زندگی‌نامه پیامبر اسلام(ص) پیش از رسالت: نقد و بررسی آراء رژی بلاشر

الموضوعات : تاریخ و تمدن اسلامی

زیبا شفیعی خوزانی ¹ , هادی عالم زاده ²

1 - نویسنده مسئول
2 - ندارد

تاريخ الإرسال : 20 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1434 تاريخ التأكيد : 09 الثلاثاء , شوال, 1435 تاريخ الإصدار : 27 السبت , شوال, 1435

الکلمات المفتاحية: سیره‌پژوهی, پیامبر پیش از بعثت, شرق‌شناسان, رژی بلاشر, مسأله محمد,

ملخص المقالة :

چکیده بررسی انتقادی منابع تاریخ اسلام در اروپای سده نوزدهم میلادی، تشکیک و بی اعتمادی به همه منابع روایی و تاریخی اسلام را برای برخی از مورخان و سیره‌نویسان غربی در پی داشت؛ لیکن علی‌رغم این نتایج بدبینانه در نیمه نخست قرن بیستم چندین کتاب در شرح حال پیامبر(ص) تألیف شد که مؤلفان آن‌ها ضمن اذعان به اعتبار مشکوک روایات سیره و مغازی، معتقد بودند به کمک ذهنی نقاد، می‌توان سیره‌ای صحیح از پیامبر اسلام(ص) بر مبنای همین روایات تدوین نمود. یکی از این شرح حال‌های انتقادی کتاب مسأله محمد، شرح حال نقادانه‌ای از پیامبر اسلام(ص) تألیف رژی بلاشر (1900-1973م)، خاورشناس فرانسوی است. بررسی موردی دیدگاه‌های بلاشر پیرامون زندگی‌نامه پیامبر اسلام(ص) پیش از بعثت، نشان می‌دهد که اگرچه بلاشر سعی دارد تا به کمک قرآن، تنها منبع معاصر پیامبر، مجموعه اسناد معتبر موجود و برخی اطلاعات تکمیلی مربوط به حوزه زبان‌شناسی، قوم‌شناسی، تاریخ ادیان و ...، سیره‌ای صحیح و عالمانه و بدون جانب‌داری از پیامبر اسلام(ص) ارائه دهد، اما حاصل این تلاش، تدوین سیره‌ای است که پیش‌زمینه‌های ذهنی بلاشر و هم‌چنین برداشت‌های شخصی مبتنی بر دید علمی او، در بخش‌هایی از آن مشاهده می‌شود.

المصادر:

کتابشناسی

قرآن کریم، ترجمه عبدالحمید آیتی.

ابن اثیر، علی بن محمد(د630هـ)، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر- دار بیروت، 1385هـ/1965م.

ابن سعد، محمد(د230هـ)، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادرعطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1410هـ /1990م.

ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالعلم، بی تا.

ابن هشام، عبد الملک(د213هـ)،السیرة النبویة، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الأبیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت، دارالمعرفة، بی تا.

بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ترجمه عبدالعلی نور احراری، تربت جام، شیخ الاسلام احمد جام، 1386ش.

بلاذرى، فتوح البلدان، احمد بن یحیى، بیروت، دار و مکتبةالهلال، 1988م.

بلاشر، رژی، در آستانه قرآن، ترجمه محمود رامیار، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1365ش.

بیضاوی، عبدالله بن عمر(د691هـ)، انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت، دار احیاء التراث العربى‏، 1418هـ .

حدیدی، «نقدی بر ترجمه بلاشر»، ترجمان وحی، سال اول، شماره دوم، اسفند 1376ش.

حسینی طباطبایی، مصطفی، نقد آثار خاورشناسان، تهران، چاپخش، 1375ش.

همو، خیانت در گزارش تاریخ (نقد کتاب بیست و سه سال)، تهران، چاپخش، 1366ش.

ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، بیروت، دارالکتاب العربی،1410هـ .

رشید رضا، محمد، محمد رسول الله(ص)، بیروت، علمیة، 1395هـ .

