وضعیت حقوقی کودکان خارج از عقد نکاح در حقوق ایران و فقه امامیه

الموضوعات :

عصمت سوادی ¹ ()
² (دانشکده علوم انسانی)

تاريخ الإرسال : 02 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1445 تاريخ التأكيد : 15 الإثنين , ربيع الثاني, 1445 تاريخ الإصدار : 26 الأحد , جمادى الأولى, 1445

الکلمات المفتاحية: وضعیت حقوقی, کودکان, حقوق ایران, فقه امامیه, خارج از عقد نکاح.,

ملخص المقالة :

کودکان خارج از عقد نکاح، کودکانی هستند که بر حسب قانون و یا در صورت فقدان مواد قانون بر اساس فتاوی علما، کودکان مشروع یا نامشروع محسوب می شوند.در صورت مشروع شناخته شدن مانند کودکان ناشی از وطی به شبهه، این کودکان از حقوق کودکان مشروع و قانونی بهره مند می‌شوند. اما در صورت نامشروع شناخته شدن مانند ولدزنا، مطابق دیدگاه حقوقی، نسب این کودکان، نامشروع و غیرقانونی است و قانون مدنی ایران هم در ماده ۱۱۶۷ به پیروی از فقهای امامیه، طفل متولد از زنا را ملحق به زانی نمیداند. مفهوم عدم الحاق آن است که قانون، نسب طبیعی کودک نامشروع را نادیده میگیرد و آثار قانونی نسب مانند ولایت قهری، حضانت، نفقه و ارث را بر آن مترتب نمیکند. نتیجه آنکه حقوق و تکالیفی که قانون برای اولاد در نظر گرفته است، به کودکان مشروع اختصاص می یابد. حال پرسش اساسی این است که کودکان نامشروع چه جایگاه قانونی در نظام حقوقی ما دارند و حقوق مالی و غیرمالی این کودکان بر عهده چه کسانی است؟ این پایان‌نامه کودکان خارج از نکاح و حقوق آنها را مورد بررسی قرار داده است و سعی در ارائه پیشنهادهای مناسب در جهت برابری حقوق کودکان موضوع این پایان نامه با کودکان حاصل از عقد نکاح داشته است.

المصادر:

کتب :
الف) پارسی
امامی، سیدحسن.، (۱۳۷۱)، حقوق مدنی، کتابفروشی اسلامیه، چاپ هشتم جلد ۴.
امامی، سید اسد‌الله.، صفایی، سید حسین.، (۱۳۷۶)، حقوق خانواده، موسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، جلد ۲، ناشر تاريخ انتشار.
پیوندی، غلامرضا.، (۱۳۹۰)، حقوق کودک، سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، چاپ اول
حرم پناهی، محسن.، (۱۳۷۶)، «تلقیح مصنوعی»، مجله فقه اهل بیت، شماره ۱۰
خامنه‌ای، سیدعلي.، (۱۳۷۸ ه .ش)، اجوبة الاستفتائات، انتشارات بین المللی الهدی، ج ۲ .
خراسانی، محمودرضا.، (۱۳۸۹)، درآمدی بر حقوق کودک، مطالعه تطبیقی در نظام‌های ملی و بین المللی، تهران، نشر میزان، چاپ اول
خمینی (ره)، روح الله.، (۱۳۷۰)، تحریر الوسیله، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، دارالعلم قم، چاپ ۵ .
دهخدا، علی اکبر.، (۱۳۷۳)، لغت نامه دهخدا، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
شهیدی، مهدی.، (۱۳۶۷)، به وضعیت حقوقی کودک آزمایشگاهی، نشریه دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی دوره دهم
عبادی، شیرین.، (۱۳۷۶)، حقوق کودک، نشر کانون.
کاتوزیان، ناصر.، (۱۳۸۶)، وصیت در حقوق مدنی ایران، انتشارات ققنوس چاپ سوم، (ترجمه وصیت از کتاب ج ۲ کتاب وصیت).
کاتوزیان، ناصر.، (۱۳۶۷)، حقوق خانواده، جلد ۲
صفایی، سید حسین.، و امامی، اسدالله.، (۱۳۸۵)، مختصر حقوق خانواده، تهران، میزان، چاپ یازدهم.
محقق ‌داماد، مصطفی.، (۱۳۷۲)، بررسی فقهی حقوق خانواده، (نكاح و انحلال آن)، تهران، انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر.، (۱۳۷۵)، مجموعه استفتائات جديد، قم، مدرسه علی بن ابی طالب ۷، چاپ اول.
مهرپور، حسین.، (۱۳۸۶)، حقوق بشر در اسناد بین المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران.

قانون:
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مجموعه قوانین آیین دادرسی مدنی قربانی فرج الله
قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۲۱ فروردین ۱۳۷۹.
(قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست)، مجموعه کل قوانین و مقررات حقوقی انتشارات مجد خسروی، محمد رضا، ۱۳۹۳
قانون مدنی، (اداره کل تدوین و تنقیح قوانین و مقررات)، معاونت پژوهشی ریاست جمهوری ۱۳۸۷.
(قانون مربوط به حق حضانت) قانون حمایت خانواده و مجموعه کل قوانین و مقررات حقوقی، انتشارات مجد ۱۳۹۳ خسروی، محمد رضا.
کنوانسیون حقوق کودک

ب) غیر پارسی
- عربی :
قرآن کریم
الشهيد الثانی،مسالک الأفهام فی شرح( إلى تنقيح) شرائع الإسلام، موسسه المعارف الاسلامیه، ۱۴۱۳ ق، جلد ۸.
المحقق الثاني (المحقق الکرکی)، ۱۴۱۴ ق؛جامع المقاصد في شرح القواعد، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ دوم، جلد ۱۲
الشیخ الطوسی، الخلاف فی الاحکام، جامعه مدرسین، جلد ۵
الحائری الطباطبایی، سید علی بن محمد، ریاض المسایل فی التحقیق الاحکام بالدلائل، جلد ۱۵، ۱۱۶۱ ق
الحر العاملی، الشیخ محمد بن الحسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، جلد اول، موسسه آل البیت علیهم السلام، قم، ۱۴۰۹ ق.
شهید اول، لمعه دمشقیه، ج ۱، ترجمه علی شیروانی و محسن غرویان، چ۲، ۱۳۸۲.
محقق حلی، شرایع الاسلام، چاپ دار الاضواء، بیروت، چاپ دوم سال سدوم، ج ۳، سال ۱۴۰۳.
محقق داماد، سید مصطفی؛ بررسی فقهی حقوق خانواده، (نكاح و انحلال آن )، تهران، انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی، ۱۳۷۲
محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه، ج ۱، ج۲۱، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، ۱۳۹۰.

- انگلیسی :

لورراسا- میشل، مسئولیت مدنی، ترجمه دکتر محمد اشتری، ناشر نشر حقوقدان، ۱۳۷۵.
Convention on the Rights of the Child.

مقالات و نشریات
الف) پارسی
پورقهرمانی، بابک، نگاهی به کنوانسیون حقوق کودک و مباحثی پیرامون آن، ۱۳۸۸ ، فصلنامه رواق اندیشه، شماره ۲۸
حسینی، مریم، مروری بر پیمان نامه حقوق کودک در پرتو قوانین ایران قضاوت آذر و دی ۱۳۸۴ شماره ۳۵ .
عظیم زاده اردبیلی، فائزه، خانواده و بنیان حقوق کودک، فقه و حقوق خانواده(ندای صادق) تابستان ۱۳۸۲ شماره ۳۰ .