عوامل موثر در توسعه ارتباطات شبکه ای سازمانی به منظور تدوین یک الگو (در بین کارکنان سازمان مرکزی دانشگاه علمی – کاربردی تهران)
الموضوعات :سپیده ترزمی نژاد 1 , افسانه مظفری 2 , علی دلاور 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی
2 - مدیر گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
3 - گروه علوم تربیتی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی
الکلمات المفتاحية: فن آوری اطلاعات, زمینه های ارتباطی سازمان و توسعه ارتباطات شبکه ای سازمانی, مشارکت کنندگان,
ملخص المقالة :
این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین عوامل موثر بر توسعه ارتباطات شبکه ای در سازمان مرکزی دانشگاه علمی کاربردی تهران باعنایت به ویژگی های شخصیتی، کیفیت ابزارهای ارتباطی - اطلاعاتی و زمینه های سازمانی با استفاده از رویکرد سیستمی مورد بررسی قرار گرفت. نقطه تمرکز این مطالعه بر فرآیند مشارکت و ساختار اجتماعی داخلی سازمان است که با توسعه و کاربرد اثربخش فن آوری های نوین برانگیخته شده و حتی امکان ارتباط همزمان و غیر همزمان در مکان های دور را فراهم می آورند و از این طریق موجب شبکه ای شدن ارتباطات سازمانی را فراهم می آورند. به منظور تکمیل اهداف تحقیق، در بخش کیفی برای ساخت مدل مفهومی پژوهش از مطالعه مقالات، اسناد، مدارک و تکنیک مصاحبه استفاده شد. پس از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای هردسته از سوالات و محاسبه میانگین آن، پرسشنامه در میان نمونه مطالعاتی با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده توزیع گردید. در ادامه از نرم افزار smart pls، برای بیشینه سازی واریانس متغیر وابسته که توسط متغیرهای مستقل پیش بینی می شوند، استفاده شده است و همچنین به منظور آزمون فرضیه ها از آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند گانه به منظور طراحی مدل نهایی پژوهش با استفاده از نرم افزار19 SPSS استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان دادند که ویژگی های شخصیتی70 درصد، کیفیت ابزارهای اطلاعاتی 43 درصد و زمینه سازمانی است 79 درصد از واریانس متغیر ارتباطات شبکه ای سازمانی را تبیین می کند.
_||_
بررسی عوامل موثر در ایجاد ارتباطات شبکه ای سازمانی به منظور تدوین یک الگو
سپیده ترزمی نژاد، دانشجوی دکتری رشته علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
شماره تماس: 09121031733 ,02126213878
آدرس: تهران، خیابان توانیر، خیابان نظامی گنجوی، کوچه چهل شاهد، پلاک 10، واحد 11
کد پستی: 1434893995
ایمیل: sepidehnejad@yahoo.com
استاد راهنما: دکتر افسانه مظفری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه علوم ارتباطات اجتماعی، ایران
شماره تماس: 09121874741
ایمیل: dr.afsaneh.mozaffari@gmail.com
استاد مشاور: دکتر علی دلاور، دانشگاه علامه طباطبایی، گروه علوم تربیتی، ایران
شماره تماس: 09121300129
چکیده:
در این تحقیق سعی شده با انجام یکسری مطالعات نظری در مورد « ارتباطات شبکه ای سازمانی» و مطالعه میدانی در میان کارمندان سازمان مرکزی دانشگاه علمی کاربردی، به بررسی عوامل موثر در ارتباطات شبکه ای سازمانی بپردازیم. متغیرهای موجود در این تحقیق مشارکت کنندگان (ویژگی های فردی و شخصیتی مشارکت کنندگان)، فناوری های اطلاعاتی (کیفیت وسله ارتباطی) و زمینه های ارتباطی سازمان (عوامل محتوایی سازمان) می باشد که رابطه شان را با ارتباطات شبکه ای سازمانی (تعاملات اجتماعی و تعاملات مشارکتی) مورد بررسی قرار می دهیم. بنابراین چند هدف عمده بر این تحقیق مترتب خواهد بود که عبارتند از:
1-1- بررسی رابطه بین مشارکت کنندگان و ارتباطات شبکه ای سازمانی
1-2- بررسی رابطه بین فناوری های اطلاعات و ارتباطات شبکه ای سازمانی
1-3- بررسی رابطه بین زمینه های ارتباطی سازمان و ارتباطات شبکه ای سازمانی
به منظور تکمیل اهداف تحقیق و با بررسی متون فارسی و انگلیسی مرتبط با مفاهیم تحقیق، پرسشنامه ای با 24 سوال طراحی و در میان کارمندان سازمان مرکزی دانشگاه علمی و کاربردی توزیع شد. با استفاده از آزمون آلفای کورنباخ و انجام پیش آزمون مقدماتی و رسمی، روایی و پایایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت. در مرحله بعد، با استفاده از آزمون رگرسیون چند متغیره با روش گام به گام و روش معادلات ساختاری با استفاده از روش حداقل مربعات جزیی به تجزیه و تحلیل فرضیات تحقیق پرداختیم که نتایج تحلیل واریانس و آزمون آماری به کاربرده شده (نسبت F) معنادار بودن همبستگی بین عوامل موجود در مدل یعنی X1 (مشارکت کنندگان، فناوری اطلاعات و زمینه های سازمانی)، X2 (ویژگی های شخصیتی کاربران IT)، X3 (کیفیت ابزار ارتباطی مصرفی توسط کاربران)، X4 (زمینه های سازمانی) و ارتباطات شبکه ای سازمانی (Y) را در سطح 99 درصد تایید می نمود.
واژگان کلیدی:
مشارکت کنندگان، فناوری اطلاعات، زمینه های ارتباطی سازمان و ارتباطات شبکه ای سازمانی
مقدمه:
شرح و بسط ارتباطات سازمانی به طور تنگاتنگی مرتبط با رشد یافتگی های سریع تکنولوژی های اطلاعاتی(IT) می باشد. در واقع بسیاری از تغییرات در سازمان ها مبنایی برای توسعه یافتگی های ارتباطی و شیوع آنچه که ماهیت بسط یافته رسانه های الکترونیک است، شده اند. به همین دلیل، امروزه بسیاری از سازمان ها مبالغ قابل توجهی از بودجه شان را بر روی این فناوری ها و بکارگیری صحیح آنها میان کاربران، سرمایه گذاری می کنند؛ زیرا این فناوری ها ابزارهای جدیدی برای گردآوری، ذخیره سازی، پردازش، سازماندهی، انتقال و نمایش اطلاعات در اختیار کاربران قرار می دهند (بارت و تورتز، 1998: 304-275) و (یازیجی، 2002: 539).
بدون شك سال ها طول كشيد تا دگرگونی به عنوان يك پديده ارگانيك و نه يك پيشرفت خطی يا حتی يك تجربه مثبت مورد توجه قرار گيرد. در غرب در خلال دهه 1900 نظريه های متعددی كه مدرن شدن يا دگرگونی را زاييده وجود تكنولوژی می دانستند، انديشه های ديگر را تحت الشعاع قرار داده بود.
برخی از نظريه ها كه به درك دگرگونی به عنوان جزيی از توسعه اجتماعی كمك كرده اند، از وجود و حضور تكنولوژی های جديد سرچشمه گرفته اند. يكی از نظريه پردازان پيشگام كه از دگرگونی به عنوان جزيی از توسعه اجتماعی سخن به ميان آورده «ويليام آگبرن» است. به اعتقاد «آگبرن» هر تكنولوژی جديد (در آن روزها عمدتاً تلفن و اتومبيل) فاصله ای در جامعه ايجاد خواهد كرد؛ چون به هر حال هستند كسانی كه می توانند اين وسايل تجملی را خريداری كنند و ديگرانی كه قادر به خريد آن ها نيستند. نوآوری های تكنولوژيك سبب خواهد شد تا هميشه عد ه ای از ديگران عقب بمانند.
