بررسی اهداف اقتصادی ایران و چین در سند همکاری جامع راهبردی
الموضوعات :آرزو عسکری 1 , مهرداد صالحی یگانه 2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد رفسنجان
2 - دانشگاه تهران
الکلمات المفتاحية: سند همکاری جامع راهبردی, انرژی, تحریم های اقتصادی, جمهوری اسلامی ایران, چین ,
ملخص المقالة :
روابط ایران و چین پیشینه تاریخی طولانی دارد. اولین ارتباطات آنها از طریق جاده ابریشم قدیم صورت گرفت و امروزه با طرح جاده ابریشم نوین توسط چین و سند همکاری جامع راهبردی ۲۵ ساله، روابط دو کشور به سطح مشارکت راهبردی گسترش پیدا کرده است. چین برای عملیاتی کردن طرح کمربنده راه با کشورهای زیادی سند همکاری امضا کرده است. ایران نیز به دلیل موقعیت زئوپلیتیکی خاص، مورد توجه ویژه پکن قرار گرفته است. از این رو، در 7 فروردین ۱۴۰۰ سند همکاری جامع راهبردی ۲۵ ساله بین وزرای خارجه ایران و چین به امضاء رسید که قرار است نقشه راهی برای همکاری آينده طرفین باشد. پژوهش حاضر تلاشی است برای پاسخ به این پرسش که جمهوری اسلامی ایران و چین از طریق سند همکاری جامع راهبردی ۲۵ ساله چه اهداف اقتصادی را دنبال می کنند؟ فرضیه مطرح شده این است که اصلی ترین هدف چین در قرارداد مذکور تنوع بخشی به منابع انرژی و تأمین امنیت آن است. از طرف دیگر، مهم ترین هدف جمهوری اسلامی ایران نیز رهایی از محاصره اقتصادی از طریق افزایش مبادلات تجاری با چین در شرایط اعمال تحریم های اقتصادی است. روش پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و گردآوری اطلاعات نیز به صورت استفاده از منابع مکتوب اعم از کتب، مقالات، اسناد و داده های اینترنت می باشد.
منابع
الف: فارسی
آجیلی، هادی. سلامی زواره، مهدی. فلاحی برزکی، مهرداد. (۱۳۹۶). امنیت انرژی چین در راستای طرح «یک‌کمربند- یک‌جاده. فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی, ۹ (۳۳)، صص ۵۱-۷۵.
اختیاری امیری، رضا، صالحی خنار، محبوبه (2017). بررسی علل و زمینه های گسترش روابط ایران و چین در عصر پسا برجام. دوفصلنامه سیاست و روابط بین الملل، 1(شماره 1)، صص33-51.
امیراحمدیان، بهرام. صالحی دولت آباد، روح اله. (۱۳۹۵). ابتکار «جاده ابریشم جدید» چین (اهداف، موانع و چالشها). فصلنامه علمی مطالعات روابط بین الملل، ۹(۳۶)، صص ۱-۴۲.
دهشیری، محمدرضا، و رضایی جعفری، محسن. (1393). نومنطقه گرایی در سیاست خارجی ایران. سیاست جهانی، 3(2)، صص 191-225.
رئیسی نژاد، آرش (1400). ایران و راه ابریشم نوین: از ژئوپلیتیک راه تا دیپلماسی راه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سپاهی، عبداله،(۱۳۹۴). تحلیل پتانسیل های صنعت ترانزیت ریلی بار از جمهوری اسلامی ایران ،کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در مدیریت و مهندسی صنایع، تهران،https://civilica.com/doc/435363
شاه محمدی، پریسا. (۱۳۹۶). چالش های سیاسی و امنیتی راهبرد چین برای جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ۲۳(۱۰۰)، صص۱۱۹-۱۴۶.
شفیعی، نوذر (2021). تحلیلی بر توافقنامه‌ی 25 ساله‌ی ایران و چین در پرتو تحولات سیاست خارجی چین. سیاست و روابط بین الملل.9(5)، صص 44-62.
شریعتی‌نیا، محسن. (۱۳۹۱). عوامل تعیین‌کننده روابط ایران و چین. فصلنامه روابط خارجی، ۴(۲)، صص ۱۷۹-۲۱۰.
صالحی‌یگانه، مهرداد، اژدری، راستین. (1401). سند همکاری جامع راهبردی ایران-چین و ابتکار کمربند-راه. مطالعات راهبردی علوم انسانی و اسلامی, 43(4)، صص 221-248.
