تدوین نقشه راهبردی رشد و توسعه نسل نخست شهرهای جدید در ایران (مورد مطالعه: شهر جدید پردیس)
الموضوعات :
سید مهدی هدایت
1
,
زهره داود پور
2
,
کیانوش ذاکرحقیقی
3
1 - دکتری شهرسازی، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی
2 - دانشگاه قزوین
3 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد همدان
الکلمات المفتاحية: برنامه ريزي راهبردي, نقشه راهبردی, رشد و توسعه, شهر جدید پردیس,
ملخص المقالة :
شهرهای جدید با رویکرد جذب جمعیت سرریز شهرهای بزرگ در فاصله نزدیک آن‌ها احداث شده¬اند که با تداوم فرآیند جذب جمعیت، این شهرها نیز گریبان¬گیر چالش¬های متعدد اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و زیست¬محیطی هستند که این مسائل آینده رشد و توسعه شهرهای جدید را در معرض شرایط نا¬متعادل و نا¬موزونی قرار خواهد داد. در این راستا، این مقاله کوشیده است با دیدگاه مبتنی بر منابع و تفکر راهبردی در تحلیل منابع و موانع، تبیین جایگاه و مزیت رقابتی و ارزیابی تناسب راهبردی منابع، نقشه راهبردی رشد و توسعه شهر جدید پردیس را تدوین و پیشنهاد نماید. روش مقاله توصیفی-تحلیلی است و به دلیل ماهیت راهبردی، دارای دستاورد (هدف)کاربردی است. داده¬های نظری با روش اسنادی و داده‌های تجربی با روش پیمایشی تهیه شده و در پردازش اطلاعات و تدوین نقشه راهبردی از مدل Meta-SWOT و تحلیلPESTEL بهره برده است. نتایج نشان می‌دهد منابع داخلی شهر جدید پردیس اهمیت یکسانی در رشد و توسعه آن ندارد؛ این شهر دارای چند قابلیت است که نسبت به سایر منابع داخلی، در رشد و توسعه آن باارزش، تقلید نشدنی، غیرقابل جایگزین و دارای تناسب راهبردی است؛ این عوامل وجود اولین پارک¬ علم و فناوری بین¬المللی ایران، آغاز عملیات احداث خط متروی تهران- پردیس، قطب صنایع تک، منطقه صنعتی خرمدشت و سیاه سنگ، قابلیت‌های گردشگری و توریستی و سرمایه¬گذاری بسیار زودبازده هستند؛ این محرک¬ها در رشد پایدار و پشتیبانی رشد و توسعه شهر پردیس نقش بنیادی دارد. ضعف عدم خوداتکایی و توان رقابت¬پذیری اقتصادی، عدم جلب سرمایه¬گذاری¬های مستقیم خارجی در پروژه¬های شهری، عدم مشارکت همگانی، فقدان مدیریت یکپارچه شهری، تحریم و رکود اقتصادی و نبود استراتژی توسعه شهری هوشمند موانع و تهدیدهای کلان محیط خارجی است که در رشد و توسعه شهر جدید پردیس احتمال وقوع بسیار بالا و درجه اضطرار بسیار فوری دارند.
منابع و مأخذ
(نگهبان) مروی، محمد، اقبالی، ناصر، حاتمی نژاد، حسین. (1399). تبیین مدیریت نسل نخست شهرهای جدید ایران با رویکرد حکمروایی خوب شهری از‌منظر تقسیمات کشوری، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 10(35)، 1-26.
ابراهیم زاده، عیسی، قرخلو، مهدی. (1388). تحلیلی بر نقش شهر جدید پردیس در تمرکززدایی از مادر شهر تهران، فصلنامه جغرافیا و توسعه، 7(13)، 46-27.
افق روشن شهرهای جدید. (1397). ویژه¬نامه دنیای اقتصاد، تهران: انتشارات امید نشرو چاپ ایرانیان.
آیینی، محمد، ذبیحی، حسین، سعیده زرآبادی، سیدزهرا سادات. (1397). بررسی چالش‌های نظام مدیریت شهری در شهرهای جدید ایران. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری،، نشریه باغ نظر، 7(27)، 124-111.
آیینی، محمد، ذبیحی، حسین، سعیده زرآبادی، سیدزهرا سادات. (1398). ارائۀ مدل ارزیابانه از ﭼﺎلش‌های نظام ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻬﺮی ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺟﺪﻳﺪ ایرانی مبتنی بر رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری، نشریه باغ نظر، 16(75)، 46-33.
براتی، ناصر، یزدان‌پناه شاه‌آبادی، محمدرضا. (1390). بررسی ارتباط مفهومی سرمایة اجتماعی و کیفیت زندگی در محیط شهری (نمونة موردی: شهر جدید پردیس)، فصلنامه جامعه‌پژوهی فرهنگی، 2(1)، 49-25.