«آگبرن» در تدوين نظريه خود از تحقيقات انجام شده در دانشگاه شيكاگو واساتيدی چون «رابرت پارك»، «ارنست برگس»، «جان ديويی»، «جرج هربرت ميد» و«هارولد لاسول»، الهام گرفته است. در يك بررسی مشترك تحليل های علمی از مسائل اجتماعی ارائه دادند و همين بررسی، مسائل تازه ای در زمينه جامعه، فرهنگ و مطالعه موضوعات مرتبط با آنها را مطرح ساخت. بسياری از روش های به كار گرفته شده از سوی انديشمندان نامبرده، به پيدايش علوم اجتماعی و شكل گيری قطعی يك ديدگاه جبری منجر شد كه معتقد است هر روش شناسی علمی با نتايج ثمربخش در معيار ارزيابی همراه خواهد بود. با توجه به اين ديدگاه، تكنولوژی به عنوان يك پديده مترقی و در نتيجه عاملی برای مدرن شدن و مطالعه اجتماعی آن به عنوان يك مبحث معتبر جهت بررسی های اجتماعی قلمداد شد.
در دهه 1960 مسأله الگوی غالب، در بسياری از ديدگاه های غربی مطرح شد. متفكران كانادايی همچون «هارولد انيس» و «مارشال مك لوهان» توجه خود را به موضوع تكنولوژی به عنوان واسطه های گوناگون كه از ويژگی های ذاتی برخوردار بوده و در عين حال رفتارهای مصرف كنندگان را نيز تحت تأثير قرار داده اند، معطوف ساخته و نظريه جدايی محتوا و شكل رسانه ها را مورد سؤال قراردادند.
با ورود روشن فكران فرانسوی به«عصر پراكندگی» و زير سؤال بردن موجوديت «جامعه شناسی رسانه های گروهی» از سوی «پی ير بردو» و «كلود پاسه رون»، مكتب های اروپائی تأثير خود بر مطالعات مربوط به محتوا و شكل تكنولوژيك را آغاز كردند. «ژاك الول» مسأله ضرورت دخالت تكنيك در اشكال تكنولوژی را مورد سؤال قرار داد و خاطر نشان ساخت كه تكنولوژی هرگز نمی تواند بی طرف باشد و هر تكنولوژی برای خود، روش های خاصی به همراه دارد كه همين ها برداشت انسان ها از شكل تكنولوژيك و كاربرد آن را تحت تأثير قرار می دهد.
در آمريكا كسانی چون «تی چنور»، «اولی ين» و «دونوهو» با اين باور كه با افزايش آموزش، ميزان شكاف بين زير گروه های اجتماعی را ارائه دادند. نظريه فاصله دانش نيز همانند نظريه «آگبرن» مساله رشد ناهماهنگ را مطرح می كند.
در سال 1976 «راجرز» مقاله مهمی با عنوان «افول الگوی غالب» منتشر ساخت. وی در مقاله خود رشد شيوه های بررسی مطالعات مربوط به توسعه را مورد ارزيابی قرار داده و خواستار ارزيابی دوباره مفاهيم منسوخی شد كه معيار توسعه را تعداد ابزار و سايل دانسته يا مقوله مدرن سازی (از جمله سواد) را لازمه توسعه قلمداد می كنند. «راجرز» در مطالعات بعدی خود با تأكيد بيشتر بر ساختار اجتماعی كشورهای در حال توسعه، تحقيق پيرامون مشاركت فرد و توجيه دقيق تر به نكات بغرنج، پايه نظری ديدگاه خود را استحكام بخشيد (هنسون و نورلا، 1990: 65-58).
در این پژوهش ارتباطات شبکه ای سازمانی(NOC)، طبق دیدگاه «گلدهبر»، بعنوان کانون پیوندهایی است که مرتبط به مشارکت می شود. بدین صورت که «سازمان بعنوان یک سیستم بازو زنده، وابسته به جریان اطلاعات میان افرادی است که نقش ها و موقعیت های مختلف دارند.» (گلدهبر، 1993)
به همین منظور «مک کوییل» برای توضیح و تکمیل ارتباطات شبکه ای سازمانی(NOC)، یک چهارچوب مرجع ارتباطی را که بر مبنای شبکه های اجتماعی است؛ مد نظر قرار می دهد و معتقد است:« شبکه ها برای طبقه بندی الگوهای متداول ارتباطات، میان شبکه ای از افرادی که از طریق فناوری های اطلاعاتی (IT) با هم ارتباظ دارند؛ مناسب می باشد». وی معتقد است که امروزه، رشد فناوری های الکترونیک، مخابرات و ایجاد و ادغام شبکه های عظیم رایانه ای سبب شده که رویکرد فناوری اطلاعات با ایجاد پایگاه های اطلاعاتی، فرایندهای پیچیده شبکه های ارتباطات مشارکتی را تسهیل کند و موجب اتصال افراد به یکدیگر شود.
طی سال های اخیر این موج کشور ما را نیز فرا گرفته و بسیاری از کاربران در شبکه های ارتباطی در سازمان های گوناگون، تمایل زیادی به بهره گیری و استفاده از فناوری های اطلاعاتی تمایل نشان می دهند و با توجه به این امر تقریباٌ هیچ عامل به شدت انقلابی که شاهد رخ دادن آن در فناوری اطلاعاتی هستیم بر «شبکه های ارتباطی» تاثیر نخواهد داشت و به همین جهت، پژوهش در این زمینه حیاتی است؛ ولی آنچه مهم است انتخاب جامعه پژوهشی آگاهانه و درست است که به همین منظور، دانشگاه علمی و کاربردی به عنوان یکی از بزرگ ترین واحدهای آموزشی کشور مد نظر قرار گرفت.
سازمان ها از جمله دانشگاه علمی کاربردی با مسایلی از قبیل کمبود امکانات کمی و کیفی فناوری های اطلاعاتی، سرعت کم بازیابی اطلاعات، قطع شبکه و... مواجه هستند که در نتیجه با اثرات ناخواسته و غیر قابل انتظاری سازمان ها را مواجه می کند. این سازمان نیز همانند سایر سازمان ها، برای ورود به صحنه رقابت جهانی، نیازمند دارا بودن سیستم های بهینه ارتباطی – اطلاعاتی بین المللی است تا با ایجاد زمینه های مساعد بتواند به رشد و پویایی لازم برای تطبیق با تغییرات محیطی و نیازهای کاربرانش که همان دانشجویان می باشند؛ نایل آید.
با در نظر گرفتن این موارد، با بینشی آگاهانه و به دور از هرگونه تعصب و پیش داوری به بررسی عوامل موثر بر ارتباطات شبکه ای سازمانی در عصر فناوری های اطلاعات در میان کارکنان این واحد دانشگاهی خواهیم پرداخت.
به همین منظور در این پژوهش از مدل «مرجع ارتباطات شبکه ای»(ورایز و دایانا، 2005: 120-118). استفاده می کنیم و بین عوامل «مشارکت کنندگان»،«فناوری های اطلاعات به عنوان ابزارهای ارتباطی» و «موقعیت های ارتباطی در سازمان» که منجر به ارتباطات سازمانی شبکه ای می شود؛ تمایز قایل می شویم. (نمودار 1)
مشارکت کنندگان |
فناوری اطلاعات (IT) |
زمینه های سازمانی |
ارتباطات شبکه ای سازمانی |
نمودار 1- مدل مرجع ارتباطات شبکه ای سازمانی
- مشارکت کنندگان (کاربران IT): ارزیابی وضعیت مشارکت کنندگان از لحاظ ویژگی های فردی و شخصیتی کاربران حایز اهمیت است.