عباسی، ابراهیم، طالبی، صغری، نجات، سید علی. (۱۳۹۴) . اهمیت استراتژیکی تنگه هرمز در مقایسه با تنگه‌های بین المللی جهان. پژوهش های سیاسی، ۵(۲)، صص ۲۳-۸
ملکی، عباس، رئوفی، مجید(1395). راه ابریشم جدید؛ یک کمربند، یک جاده؛ نظریه چینی برای رهایی از محدودیتهای استراتژیکی. تهران: انتشارات موسسه فرهنگی و مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
نقشبندی، عقیل، دهشیری،محمدرضا،کشیشیان سیرکی، گارینه، قائدی, محمدرضا. (1399). پیامدهای سیاسی و اقتصادی خروج آمریکا از برجام برای ایران در دوره ترامپ و آغاز دوره بایدن. فصلنامه مطالعات بین المللی، 17(3)، صص 157-176
هتنه، بیوردن، اینوتای، آندراش، سونکل، اوزوالدو (1392). جهان گرایی و منطقه گرایی نو. مترجم: علیرضا طیب تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
ب: انگلیسی
Caesar-Gordon, M. (2016). Securing The Energy Supply: China‟ s “Malacca Dilemma”. E-International Relations Studies.
Garlick, J., & Havlová, R. (2020). China’s “Belt and Road” economic diplomacy in the persian gulf: Strategic Hedging amidst Saudi–Iranian Regional Rivalry. Journal of Current Chinese Affairs, 49(1), 82-105.
Garver, J. W. (2011). China and Iran: ancient partners in a post-imperial world. University of Washington Press.
Hao, Y., Wang, L. O., & Lee, C. C. (2020). Financial development, energy consumption and China's economic growth: new evidence from provincial panel data. International Review of Economics & Finance, 69, 1_47.
Hong, Z. (2014). China's Dilemma on Iran: between energy security and a responsible rising power. Journal of Contemporary China, 23(87), 408-424.
Hong, Z. (2014). China's Dilemma on Iran: between energy security and a responsible rising power. Journal of Contemporary China, 23(87), 408-424.
Ji, Y. (2007). Dealing with the Malacca dilemma: China's effort to protect its energy supply. Strategic Analysis, 31(3), 467-489.
Kaczmarski, M. (2017). Non-western visions of regionalism: China's New Silk Road and Russia's Eurasian economic Union. International Affairs, 93(6), 1357-1376.
OEC World, (2023). China and Iran Trade. https://oec.world/en/profile/bilateral-country/chn/partner/irn. (accessed 15 April 2023).
Maqsood, A., Mateen, M., & Husnain, M. (2023). IRAN-CHINA DEAL: GEOSTRATEGIC-BALANCING AGAINST US. Pakistan Journal of Social Research, 5(01), 86-93.
Phillips, J. (2020). United States Should Derail Prospects for an Iran–China Alliance. Heritage Foundation Backgrounder, (3541), 2020-10.
Rioux, B., Galkin, P., & Wu, K. (2019). An economic analysis of China’s domestic crude oil supply policies. Chinese Journal of Population Resources and Environment, 17(3), 217-228.
Smyth G (2019) Iran and China: between oil and Trump. LobeLog, 24 April. Available at: https://lobelog.com/iran-and-china-between-oil-and-trump/ (accessed 15 April 2023).
Wu, F. (2015). China's puzzling energy diplomacy toward Iran. Asian Perspective, 39(1), 47-69.
Xue, Y., Tang, C., Wu, H., Liu, J., & Hao, Y. (2022). The emerging driving force of energy consumption in China: does digital economy development matter?. Energy Policy, 165, 112997.
Zhang, Z. (2011). Chain’s energy security, the Malacca dilemma and responses. Energyn policy, 39(12), 7612-7615
Zulkifli, N., Ibrahim, R. I. R., Rahman, A. A. A., & Yasid, A. F. M. (2020). Maritime Cooperation in the Straits of Malacca (2016-2020): challenges and recommend for a new framework. Asian journal of research in education and social sciences, 2(2), 10-32.
ج: منابع آنلاین
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران (1401، آذرماه)، ترانزیت بیش از 5 میلیون کالا از گذرگاه های مرزی، قابل دسترسی در: https://otaghiranonline.ir/news/54896/ تاریخ دسترسی: 18/11/1401