جواهری تقدس، مصطفی، نسترن، مهین، زبردست، اسفندیار، بصیرت، میثم. (1399). آینده‌پژوهی نقش شهرهای جدید در ایجاد تعادل ساختار فضایی- کالبدی کلان‌شهرها با رویکرد و سیاست‌های آمایش سرزمینی، نشریه سیاست‌های راهبردی و کلان، 8(32)، 200-181.
جهان محمدی، غلامرضا، قرخلو، مهدی، احمدی، زهرا. (1401). واکاوی علل ناکامی شهرهای جدید در ایران، فصلنامه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای، 3(3)، 156-135.
داداش¬پور، هاشم، اکبرنیا، مریم. (1392). تحلیل خوداتکایی شهرهای جدید در مناطق کلانشهری. مطالعه موردی شهر جدید پردیس در منطقه کلانشهری تهران، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، 3(10)، 63-43.
رضایی، مجید منصور. (1399).خوانش شهرهای جدید، تهران و شهرهای جدیدش، تهران: انتشارات دفتر پژوهش¬هاي فرهنگي.
علی‌اکبری، اسماعیل (1395). شهرها و شهرک‌های جدید، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.
علیپور، حسین، سبحانی، نوبخت. (1396). تحلیل جایگاه شهرهای جدید در نظام فضایی کلان‌شهر تهران، مطالعات مدیریت شهری، 9(32)، 101-116.
گودرزی، حنانه. (1396). ساماندهی محلات شهرهای جدید با رویکرد پایداری اجتماعی (فاز 4 شهر جدید پردیس)، استاد راهنما: ناصر براتی، پایان نامه¬ کارشناسی ارشد رشته شهرسازی، دانشکده شهرسازی ومعماری، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، دی ماه 1396.
مرکز آمار ایران. (1395). سرشماری نفوس و مسکن سال 1395.
مژگانی، پروانه، جهانشاهلو، لعلا، حسین زاده لطفی، فرهاد، رجبی، آزیتا. (1401). تحلیل میزان تاثیر زیرساخت های شهری بر کارایی شهرهای جدید(نمونه موردی: شهر جدید هشتگرد و پردیس)، فصلنامه جغرافیا (برنامه¬ریزی منطقه¬ای)، 13(1)، 256-276.
هدایت، سید مهدی، داودپور, زهره، ذاکرحقیقی، کیانوش. (1401). خوانش محرک¬های موثر بر وضعیت آینده رشد و توسعه نسل نخست شهرهای جدید در ایران (مطالعه موردی: شهر جدید پردیس)، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، 13(50)، 192-174.
هدایت، سیدمهدی. (1400).تبیین مؤلفه‌های توسعه شهرهای جدید ایران با رویکرد آینده‌پژوهی(نمونه مورد مطالعه: شهر جدید پردیس)، رساله دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد واحد امارات متحده عربی.
References
(Neghahban) Maravi, M., Iqbali, N., Hataminejad, H. (2019). Explaining the management of the first generation of new cities in Iran with the approach of good urban governance from the point of view of country divisions, Quarterly Journal of Geography and Regional Urban Planning, 10(35), 1-26 .
Ali Akbari, E. (2015). New Cities and Towns, Payam Noor University Press, Tehran.
Alipour, H., Sobhani, N. (2016). Analysis of the position of new cities in the spatial system of Tehran metropolis, Urban Management Studies, 9(32), 101-116. (in Persian)
Ayeni, M., Zabihi, H., Saeeda Zarabadi, S. Z. S. (2018). Presenting an evaluation model of the challenges of the urban management system of new Iranian cities based on the interpretive structural modeling approach, Bagh Nazar Journal, 16(75), 33-46. (in Persian)
Barati, Na., Yazdan-Panah Shahabadi, M. R. (2013).examining the conceptual relationship between social capital and quality of life in an urban environment (case example: New City of Pardis), Cultural Sociology Quarterly, 2(1), 25-49. (in Persian)
Bennett, J. (2005). From new towns to growth areas, Institute for Public Policy Research, London WC2E 7RA, Registered Charity No. 800065.
Bjorg, H. (2010). New towns development, a new approach in planning for new towns: a case stydy of urban growth of Almere, the Netherlands, The master thesis in Landscape Architecture and Plannng, Netherland: Wageningen University.
Cai, X., Meulder, B. D., Lin, Y., & Sun, H (2020). New Towns’ Planning and Construction in the PreUrbanization or Post-Urbanization Period: A Case Study of the New Towns’ Development Process of Beijing, Sustainability, 12, 3721
Choi, C. G., Lee, S., Kim, H., & Seong, E. Y. (2019). Critical junctures and path dependence in urban planning and housing policy: A review of greenbelts and New Towns in Korea’s Seoul metropolitan area. Land Use Policy, 80, 195–204.