1- ویژگی های فردی مشارکت کنندگان:
ویژگی های فردی را با جنسیت، سن، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، رشته تحصیلی و سابقه خدمت کارمندان بررسی می کنیم.
2- ویژگی های شخصیتی مشارکت کنندگان:
از بین الگوهای مختلفی که محققان فناوری اطلاعات برای تبیین یا پیش‌بینی عوامل شخصیتی که در پذیرش فناوری توسط کاربران کاربرد دارد، مدل پنج عاملی شخصیت (NEO) یک نتیجه گیری تجربی درباره متغیرهای صفات شخصیت می باشد. براساس این مدل، شخصیت از پنج بعد اصلی تشکیل شده است که عبارتند از هیجانات پایدار (N)، برون گرایی (E)، گشودگی (O)، همسازی (A) و وظیفه شناسی (C). این مدل سودمندی زیادی در زمینه وحدت بخشی وانسجام بخشیدن به مفاهیم و اندازه گیری های گوناگون داشته است. ما در این تحقیق به بررسی مهم ترین عوامل دخیل شخصیتی در ارتباطات شبکه ای سازمانی می پردازیم که عبارتند از:
1-2. هیجانات پایدار یا عصبیت (Neuroticism ): داشتن احساسات منفی همچون ترس، غم، برانگیختگی، خشم، احساس گناه، احساس کلافگی دائمی و فراگیر، مبنای این شاخص را تشکیل می دهد. بنابراین هیجانات مخرب در سازگاری فرد و محیط تاثیر دارند؛ در این شاخص ما می خواهیم افراد آرام و راحتی که به آسانی می توانند بدون برآشفتگی و مشکل رفتاری با موقعیت های بغرنج و فشار روانی رو به رو شوند را شناسایی کنیم.
2-2. برون گرایی (Extraversion): این افراد اجتماعی، قاطع، فعال، حراف، اهل گفتگو و دوستدار دیگران هستند. به شرکت در اجتماعات و مهمانی ها علاقه داشته و هیجان و تحرک را دوست دارند و برآنند که به موفقیت در آینده امیدوار باشند. بازاریاب های موفق نمونه ای از این افراد هستند.
3-2. گشودگی یا باز بودن (Openness to experience): این افراد، انسان هایی هستند که در باروری تجربه های درونی و دنیای پبرامون کنجکاو بوده و زندگی سرشار از تجربه دارند. این افراد طالب لذت بردن از نظریه های جدید و ارزش های غیرمتعارف هستند و در مقایسه با افراد بسته احساسات مثبت و منفی فراوانی دارند. این افراد معمولا افراد خلاقی هستند و تفکر واگرا دارند.
4-2. توافق پذیری یا همسازی (Agreeableness): این شاخص بر گرایش های ارتباط بین فردی تاکید دارد. فرد موافق، نوع دوست است و با دیگران احساس همدردی می کند و مشتاق به کمک به آنان است و اعتقاد دارد که دیگران نیز با او همین رابطه را دارند. در مقایسه فرد ناموافق، خودمحور بوده و به قصد و نیت دیگران مظنون است و بیشتر اهل رقابت است تا همکاری. افراد موافق محبوبتر از افراد مخالف هستند.
5-2. وظیفه شناسی یا وجدانی بودن (Conscientiousness): دو ویژگی عمده توانایی کنترل تکانه ها و تمایلات و به کارگیری طرح و برنامه در رفتار، برای رسیدن به اهداف مورد بررسی در این شاحص قرار می گیرد. این افراد دقیق، قابل اعتماد و وقت شناس هستند. (کاستا و مک کری ، ۱۹۹۳: ص ۳۰۲).
- فناوری اطلاعات (IT): اهمیت و بررسی فناوری اطلاعات در شناخت این مساله است که کاربران از نظر کیفی چه فناوری هایی را بیشتر به کار می گیرند.
- ویژگی های کیفی فناوری اطلاعات: منظور سهولت استفاده، قابلیت ذخیره سازی (نگهداری) اطلاعات، پردازش سریع اطلاعات، انتقال سریع اطلاعات و امنیت فناوری های اطلاعاتی می باشد.
اطلاعات در سازمان ها، موسسات پیشرفته و جوامع علمی، شاهرگ حیاتی محسوب می شود. دستیابی به اطلاعات و عرضه مناسب و سریع آن، همواره مورد توجه سازمان هایی است که اطلاعات در آنها دارای نقش محوری و سرنوشت ساز است. سازمان ها باید یک زیر ساخت مناسب اطلاعاتی برای خود ایجاد کنند و در جهت سازماندهی اطلاعات در سازمان خود، حرکت نمایند. اگر می خواهیم ارایه دهنده اطلاعات در عصر اطلاعات و نه صرفاً مصرف کننده اطلاعات باشیم؛ باید در مراحل بعد، امکان استفاده از اطلاعات ذیربط را برای متقاضیان در سریع ترین زمان ممکن فراهم آوریم (صدوقی،1382: 54-56).
- زمینه های سازمانی: این مولفه اشاره به این دارد که دانشگاه تا چه میزان کاربران را در به کار گیری فناوری ها حمایت کرده و تا چه میزان فناوری ها را در اختیار کاربران قرار داده و به توسعه فناوری های اطلاعاتی کمک می کند که ما در چند بعد به بررسی این موضوع می پردازیم که عبارتند از:
1- انعطاف پذیری: از ویژگی های انعطاف پذیری یا سازشگری این است که از مجرای انعطاف پذیری به محیط توجه شده و کوشش می شود تا نیاز های افراد تامین گردد. در این فرهنگ هنجارها و باورهایی مورد تایید قرار می گیرند یا تقویت می شوند که بتوان بدان وسیله علایم موجود در محیط را شناسایی و تفسیر نمود و براساس آن واکنش مناسب از خود نشان داد. چنین سازمانی باید در برابر طرح های جدید و اصلی به سرعت از خود واکنش نشان داده و توان این را داشته باشد که تجدید ساختار نماید و در راه ایجاد تغییرات، به صورتی فعال عمل کند. به نوآوری، خلاقیت و خطر پذیری ارج بگذارد و برای آنها ارزش قایل شود.
2- بروکراتیک کردن: بروکراتیک یا دیوان سالاری به امور داخلی سازمان توجه می کند و برای محیطی مناسب است که از ثبات نسبی برخوردار باشد. در چنین سازمانی، فرهنگی حاکم است که برای انجام کارها از روشی مشخص و با ثبات استفاده می شود. افراد، مشارکت بسیار اندکی در امور سرنوشت ساز سازمان دارند و کارها براساس رویه ای با ثبات و با ایجاد هماهنگی و اشتراک مساعی بین اعضا انجام می شود. موفقیت سازمان در گرو یکپارچگی و کارآیی بالاست (دنیسون و میشرا، 1995: 204-203).
3- عملکرد خطی و از پیش تعیین شده: اسنادی که در آن شرح وظایف، مقررات و سیاست هایی را که سازمان باید رعایت و اجرا نماید؛ نوشته شده است. در واقع در عملکرد خطی، تا زمانی که مشکل و معضل به طور جدی نمایان نشده، اقدامی صورت نمی گیرد و چاره ای اندیشیده نمی شود؛ ولی زمانی که مشکل رخ می دهد، این سازمان ها به فکر راه حل می افتند. به عبارتی می توان گفت که در این عملکرد به تغییرات محیطی با احتیاط پاسخ داده می شود (عباس زاده، 1384: 13-12).
