عناصر ایجاد تعلیق به‌واسطۀ روایت دَوَرانی در سینما و ادبیات داستانی

الموضوعات :

فضل اله خدادادی ¹

1 - گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی- دانشکده ادبیات و علوم انسانی- دانشگاه بین المللی امام خمینی- قزوین- ایران

تاريخ الإرسال : 08 السبت , ربيع الثاني, 1443 تاريخ التأكيد : 03 الإثنين , رمضان, 1443 تاريخ الإصدار : 17 السبت , ربيع الأول, 1443

الکلمات المفتاحية: تعلیق, سریال دل, فلاش‌بک, روایت دَوَرانی,

ملخص المقالة :

موضوع این مقاله، عناصر ایجاد تعلیق به‌واسطۀ روایت دَوَرانی در سینما و ادبیات داستانی است. در سینما نیز شاهد ساختاری مشابه با داستان خواهیم بود، چراکه سینما داستان را با ابزارهای روایی سمعی و بصری و نه متنی-البته اشکال سمعی و بصری در زمرۀ متن است- به مخاطب منتقل می‌کند. هرگاه در روایتی ادبی یا نمایشی (اعّم از رمان، فیلم و...) نگارنده یا فیلم‌نامه‌نویس علاوه بر روایت اصلی، چندین خرده روایت دیگر را نیز باهم به جلو برد، روایت از نوع دَوَرانی است. به زبان ساده‌تر روایت دورانی را می‌توان مجموعه‌ای از خرده روایت‌ها در دل یک کلان روایت دانست که حرکت بریده‌بریدۀ آن‌ها به جلو در ادبیات داستانی و سینما باعث ایجاد روایت‌های دورانی یا چرخشی می‌گردد. در این ساختار یکی از عناصر برجستۀ روایی ایجاد تعلیق و انتظار در چندین جهت است، چراکه مخاطب(بیننده) درگیر چندین حادثه می‌گردد. در سریال خانگی دل به کارگردانی منوچهر هادی به‌واسطۀ شگرد روایت‌پردازی دَوَرانی، شاهد چندین روایت متناوب و درنتیجه ایجاد تعلیق در بیننده هستیم. حال در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی فراهم آمده، بر آنیم تا ضمن واکاوی عناصر ساختاری روایت دورانی، به تحلیل عناصر آن در سریال دل بپردازیم. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد که روایت دورانی یک کلان روایت تجمیع شده از خرده روایت‌هایی است که عناصری همچون فلاش‌بک، تعلیق، شخصیت‌پردازی و مکث توصیفی در ایجاد آن نقش دارد.

المصادر:

آسا برگر، آ. (1380). "روایت در فرهنگ عامه (ترجمه محمدرضا لیراوی)"، تهران: سروش.

آقاگل‌زاده، فردو. (1386). "تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات"، ادب پژوهی، دوره 1، صص. 17-27.

آیخن باوم، ویلیام. (1973). "روایت در فیلم سینمایی"، ترجمه میلاد حدادی، تهران: پرتو نگار.

اخلاقی، ا. (1382). "تحلیل ساخت روایی مثنوی معنوی"، پایان‌نامه دکتری. دانشکده ادبیات. دانشگاه اصفهان.

اخوت، ا. (1371). "دستور زبان داستان"، تهران: فردا.

اوحدی، م. (1391). "روایت‌شناسی سینما و تلویزیون"، تهران: انتشارات دانشکده صدا و سیما.

ایوان ی، میریام. و پیتر اِن، دان. (1398). "روایت آمیزی در دن کیشوت (ترجمه بهروز قیاسی)"، تهران: اطراف.

بامشکی، س. (1391). "روایت شناسی داستان‌های مثنوی"، تهران: هرمس.

بهمنی، م. و خوشگویان‌فرد، ع. (1394). "تحلیل روایت در فیلم‌های داستانی بر اساس رویکرد ساختارگرایی و پساساختارگرایی (نمونه موردی: فیلم داستانی نقطه کور)"، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، دوره 2(82).

بی‌نیاز، ف. (1388). "درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت شده"، تهران: افراز.

پاینده، ح. (1391). "داستان کوتاه در ایران (داستان‌های رئالیستی و ناتورالیستی)"، تهران: نیلوفر.

پورتر ابوت، او. (1397). "سواد روایت. (ترجمه رویا پور آذر و نیما اشرفی)"، تهران: اطراف.

چتمن، س. (1390). "داستان و گفتمان، (ترجمه راضیه‌سادات میرخندان)"، تهران: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.

حری، ا. (1392). "جستارهایی در باب نظریه روایت و روایت شناسی"، تهران: خانه کتاب.

حقیری، ع. (1394). "ژانر در سینما"، تهران: تریتا.

حقیری، ع. (1394). "فیلم‌نامه کلاسیک"، تهران: تریتا.

ذکایی، م. و شجاعی، ن. (1391). "مطالعه روش ساختاری روایت در سینما"، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره، 8(29).

رابرتز، ج. (1389). "تاریخ و روایت، (ترجمه جلال فرزانه دهکردی)"، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

ریمون کنان، ش. (1387). "روایت داستانی: بوطیقای معاصر (ترجمه ابوالفضل حری)"، تهران: نیلوفر.

زیتونی، ل. (2002). "معجم مصطلحات نقد الروایه"، لبنان: دارالنهار للنشر.

لوته، ی. (1388). "مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما (ترجمه امید نیک‌فرجام)"، تهران: مینوی خرد.

لینت ولت، ژ. (1390). "رساله‌ای در باب گونه شناسی روایت نقطه دید (ترجمه علی عباسی و نصرت حجازی)"، تهران: علمی فرهنگی.

مکوئیلان، م. (1388). "مجموعه مقالات روایت، (ترجمه فتاح محمدی)"، تهران: مینوی خرد.

هرمن، د. (1393). "عناصر بنیادین در نظریه‌های روایت شناسی، (ترجمه حسین صافی)"، تهران: نشر نی.

Basilar. Ph. (1984). “Homodiegetic, a Theory of Narrative”, Paris, penguin Press.

Booth, W. (1967). “A Rhetoric of Irony”, Chicago, University of Chicago Press.

Cohen, K. (1979). “Film & Fiction: The Dynamics of Exchange”, New Haven: Yale University Press.

Flodernik, M. (1986). “Towards a Natural Narratology”, London, Routledge.

Hayles, K.(2007). “Narration & Database”, New York: Oxford University Press.

Nancy, Emil. (1987). “Narratology & Discourse”, Paris: Penguin Press.

Prince, G. (1987). “A Dictionary of Narratology”, University of Nebraska Press.