
Mintzberg, H., Ahlstrand, B., Lampel, J. (2009). Strategy safari: A guided tour through the wilds of strategic management. Free Press.
Mueller, B. (2020). Why public policies fail: Policymaking under complexity. EconomiA, 21(2), 311-323.
Mulcahy, K. (2023). Cultural policy for a changing world. Routledge.
Naveed, R. T., Alhaidan, H., Al Halbusi, H., & Al-Swidi, A. K. (2022). Do organizations really evolve? The critical link between organizational culture and organizational innovation toward organizational effectiveness: Pivotal role of organizational resistance. Journal of Innovation & Knowledge, 7(2), 100178. DOI: 10.1016/j.jik.2021.100178
North, D. C. (1990). Institutions, institutional change and economic performance. Cambridge University Press.
Nowell, L. S., Norris, J. M., White, D. E., & Moules, N. J. (2022). Thematic analysis: Striving to meet the trustworthiness criteria. International Journal of Qualitative Methods.
O’Faircheallaigh, C. (2010). Public participation and environmental impact assessment: Purposes, implications and lessons for public policy making. Environmental Impact Assessment Review, 30(1), 19–27. https://doi.org/10.1016/j.eiar.2009.05.001
Peters, B. G. (2020). The problem of policy problems. In Theory and Methods in Comparative Policy Analysis Studies (pp. 59-80). Routledge.
Rhodes, R. A. W. (2017). Network governance and public policy. Oxford: Oxford University Press.
Sabatier, P. A., Weible, C. M. (2014). Theories of the policy process (3rd ed.). Westview Press
Schein, E. H. (2021). Organizational Culture and Leadership. Wiley.
Senge, P. M. (2022). The Fifth Discipline: The Art & Practice of The Learning Organization. Currency.
Shahzad, F., Iqbal, Z., & Gulzar, M. (2013). Impact of organizational culture on employees job performance: An empirical study of software houses in Pakistan. Journal of business studies quarterly, 5(2), 56-64.
Shahzad, F., Iqbal, Z., & Gulzar, M. (2013). Impact of organizational culture on employees job performance: An empirical study of software houses in Pakistan. Journal of business studies quarterly, 5(2), 56-64. https://doi.org/10.1108/IJCoMA-07-2012-0046
Smith, A., & Brown, T. (2022). Cultural sustainability and organizational performance. Journal of Public Administration Research and Theory, 32(3), 341–359.
Smith, A., & Jones, B. (2024). Transparent performance evaluation systems: Enhancing motivation and development. Public Personnel Management, 53(2), 112-129.
Smith, J., & Riley, P. (2023). Cultural policy and organizational change in the public sector. Routledge.
Taylor, R., Wilson, P., Clarke, E. (2024). Employee engagement and motivation in the public sector. Human Resource Development International, 27(1), 88-104 Miller, J., Davis, K. (2023). Building innovative organizational culture through participatory leadership. Leadership & Organization Development Journal, 44(3), 209-225.
Yukl, G. (2021). Leadership in Organizations. Pearson.