4- پویایی سازمان: سازمان های پویا برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده خود، دست به نوآوری و خلاقیت زده و پیرامون خود را تغییر می دهند و آن را با خواسته های خویش همسو می کنند. این سازمان ها فراتر از سرعت محیط حرکت می کنند و از نظر انعطاف پذیری، منعطف با نگاه به آینده هستند و از نظر نحوه تعامل با محیط، ضمن اینکه بر محیط تاثیر می گذارند، سازمان خود را با محیط تطبیق می دهند (بنیس، 2002: 102).
5- حمایت سازمانی: از اعضا خواسته می شود که در امور مشارکت کنند تا سازمان بتواند از عهده انتظارات عوامل محیطی در حال تغییر، برآید. در این فرهنگ، به نیازهای کارکنان توجه می شود و همین امر موجب عملکرد عالی در سازمان خواهد شد.
6- اهمیت در سازمان: شامل اهمیت استفاده از تمام وسایل و ابزارآلات تکنولوژیکی می باشد که در سازمان هادر جهت فرآیند فعالیت ها مورد استفاده قرار می گیرد (دفت، 1381، 23).
7- اطلاع رسانی صحیح و دقیق: همان چیزی است که به عنوان یک پدیده درست به اعضای تازه وارد آموزش داده می شود که همان بخش نا نوشته ولی محسوس در سازمان است.
8- اجرای مقررات و ضوابط در سازمان: از آنجاییکه سازمان مجموعه ای متشکل از منابع انسانی و مادی است، بنابراین یک نهاد اجتماعی است که با موجودیت فیزیکی قابل بررسی می باشد. از این جهت مجموعه ای از باورها و هنجارها در سازمان وجود دارد که در قالب مقررات در سازمان تنظیم می شود (براون و استارکی، 1994: 28).
- ارتباطات شبکه ای سازمانی: بدان معناست که به کارگیری فناوری های اطلاعاتی توسط کاربران (کارکنان دانشگاه) موجب تعاملات مشارکتی و تعاملات اجتماعی می شود.
ارتباطات شبکه ای را می توان شکلی ازجامعه تعریف کرد که به گونه ای فزاینده روابط خود را در شبکه های رسانه ای سازمان می دهد؛ شبکه هایی که به تدریج جایگزین شبکه های اجتماعی ارتباطات رودررو می شوند یا آنها را تکمیل می کنند. این بدان معنی است که شبکه های اجتماعی و رسانه ای درحال شکل دادن به «شیوۀ سازمان دهی » و«ساختارهای» بسیار مهم جامعۀ مدرن هستند این شبکه ها تمام واحدها وقسمت های این صورت بندی (افراد، گروه ها وسازمان ها) را به طور روز افزونی به هم متصل می کنند) وبستر،1380: 229).
1- تعاملات اجتماعی: این شاخص به بررسی تسهیل ارتباط بین افراد سازمان، تقسیم کار یا تخصصی شدن امور، همکاری های گروهی در سازمان، کیفیت تصمیمات اتخاذ شده در سازمان و تسریع زمان برقراری ارتباط بین سطوح مختلف سازمان می پردازد.
2- تعاملات مشارکتی
1-2. مشارکت گروهی: افراد دخیل در تعاملات سازمان باید به یک درک متقابل در رابطه با رسالت های مد نظرشان برسند؛ بنابراین فعالیت های متقابل و سیستماتیک در پاسخ به داده هایی که از محیط و داخل به سازمان وارد می شوند، می توانند در ایجاد مشارکت گروهی موثر واقع شوند. البته نباید نقش فناوری های نوین را در پاسخ به این داده ها نادیده گرفت (ورایز و دایانا، 2005: 127).
PARTICIPANTS | |
مشارکت کنندگان چه کسانی هستند؟ | ویژگی های فردی: جنسیت، سن، تحصیلات، وضعیت تاهل، رشته تحصیلی، سابقه خدمت ویژگی های شخصیتی: هیجانات پایدار، برون گرایی، توافق پذیری (همسازی)، وظیفه شناسی
|
IT | |
کیفیت وسیله ارتباطی | سهولت به کارگیری، قابلیت ذخیره سازی اطلاعات، پردازش سریع اطلاعات، انتقال سریع و امنیت اطلاعات |
CONTEXTS IN ORGANIZATION | |
عوامل محتوایی سازمان | انعطاف پذیری، بروکراتیک کردن، عملکرد خطی و از پیش تعیین شده، پویایی سازمان، حمایت سازمانی، اهمیت در سازمان، اطلاع رسانی صحیح (دقیق) و اجرای مقررات و ضوابط در سازمان |
NETWORK ORGANIZATIONL COMMUNICATION (NOC) | |
تعاملات اجتماعی | تسهیل ارتباط بین افراد سازمان، تقسیم کار (تخصصی شدن امور)، همکاری های گروهی در داخل سازمان، کیفیت تصمیمات اتخاذ شده و تسریع زمان برقراری ارتباط |
تعاملات مشارکتی | مشارکت گروهی
|
نمودار 2- مدل مفهومی پژوهش
روش تحقیق
پایه هر علمی، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناخت مبتنی است که در آن علم به کار می رود. از اصطلاح «روش تحقیق» معانی خاص و متمایزی در متون علمی استنباط می شود. این استنباط ها گاه دارای هم پوشانی ها و وابستگی هایی هستند و در مواردی هم «روش تحقیق» و «نوع تحقیق» مترادف منظور شده اند. یکی از تعاریفی که در این باره آمده، به شرح زیر است:
«روش تحقیق مجموعه ای از قواعد، ابزار و راه های معتبر (قابل اطمینان) و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است» (عزتی، 1376: 20).
عمده پژوهش ها در حوزه علوم اجتماعی، در زمره تحقیقات کاربردی هستند؛ یعنی پژوهشگر سعی می کند به یک مساله و پرسش واقعی که در عمل وجود دارد، طی یک فرآیند تحقیق پاسخ دهد (حافظ نیا، 1383: 51-50). این پژوهش از این حیث یک تحقیق کاربردی به شمار می رود.
تحقیقات علمی براساس روش را به گروه های مختلف طبقه بندی می کنند که این تحقیق از حیث روش، یک تحقیق پیمایشی (زمینه یابی) است که هدف آن مشاهده پدیده ها به منظور معنا دادن به جنبه های مختلف اطلاعات جمع آوری شده است (خاکی، 1378: 51).
در این تحقیق پژوهشگر می کوشد در رابطه با موضوع تحقیق، آنچه را که هست توصیف و تفسیر نماید و برای انجام بهینه آن به شرایط موجود و فرآیندهای جاری، آثار مشهود و روندهای در حال گسترش و دیدگاه های متداول، توجه دارد.
اساسی ترین فعالیت در هر پژوهش، اندازه گیری است. اندازه گیری فرآیندی است که از طریق آن، مشاهده ها به عدد تبدیل می شوند (دلاور، b1380: 250).
مقیاس مورد استفاده در این پژوهش، «مقیاس فاصله ای» است. این مقیاس دارای کلیه ویژگی های مقیاس اسمی و ترتیبی است و علاوه بر آنها، در این مقیاس فاصله هر صفت تا مبداء آن نیز مشخص است. در این مقیاس نه تنها ترتیب اشیا یا صفت های مورد اندازه گیری مشخص است؛ بلکه فاصله بین واحدهای اندازه گیری نیز معلوم است. در مقیاس فاصله ای، همبستگی، ترتیب و فاصله بین اعداد دارای معنی است (خاکی، 1378: 250).