Dadashpour, Ha., Akbarnia, M. (2012). Analysis of self-reliance of new cities in metropolitan areas. A case study of the new city of Fardis in the metropolitan area of Tehran, Quarterly Journal of Geographical Analysis of Space, 3(10), 43-63. (in Persian)
De Klerk, L.A. (2007). New Towns in development policy: an introduction’, In: D.H. Frieling, ed., Research on New Towns First International Seminar 2006, Almere, International New Town Institute, Almere, 7-13.
Ebrahimzadeh, I., Qarakhlo, M. (2008). an analysis of the role of the new city of Pardis in the decentralization of the mother city of Tehran, Geography and Development Quarterly, 7(13), 27-46.
Gudarzi, H. (2016). Organizing the neighborhoods of new cities with a social sustainability approach (Phase 4 of the new city of Pardis), supervisor: Nasser Barati, master's thesis in the field of urban planning, Faculty of Urban Planning and Architecture, Imam Khomeini International University, December 2016. (in Persian)
He, S. Y., Wu, D., Chen, H., Hou, Y., & Ng, M. K. (2020). New towns and the local agglomeration economy. Habitat International, 98, 102153.
Hedayat, S. M. (2021), Explaining the components of the development of Iran's new cities with a future research approach (Study example: New City of Pardis), PhD Thesis of Urban Planning, Department of Urban Planning, Azad University of the United Arab Emirates.(in Persian)
Hedayat, S. M., Daudpour, Z., Zaker Haqiqi, K. (2022). reading the drivers affecting the future state of growth and development of the first generation of new cities in Iran (case study: New City of Pardis), Urban Research and Planning Quarterly, 13 (50), 192-174. (in Persian)
Hui, Eddie C.M., Lam, and Manfred, C.M. (2005). A study of commuting patterns of new town residents in Hong Kong. Habitat International, 29, 421-437.
Iran Statistics Center, (2015). Population and Housing Census 2015. (in Persian)
Jahan Mohammadi, G., Garakhlo, M., Ahmadi, Z. (2022). Analyzing the causes of the failure of new cities in Iran, Urban and Regional Sustainable Development Studies Quarterly, 3(3), 135-156. (in Persian)
Javaheri Taghods, Mostafa, Nesteren, Mohin, Mozaal, Esfandiar, Basirt, Maysham (2019), future research of the role of new cities in balancing the physical-spatial structure of metropolises with the approach and policies of territorial development, Strategic and Macro Policy Journal, 8(32), 181-200. (in Persian)
Joseph, C. (2010). The influence of suburbanization on the access to employ of workers in the new towns: A case study of Tin Shui Wai, Habitat International, 34(1), 38-45.
Milton, S., Mold, A., Tinker, A., & Herrick, C. (2019). Growing old in New Towns: A call for research on health and ageing in planned urban environments. Health & Place, 58, 102166.
Mozhgani, Parvaneh, Jahanshahlou, Lala, Hosseinzadeh Lotfi, Farhad, Rajabi, Azita (1401), Analysis of the impact of urban infrastructure on the efficiency of new cities (case example: Hashtgerd and Pardis new cities), Geography Quarterly (regional planning) E), Volume 13, Number 1, pp. 256-276. (in Persian)
Rezaei, Majid Mansour (2019). reading new cities, Tehran and its new cities, Tehran: Cultural Research Office Publications. (in Persian)
Shaykh-Baygloo, R. (2020). A multifaceted study of place attachment and its influences on civic involvement and place loyalty in Baharestan new town, Iran. Cities, 96, 102473.
Su, X. (2022). Building new cities in the Global South: Neoliberal planning and its adverse consequences, Urban Governance, Available online 26 November 2022.
Tan, X. (2010). New-Town Policy and Development in China. The Chinese Economy, 43(3), 47–58.
The bright light of new cities (2017). a special issue of Duniya Ekotsad, Tehran: Omid Publishing House and Iranian Printing. (in Persian)Ayeni, M., Zabihi, H., Saeeda Zarabadi, S. Z. S. (2017). surveying the challenges of the urban management system in the new cities of Iran. Quarterly Journal of Urban Economics and Management, Bagh Nazar Publication, 7(27), 111-124. (in Persian)
Thorgeirsdottir, H. B (2010). New Town Development A New Approach in Planning for New Towns A case study of urban growth of Almere, The Netherlands, thesis is written as a final assignment for the master Landscape Architecture and Planning, specialization in Spatial Planning, at Wageningen University, Supervision:Wim van der Knaap, Wageningen, February 2010
Vongpraseuth, T., Seong, E. Y., Shin, S., Kim, S. H., & Choi, C. G. (2020). Hope and reality of new towns under greenbelt regulation: The case of self-containment or transit-oriented metropolises of the first-generation new towns in the Seoul Metropolitan Area, South Korea. Cities, 102, 102699.
Wang, L. (2020). China’s new town movements since 1949: A state/space perspective. Progress in Planning, 100514.
Yang, D., Liu, Z. (2017). Exploring History and Mechanism of Chinese New Areas in Recent 30 Years. Urban Plan. Int. 2017, 32, 26–33.