رسولی محلاتی، هاشم، درس‌هایی از تاریخ تحلیلی اسلام، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،1371ش.

زرگری نژاد، غلامحسین، تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت)، تهران، انتشارات سمت، 1378ش.

زریاب، عباس، سیرة رسول الله، تهران، سروش،1370ش.

شفیعی خوزانی، زیبا، «ازدواج‌های رسول گرامی اسلام (نقد و بررسی دیدگاه اسلام‌شناسان اروپایی)»، نامه تاریخ پژوهان، سال دوم و سوم، شماره 8-9، زمستان 1385 و بهار 1386ش.

طبری، محمد بن جریر(د310هـ)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة،1412هـ .

همو، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، 1387هـ /1967م.

طوسی، محمد بن حسن(د460هـ)، المبسوط فی فقه الامامیة، تهران، مرتضوی، 1387هـ .

عاملی، جعفر مرتضی، سیره صحیح پیامبر اعظم(ص)، ترجمه محمد سپهری، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،1391ش.

فیاض، علی اکبر، تاریخ اسلام، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1335ش.

کریمی نیا، مرتضی، «سیری اجمالی در سیره‌نگاری پیامبر اسلام(ص) در غرب»، سیره‌پژوهی در غرب؛ گزیده متون و منابع، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب، معاونت فرهنگی، 1386ش.

کلینی، محمد بن یعقوب(د329هـ)، الروضة من الکافی، ترجمه محمد باقر کمره‌ای، انتشارات الاسلامیة، تهران، 1382هـ .

ماسینیون، لویی، سلمان پاک، ترجمه ابراهیم خلیلی، انتشارات البرز.

مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، مع التعالیق الحاج السید الجوادالعلوی، الحاج الشیخ محمد الاخوندی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، بی تا.

مرتضوی، محمد، «کتابت رسول خدا(ص) قبل از بعثت از نظر بلاشر»، مطالعات اسلامی: علوم قرآن و حدیث، سال چهل و دوم، بهار و تابستان 1389ش.

مسلم بن حجاج(د261هـ)، صحیح، الطبعة الثانیة، تونس، دارسحنون،1992م.

مطهری، مرتضی، «پیامبر امی»، محمد خاتم پیامبران، تهران، انتشارات حسینیه ارشاد، 1348ش.

معارف، مجید، «نقد و بررسی آراء رژی بلاشر درباره جمع و تدوین قرآن»، قرآن پژوهی خاورشناسان، شماره 1، پاییز و زمستان 1385ش.

معروف حسنی، هاشم، سیرة المصطفی(نگرشی نوین بر زندگانی رسول اکرم(ص))، ترجمه حمید ترقی جاه، تهران، انتشارات حکمت، 1370ش.

مفید، محمد بن محمد(د413هـ)، الارشاد، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1376ش.

همو، اوائل المقالات، قم، کنگره شیخ مفید، 1413هـ .

وات، ویلیام مونتگمری، محمد پیامبر و سیاستمدار، ترجمه اسماعیل والی زاده، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1344ش.

یعقوبى، ابن واضح، تاریخ الیعقوبى، بیروت، دار صادر، بى تا.

 

Arbery, Arthur, The Coran Interpreted, London, Oxford University Press, 1969.

Blachère, Régis, Le Coran, traduit de l’arabe, Paris, G-P. Maisonneuve-Max-Besson, 1957.

Ibid, Introduction au coran, Paris, Besson & Chantemerl, 1959.

Ibid, Le problème de Mahomet, Essai de biografie critique du fondateur de L’Islam, Paris, presses universitaires France, 1952.

Ibid, Histoire de la littérature arabe: des origines à la fin du XVe siècle de J.-C., Volume 1-3, Paris, Adrien Maisonneuve, 1952.

Laoust, Henri, Notice sur la vie et les travaux de Régis Blachère, institut de France, 1977.

Larzul, Sylvette, “Blachère”, Dictionnaire des orientalistes de langue francaise, Pouillon françois, 2008.

Noldeke, Theodor, Geschichte des Qoran, Hildechein, Georg olms, 1981