به منظور توصیف و تبیین یک جامعه تحقیقی در زمینه توزیع یک پدیده معین در یک مطالعه میدانی که در بین کارکنان دانشگاه علمی – کاربردی واحد مرکز صورت می گیرد- «عوامل موثر در ارتباطات شبکه ای سازمانی»- از طریق سوالاتی در قالب پرسشنامه با استفاده از مقیاس لیکرت بررسی می شود.
در مرحله تدوین پرسشنامه، مصاحبه هایی با اساتید و صاحب نظران برای جرح و تعدیل سوالات صورت می گیرد و پرسشنامه در چهار بخش طراحی می شود.
بخش اول- به ارزیابی ویژگی های فردی کاربران از ارتباطات شبکه ای سازمانی می پردازد.
بخش دوم- به ارزیابی ویژگی های شخصیتی کاربران از ارتباطات شبکه ای سازمانی می پردازد.
بخش سوم- میزان استفاده از IT و کیفیت وسیله ارتباطی را می سنجد.
بخش چهارم- به ارزیابی سازمانی که کاربران در آن حضور دارند، می پردازد و زمینه های ارتباطی سازمان را می سنجد.
بخش پنجم- به ارزیابی ارتباطات شبکه ای سازمانی از نظر مشارکت گروهی کارکنان می پردازد (سل و فیلمر، 1998: 136-135).
بدین ترتیب بعد از تنظیم پرسشنامه جهت بررسی معایب و نواقص احتمالی پیش آزمون صورت می گیرد (بیکر، 1377: 229-228).
بنابرضرورت های یاد شده، پرسشنامه پس از تهیه پیش نویس بین تعدادی از کارکنان دانشگاه جامع علمی – کاربردی واحد مرکز، توزیع شد و از آنان خواسته شد تا اشکالات و نواقص آن را گوشزد نمایند. پس از تهیه پرسشنامه نهایی، مجدداٌ تعدادی از پرسشنامه ها بین تعداد دیگری از کارکنان توزیع شد و از آنها خواسته شد تا به سوالات پرسشنامه پاسخ دهند و در صورت مواجه شدن با اشکالات در پر کردن پرسشنامه، پژوهشگر را مطلع نمایند؛ اشکالات مزبور با هماهنگی اساتید راهنما و مشاور، جرح و تعدیل شد. سپس پرسشنامه نهایی بعد از سنجش روایی برای توزیع رسمی آماده شد (مارک، 1995: 66). در این روش از «تحلیل واریانس» استفاده می شود.
یک آزمون زمانی دارای پایایی است که نمره های مشاهده شده و نمره های واقعی آن دارای همبستگی بالایی باشند. برای اندازه گیری پایایی از روش های مختلفی استفاده می شود. در این پژوهش برای آزمون پایایی از «ضریب آلفای کورنباخ» برای سنجش تجانس طیف ها استفاده شده است (خاکی، 1378، 293).
از نظر میزان پایایی پرسشنامه در روش آلفای کرونباخ داشتن ضریب آلفای کمتر از 0.6 عموما ضعیف، پایایی با حداقل 0.7 قابل قبول و 0.8 و بالاتر پایایی خوب است. بطور کلی می توان گفت که همه پرسشنامه ها از پایایی قابل قبولی برخوردار هستند. بیشترین ضریب پایایی برای ارتباطات شبکه سازمانی 0.9 و کمترین ضریب پایایی برای توافق پذیری 0.66 برآورد شده است.
جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کارکنان سازمان مرکزی دانشگاه علمی – کاربردی هستند که 390 نفر در واحد اداری مشغول به کار می باشند.
برای بررسی ویژگی های متغیر در یک جامعه، نمی توان تمام اعضای جامعه را مورد بررسی قرار داد. در چنین شرایطی می توان بررسی را روی تعداد محدودی از اعضای جامعه که نمونه نام دارد، انجام داد و براساس نتایج حاصله از آن نسبت به تمام جامعه، قضاوت و نتیجه گیری نمود (سل و فیلمر، 1998: 135).
در این پژوهش یکی از انواع نمونه گیری تصادفی به نام «نمونه گیری تصادفی ساده» استفاده شده است. ما در این تحقیق از روش قرعه کشی استفاده کردیم (دلاور، 1380: 124).
در این روش برای تعیین حجم نمونه از فرمول «کوکران» استفاده می کنیم.
n= NZ2 p.q
(N-1)d2+Z2 p.q
n=116
تعداد 100 عدد پرسشنامه برگشت داده شد.
در این تحقیق به منظور آزمون فرضیه ها از آزمون «خی دو» یا «کا اسکوئر» استفاده می شود که این آزمون یک آزمون غیر پارامتریک است که برای مقایسه فراوانی های مشاهده شده (O) و فراوانی های مورد انتظار (E) به کار برده می شود (ساروخانی، 1382: 165-163). البته شایان ذکر است که روش مذکور به علت عملیات حجیم و گسترده آماری و به منظور برخورداری پژوهش از صحت و دقت بالا، با استفاده از نرم افزار SMART PLUS انجام می شود.
از آنجا که موضوع اصلی مورد بحث در این پژوهش در این بحث «عوامل موثر در ارتباطات شبکه ای سازمانی» است و برای این منظور از کارکنان واحدهای اجرایی دانشگاه علمی – کاربردی در واحد مرکز نظر سنجی شده است و چه بسا امکانات سازمانی در طول زمان دچار تغییر و تحول شده و به طبع آن عقاید و نظرات کارکنان در طول زمان تغییر یابد؛ لذا بیان این مطلب که محدوده زمانی انجام این پژوهش سال 1395 می باشد، ضروری به نظر می رسد (خاکی، 1378: 157).
یافته های پژوهش
در این پژوهش برای تحلیل داده ها از شاخص ها و روش های آمار توصیفی شامل فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، ضریب همبستگی پیرسون و برای تبیین مدل فرضی از روش معادلات ساختاری استفاده شده است.
روش معادلات ساختاری روشی برای بررسی روابط علی ساختاری بین متغیرهای پژوهش است. تعمیمی از رگرسیون معمولی است که قادر است علاوه بر بیان اثرات مستقیم، اثرات غیرمستقیم، واثر کل هر یک از متغیرهای مستقل را بررسی کند.
در این پژوهش با توجه به حجم نمونه و بررسی مدل پیشنهادی و بررسی پیش فرض ها، به وسیله نرم افزارsmart pls1 اثر متغیرهای مستقل ویژگی های مشارکت کنندگان، فناوری اطلاعات، زمینه های سازمانی بر متغیر وابسته ارتباطات شبکه ای سازمانی مورد تحلیل قرار گرفت.
همچنین به منظور تحلیل توصیفی داده ها و آزمون فرضیه های 2و3و4 به وسیله نرم افزار19 SPSS از آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند گانه استفاده شده است. به منظور برآورد پایایی پرسشنامه ها از ضریب «آلفای کرونباخ» استفاده شد.
فرضیه (1 بین سه عامل «مشارکت کنندگان»، «فناوری های اطلاعاتی» و «زمینه های ارتباطی سازمان» و «ارتباطات شبکه ای سازمانی» رابطه وجود دارد.
به منظور آزمون فرضیه مطرح شده در فوق، روش معادلات ساختاری به کار برده شد. این روش یکی از اصلی ترین روش های تجزیه و تحلیل ساختاری داده های پیچیده و چند متغیره است که ویژگی اصلی آن تحلیل همزمان چندین متغیر مستقل و وابسته و مدل سازی متغیرهای پنهان و مشاهده پذیر است.
برای آزمون فرضیه فوق، ابتدا همبستگی بین متغیرهای حاضر در تحلیل مورد بررسی قرار گرفت و سپس مدل مفهومی که در بخش مقدمه و بیان مسله در فصل اول آورده شد به عنوان یک مدل فرضی اولیه به وسیله نرم افزار smartpls و به روش حداقل مربعات جزیی بررسی شد. مدل سازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزیی به حجم نمونه و نرمال بودن داده های جمع آوری شده حساس نمی باشد. در این روش بر بیشینه سازی واریانس متغیر وابسته که توسط متغیر های مستقل پیش بینی می شوند تمرکز دارد. همچنین قبل از برآورد مدل، داده ها از نظر پرت بودن مورد بررسی قرار گرفت.
| هیجانات پایدار | برونگرایی | توافق پذیری | وظیفه شناسی | فناوری اطلاعات | زمینه های سازمانی | ارتباطات شبکه ای سازمانی |
هیجانات پایدار | 1 |
|
|
|
|
|
|
برون گرایی | 0.31** | 1 |
|
|
|
|
|
توافق پذیری | 0.42** | 0.68** | 1 |
|
|
|
|
وظیفه شناسی | 0.52** | 0.3** | 0.35** | 1 |
|
|
|
فناوری اطلاعات | 0.6** | 0.41** | 0.44** | 0.56** | 1 |
|
|
زمینه های سازمانی | 0.6** | 0.63** | 0.7** | 0.5** | 0.63** | 1 |
|
ارتباطات شبکه ای سازمانی | 0.56** | 0.66** | 0.78** | 0.47** | 0.45** | 0.84** | 1 |
نگاره 1: ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش
طبق ضرایب همبستگی گزارش شده متغیروابسته ارتباطات شبکه سازمانی با متغیرهای مستقل ویژگی مشارکت کنندگان (هیجانات پایدار، برون گرایی، توافق پذیری و وظیفه شناسی)، فناوری اطلاعات و زمینه های سازمانی رابطه مثبت و معنی دار دارد.
فرضیه 2) ویژگی های شخصیتی کاربران IT با ارتباطات شبکه سازمانی رابطه دارد.
ویژگی های شخصیتی کاربران IT تغییرات ارتباطات شبکه سازمانی را تبیین می کنند.
نگاره2: ضرایب رگرسیون براساس روش گام به گام
متغیر ملاک | متغیر پیش بین | بتا استاندارد | بتا | انحراف استاندارد | R2 | R2 تعدیل شده | مقدارt | سطح معناداری |
ارتباطات شبکه ای سازمانی | ثابت توافق پذیری
|
0.77
| 136.28 2.93 | 23.93 0.22 | 0.6 | 0.698 | 5.69 13 | 0.000 0.000 |
ثابت توافق پذیری هیجانات پایدار
|
0.65 0.29 | 30.20 2.47 0.87 | 30.98 0.22 0.18
| 0.67 | 0.665 | 0.97 10.90 4.82 | 0.33 0.000 0.000 | |
ثابت توافق پذیری هیجانات پایدار برونگرایی
|
0.494 0.28 0.24 | 3.3- 1.87 0.84 0.94
| 30.95 0.28 0.17 0.278 | 0.7 | 0.694 | 0.01- 6.65 4.89 3.39 | 0.99 0.000 0.000 0.001 |
طبق جدول میزان معنی داری متغیر هیجانات پایدار کمتر از 0.05 است P=0.000. براین اساس گام بعدی مدل شکل می گیرد؛ یعنی متغیر هیجانات پایدار وارد مدل می شود و در این مرحله میزان تبیین کنندگی متغیر ارتباطات شبکه ای سازمانی بطور معنی داری افزایش می یابد.
در گام دوم ترکیب خطی متغیر توافق پذیری و هیجانات پایدار 67 درصد از واریانس متغیر ارتباطات شبکه ای سازمانی را تبین می کنند =0.67. R2 که این ضریب در سطح 0.000 معنی دار است. همچنین این مدل با ضریب بتای استاندارد 0.29 نشان می دهد که با تغییر یک انحراف استاندارد در متغیر هیجانات پایدار یک انحراف معیار در متغیر ارتباطات شبکه ای سازمانی تغییر ایجاد می شود.
میزان معنی داری متغیر برونگرایی کمتر از 0.05 است p= 0.001 . براین اساس گام سوم مدل نیز شکل می گیرد. در گام سوم، ترکیب خطی متغیر توافق پذیری وهیجانات پایدار و برونگرایی 70درصد از واریانس متغیر ارتباطات شبکه ای سازمانی را تبین می کنند0.7 = R2که این ضریب در سطح 0.000 معنی دار است. این نتایج نشان می دهند که هر سه ویژگی شخصیتی کاربران IT (توافق پذیری، هیجانات پایدار و برونگرایی) تغییرات ارتباطات شبکه ای سازمان را تبیین می کند.
فرضیه 3) کیفیت ابزار ارتباطی مصرفی توسط کاربران با ارتباطات شبکه ای در سازمان رابطه دارد.
کیفیت ابزار ارتباطی مصرفی توسط کاربران تغییرات ارتباطات شبکه ای در سازمان را تبیین می کند.
نگاره3: جدول ضرایب رگرسیون
متغیر ملاک | متغیر پیش بین | بتای استاندارد | بتا | انحراف استاندارد | t | سطح معناداری | R2 |
ارتباطات شبکه ای سازمانی
| ثابت کیفیت فناوری اطلاعات |
0.43 | 177.30 0.616 | 40.40 0.119 | 4.38 5.16 | 0.000 0.000 | 0.19
|
نتایج تجزیه و تحلیل داده ها با روش رگرسیون برای بررسی میزان اثر کیفیت فناوری اطلاعات بر ارتباطات شبکه ای سازمانی در جدول فوق گزارش شده است. ضریب بتای استاندارد برای این متغیر برابر است با 0.43. این ضریب نشان می دهد که با تغییر یک انحراف استاندارد در میزان اثر کیفیت فناوری اطلاعات 0.43 انحراف معیار در متغیر ارتباطات شبکه ای سازمانی تغییر ایجاد می شود.
همچنین مقدار R2 برای متغیر کیفیت فناوری اطلاعات برابر با 0.19 است که درسطح 0.01 معنی دار است. این ضریب نشان می دهد که متغیر کیفیت فناوری اطلاعات 19 درصد از واریانس متغیر ارتباطات شبکه ای سازمانی را تبیین می کند.
نتایج جدول های فوق حاکی از آن است که کیفیت فناوری اطلاعات، تغییرات ارتباطات شبکه ای سازمانی را تبیین می کند؛ درنتیجه فرض پژوهش تایید می شود.
فرضیه 4) زمینه های سازمانی با ارتباطات شبکه ای در سازمان رابطه دارد.
زمینه ها ی سازمانی، تغییرات ارتباطات شبکه ای در سازمان را تبیین می کند.
نگاره4: جدول ضرایب رگرسیون
متغیر ملاک | متغیر پیش بین | بتای استاندارد | بتا | انحراف استاندارد | t | سطح معناداری | R2 |
ارتباطات شبکه ای سازمانی | ثابت
زمینه های سازمانی
|
0.79 | 66.61
0.62 | 23.69
0.04 | 2.81
13.70
| 0.006
0.000 | 0.62 |
نتایج تجزیه و تحلیل داده ها با روش رگرسیون برای بررسی میزان اثر زمینه های سازمانی بر ارتباطات شبکه ای سازمانی گزارش شده است. مقدار R2 برای متغیر زمینه های سازمانی برابر با 0.62 است که در سطح 0.01 معنی دار است. این ضریب نشان می دهد که متغیر زمینه های سازمانی 62 درصد از واریانس متغیر ارتباطات شبکه ای سازمانی را تبیین می کند.
ضریب بتای استاندارد برای این متغیر برابر است با 0.79. این ضریب نشان می دهد که با تغییر یک انحراف استاندارد در میزان اثر زمینه های سازمانی 0.79انحراف معیار در متغیر ارتباطات شبکه ای سازمانی تغییر ایجاد می شود.
نتایج جدول های فوق حاکی از آن است که زمینه های سازمانی، تغییرات ارتباطات شبکه ای سازمانی را تبیین می کند؛ در نتیجه فرض پژوهش تایید می شود.
نتیجه گیری و ارایه پیشنهادات
پس از بررسی 390 نفر نمونه از کارمندان واحد مرکزی دانشگاه جامع علمی کاربردی، مشخص شد که 61 درصد از افراد شرکت کننده درپژوهش زن و 38 درصد از افراد مرد هستند. از نظر مشخصات سنی بیشتر پاسخگویان در گروه سنی 39-30 سال است که حدود 50 درصد گروه نمونه را تشکیل می دهند. از نظر وضعیت تاهل 25 درصد از افراد شرکت کننده در گروه نمونه مجرد و ما بقی متاهل هستند. لازم به ذکر است که 51.7 درصد افراد گروه نمونه در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل می کنند و 38.8 درصد در مقطع کارشناسی تحصیل می کنند و حدود 2.6 درصد فوق دیپلم و6.9 درصد در مقطع تحصیلی دکتری وبالاتر تحصیل می کنند.
افراد شرکت کننده در این پژوهش 39 درصد در رشته علوم انسانی،29 درصد در رشته مدیریت وحسابداری، حدود 13 درصد در رشته فنی مهندسی، 3 درصد در رشته کشاورزی،12 درصد رشته علوم پایه و1.7 درصد در رشته های هنر تحصیل می کنند.
از نظر سابقه خدمت بیشترین فراوانی مربوط به طبقه 14-10 سال سابقه کار است که حدود 38 درصد گروه نمونه را تشکیل می دهد.
در این پژوهش از افراد پاسخگو خواسته شد تا به گویه های پرسشنامه در یک طیف 0 تا 100 پاسخ دهند. برای سنجش ویژگی های شخصیتی مشارکت کنندگان 8 گویه، سنجش کیفیت فناوری اطلاعات 5 گویه، سنجش زمینه های سازمانی 8گویه و برای سنجش متغیر وابسته تعاملات شبکه ای سازمانی 6 گویه در نظر گرفته شده است.
نتایج بررسی فراوانی امتیازهای اختصاص داده شده به هر کدام از ابعاد گویه های مطالعه شده حاکی از این است که اکثر افراد گروه نمونه تاثیر فناوری های ذکر شده را بالا ارزیابی کرده اند.
به منظور آزمون فرضیه اول از روش معادلات ساختاری استفاده شد. این روش یکی از اصلی ترین روش های تجزیه و تحلیل ساختاری داده های پیچیده و چند متغیره است که ویژگی اصلی آن تحلیل همزمان چندین متغیر مستقل و وابسته و مدل سازی متغیرهای پنهان و مشاهده پذیر است.
با استفاده از این روش می توان از یک سو دقت شاخص ها و یا متغیرهای قابل مشاهده را اندازه گرفت و از سوی دیگر روابط علی بین متغیرهای نهفته و میزان واریانس تبیین شده را بررسی کرد. مدل معادلات ساختاری از دو بخش مدل اندازه گیری و مدل سداختاری تشکیل شده است و متغیرهای مدل در دو دسته متغیرهای پنها ن و آشکار تقسیم می شوند.
در این پژوهش متغیر پنهان عبارتند از: ویژگی مشارکت کننده گان، فناوری اطلاعات، زمینه های سازمانی و ارتباط شبکه سازمانی. همچنین متغیرهای آشکار یا شاخص های هر کدام از متغیرهای پنهان عبارتند از: ویژگی های مشارکت کننده گان (هیجانات پایدار، برونگرایی، توافق پذیری و وظیفه شناسی)، فناوری اطلاعات (سهولت به کارگیری، قابلیت ذخیره سازی اطلاعات، پردازش سریع اطلاعات، انتقال سریع اطلاعات و امنیت اطلاعات)، زمینه های سازمانی (انعطاف پذیری، بروکراتیک کردن عملکرد، عملکرد خطی و از پیش تعیین شده، پویایی سازمان، حمایت سازمانی، اهمیت در سازمان، اطلاع رسانی صحیح و اجرای مقررات)، ارتباط شبکه ای سازمانی (تسهیل ارتباط، تقسیم کار، همکاری های گروهی، کیفیت تصمیمات، تسریع زمان ارتباط و مشارکت گروهی).
برای آزمون فرضیه فوق، ابتدا همبستگی بین متغیرهای حاضر در تحلیل مورد بررسی قرار گرفت و سپس مدل مفهومی به عنوان یک مدل فرضی اولیه به وسیله نرم افزار smartpls و به روش حداقل مربعات جزیی بررسی شد.
طبق ضرایب همبستگی گزارش شده، متغیروابسته ارتباطات شبکه سازمانی با متغیرهای مستقل ویژگی مشارکت کنندگان، فناوری اطلاعات و زمینه های سازمانی رابطه مثبت و معنی دار دارد.
برای آزمون فرضیه های 2، 3 و 4 پژوهش از رگرسیون چند متغیری با استفاده از روش گام به گام استفاده شد تا میزان تغییراتی که هر یک از متغیرهای مستقل پژوهش برای متغیر وابسته ارتباطات شبکه سازمانی تبیین می کنند، بررسی شود.
در مورد (x2) یعنی ویژگی های شخصیتی کاربران، نتایج آزمون كولموگراف- اسميرنوف نشان می دهد که توزیع باقیمانده ها در سطح معنی داری بزرگتر از 0.05 است p=0.58. درنتیجه فرض صفر مبنی بر نرمال بودن توزیع با قیمانده های متغیرها پذیرفته می شود؛ بنابراین هر سه ویژگی شخصیتی کاربران IT (توافق پذیری، هیجانات پایدار و برونگرایی) تغییرات شبکه ارتباط سازمان را تبیین می کند.
نتایج آزمون كولموگراف- اسميرنوف در مورد x3)) یعنی کیفیت فناوری اطلاعات، نشان می دهد که توزیع باقیمانده ها در سطح معنی داری بزرگتر از 0.05 است p=0.211 درنتیجه فرض صفر مبنی بر نرمال بودن توزیع با قیمانده های متغیرها پذیرفته می شود.
نتیجه گزارش شده حاکی از معنی دار بودن مدل رگرسیون با متغیر کیفیت فناوری اطلاعات است. همچنین نتایج نشان می دهد که کیفیت فناوری اطلاعات، تغییرات ارتباطات شبکه ای سازمانی را تبیین می کند؛ در واقع کیفیت ابزار ارتباطی مصرفی توسط کاربران تغییرات ارتباطات شبکه ای در سازمان را تبیین می کند.
ور در نهایت نتایج آزمون كولموگراف- اسميرنوف در مورد (x4) یعنی زمینه های سازمانی نشان می دهد که توزیع باقیمانده ها در سطح معنی داری بزرگتر از 0.05 است p=0.86 درنتیجه فرض صفر مبنی بر نرمال بودن توزیع با قیمانده های متغیرها پذیرفته می شود. نتایج حاکی از آن است که زمینه های سازمانی، تغییرات ارتباطات شبکه ای سازمانی را تبیین می کند.
بنابراین می توان نتیجه گرفت:
(1 فرضیه اول تایید می شود یعنی بین سه عامل «مشارکت کنندگان»، «فناوری های اطلاعاتی»، «زمینه های ارتباطی سازمان» (x1) و «ارتباطات شبکه ای سازمانی» (y) رابطه معنادار وجود دارد.
2) فرضیه 2، 3 و 4 نیز تایید و پذیرفته می شود؛ یعنی
- ویژگی های شخصیتی کاربران IT (x2) با ارتباطات شبکه سازمانی (y) رابطه دارد.
- کیفیت ابزار ارتباطی مصرفی توسط کاربران (x3) با ارتباطات شبکه ای در سازمان (y) رابطه دارد.
- زمینه های سازمانی (x4) با ارتباطات شبکه ای در سازمان (y) رابطه دارد.
بنابراین پس از بررسی تغییراتی که هر یک از عوامل نامبرده بر ارتباطات شبکه ای تبیین می کنند، می توان پیشنهادات زیر را عنوان نمود:
- در داخل سازمان در زمینه استفاده از فناوری ها، یک بررسی کارشناسانه انجام شود تا مشخص گردد چه فناوری هایی بیشتر مورد نیاز کارمندان است تا از این طریق موجبات تسهیل بیشتر بین کارمندان با یکدیگر و نیز کارمندان باسطوح بالاتر یا پایین تر فراهم شود و سازمان موجبات دستریب بیشتر به این فناوری ها را فراهم کند.
- سازمان بایستی اقدام به برگزاری دوره های آموزشی برای کلیه پرسنل اداری جهت استفاده درست و بهینه در به کار گیری فناوری های اطلاعاتی نماید و در این زمینه باید کارمندان را به استفاده موثر از فناوری های نوین اطلاعاتی تشویق کند.
- سازمان باید سعی در جایگزینی تکنولوژی های نوین اطلاعاتی برای برقراری ارتباطات شبکه ای موثر به جای ارتباطات سنتی نماید، چراکه این فناوری ها امکان برقراری سریع ارتباط را بدون محدودیت زمانی و مکانی فراهم می کنند.
- البته این تحقیق منکر نقش ارتباط کلامی و چهره به چهره نیست؛ اما امروزه فناوری های نوین ارتباطی به دلیل قابلیت نگهداری و انتقال سریع اطلاعات، امکان برقراری ارتباط سریع را میسر می سازند و موجبات افزایش مشارکت میان کارمندان را فراهم می سازند.
ولی از آنجاییکه این تحقیق یک مطالعه موردی منفرد است که در سال 95 در بین کارمندان سازمان مرکزی دانشگاه جامع علمی کاربردی انجام شده، به همین دلیل قابل تعمیم به سایر مراکز نیست و از همین روست که تاثیر تفاوتها در مشخصه های سازمانی در استفاده از ارتباطات شبکه ای سازمانی سنجیده نشده است.
به همین دلیل به نظر می رسد بررسی عوامل موثر در ایجاد بسترهای ارتباطی مناسب در ارتباطات شبکه ای، بررسی عوامل موثر در ارتباطات شبکه ای در بین دانشجویان و یا بررسی تطبیقی در عوامل موثر در ارتباط شبکه ای سازمانی در بین دو سازمان یا نهاد، برای تحقیقات آینده ضروری باشد.
منابع
1- بیکر، ترز. ال (1377). نحوه انجام تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی. تهران: انتشارات سروش، چاپ اول.
2- حافظ نیا، محمد رضا (1383). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، چاپ دهم.
3- خاکی، غلامرضا (1378). روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی. تهران: انتشارات مرکز تحقیقات علمی کشور، چاپ اول.
4- دفت، ریچارد. ال (1381). مبانی تئوری و طراحی سازمان، ترجمه علی پارساییان و سید محمد اعرابی. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، چاپ دوم.
5- دلاور، علی (a1380). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد، چاپ اول.
6- دلاور، علی (b1380). احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: انتشارات رشد، چاپ پنجم.
7- ساروخانی، باقر (1382). روش های تحقیق در علوم اجتماعی (روش های کمی: فنون و ابزار پیشرفته پژوهش). تهران: نشر دیدار، جلد سوم، چاپ اول.
8- صدوقی، مراد علی (1382). تکنولوژی اطلاعات و حاکمیت ملی. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت خارجه.
9- عزتی، مرتضی (1376). روش تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: موسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس، چاپ اول.
10- وبستر، فرانک (1380). نظریه های جامعه اطلاعاتی، ترجمه اسماعیل قدیمی. تهران: نشر قصیده سرا.
11- هنسون، جریس و نارولا، اوما (1990). تکنولوژی های جدید ارتباطی در کشورهای در حال توسعه، ترجمه داود حیدری. مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها، چاپ اول.
1- Barret, J.M. &Turtz, D.S. (1998), Computer Focuses for The Communication: Changes and Challenges for The Contemporary Organization, Telematics and Informatics, Vol 15, No.2.
2- Benis, Varen. (2002), The Evolution of Management, Journal of Management, Vol 24, No.2.
3- Brown, Andrew D. & Starkey, Ken. (1994), The Effect of Organizational Culture on Communication and Infotmation, Journal of Management Studies, 31:6, November
4- Goldhaber, G.M. (1993), Organizational Communication, 6th Ed, Mc.Graw- Hill, Boston, MA.
5- Mark, Leary R. (1995), Behavioral Research Methods, Cole Publishing Company.
6- Seal, Clive & Filmer, Paul. (1998), Researching Society and Culture, Sage Publications, first Ed.
7- Vries, Sjored De. & Diana, Italo De. (2005), The Implementation of Networked Organizational Communication,” A Communication Refrence Model”, Vol 10, No.2.
8- Yazici, H.J. (2002), The Role of Communication in Organizational Change: An Impirical Investigation, Information and management, Vol 39, No. 7.
Abstract
In this study, we try to understand the most important factors in networked organizational communication among employee of central office of ELMI KARBORDI University.
We use material from “theoretical and field studies” in terms of “reference model for the implementation of networked communication”. Based on this, define some factors in hypotheses: participants (personal factors and characteristics factors in NOC), communication contexts of organization (concept factors) and finally information technology (qualitative factors). In order to support the main purpose of this paper “networked organizational communication (NOC)”, this leads to the following hypotheses:
H1: The relation between “participants”, “information technology”, “communication contexts in organization” and NOC.
H2: The relation between characteristics factors of participants of IT and NOC.
H3: The relation between qualitative properties of IT and NOC.
H4: The relation between communication contexts in organization and NOC.
Empirical data resulted in correlation research method and step by step regression and structural equation mode with stepwise method show how “participants, information technology and communication contexts of organization” (X1), “characteristics factors of participants” (X2), “qualitative properties of IT” (X3) and “communication contexts in organization” (X4) caused “networked organizational communication (Y)”.
We conclude, today networked organizational communication is important that can shift the most cooperation of people in communication contexts in organization and this argument evolve the new shape with development of information technologies. Thus, we should study the role of information technologies in network communication area with grandiose and forward thinking perspective and establish basic and fundamental structures for future until encourage cooperational interactions among people.
Key words
Participants, Information technology, Communication contexts in organization and Networked organizational communication.
[1] Partial Least Square-PLS
