تحلیلی بر تأثیر بحران کرونا بر عملکرد روزنامه‌های چاپی سراسری غیردولتی ایران

الموضوعات :

جواد صادقی جعفری ¹ (کارشناس ارشد تبلیغ و ارتباطات، دانشگاه سوره، تهران، ایران)
سپیده اشرفی ² (استادیار جامعه‌شناسی، گروه مدیریت فرهنگی و رسانه، دانشکده فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه سوره، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 14 الأحد , شوال, 1443 تاريخ التأكيد : 16 الإثنين , صفر, 1444 تاريخ الإصدار : 25 الثلاثاء , محرم, 1444

الکلمات المفتاحية: روزنامه‌های چاپی غیر دولتی, بحران کرونا, اقتصاد روزنامه, روزنامه نگاران,

ملخص المقالة :

نظر به شروع بحران کرونا از بهمن سال 1398 و تعطیلی موقت چاپ روزنامه‌ها در ایران و اعمال قرنطینه اجتماعی و دورکاری و شرایط خاص روزنامه‌های غیر دولتی (خصوصی)، هدف این نوشتار مطالعه تأثیر بحران کرونا بر روزنامه‌های سراسری غیر دولتی است. جامعه پژوهش شامل روزنامه‌های خصوصی منتشر شده در تهران است که وابستگی به دولت یا نهادهای عمومی ندارند. داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه محقق ساخته و شامل پرسش‌های باز و بسته از مدیران و دست‌اندرکاران 22 روزنامه جمع‌آوری شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که در73 درصد روزنامه‌ها کاهش تیراژ در اثر بحران کرونا بوجود آمده است و در 84 درصد روزنامه‌ها کاهش فروش در 89.5 درصد، درآمدهای روزنامه کاهش یافته است که عمدتاً به دلیل کاهش درآمدهای ناشی از فروش و آگهی‌های تبلیغاتی صورت گرفته است. در 65 درصد روزنامه‌های نمونه آماری، بحران کرونا روی تعدیل کارکنان تمام‌وقت تأثیرگذار بوده است. همچنین کرونا در 73.6 درصد روزنامه‌های نمونه آماری موجب کاهش تعداد خبرنگاران وروزنامه‌نگاران و بیکاری ایشان شده است. کاهش صفحات روزنامه در روزهای پنجشنبه و کاهش صفحات رنگی، تغییر سیاست‌های جذب آگهی‌های تبلیغاتی، تعدیل نیروی انسانی، کاهش هزینه‌های جاری و بازنگری در نقش‌های محول همکاران، از جمله سیاست‌های اتخاذی مدیران در مقابله با بحران عنوان شده است. این مقاله نتیجه‌گیری کرده است که بحران کرونا بر اقتصاد روزنامه‌های خصوصی تأثیر منفی داشته و به تبع آن برکیفیت زندگی و امنیت شغلی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران اثر منفی داشته است و حمایت دولت از این قبیل روزنامه‌ها در قالب‌های مختلف ضرورت دارد.

المصادر:

احمدپورترکمانی، یاور. (1399). "تبیین نهادی از نااطمینانی و درس‌های واماندگی اقتصادها در دوران کرونا برای پساکرونا با تمرکز بر تجربه اقتصاد ایران"، ششمین همایش بین‌المللی مطالعات اقتصادی و مدیریت در جهان اسلام، تهران.

civilica.com/doc/1179056

اندیشمند، فرشته. (1399). "تأثیر بحران کرونا ویروس بر کسب‌وکارهای کوچک و متوسط با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون (تم)"، رساله کارشناسی‌ارشد مدیریت کارآفرینی.

 https:// civilica.com/doc/1017711

بهرنگ، فاطمه. و باقرزاده هوشمندی، کمال. (1399). "تأثیر ویروس کرونا بر بی‌ثباتی اقتصاد ایران و جهان"، ششمین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم انسانی، اقتصاد و حسابداری ایران، تهران.

https://civilica.com/doc/1117695

بیت سیاحی، معصومه.، و جوادی‌راد، محمد. و گودرزی، مریم. (1399). "بررسی اثرات بیماری کرونا و چند بیماری همه‌گیر جهانی بر چند متغیر اقتصادی"، دومین کنفرانس بین‌المللی فناوری‌های نوآورانه در زمینه علوم، مهندسی و تکنولوژی.

https://civilica.com/doc

جعفری، رضا.، کوهستانی، امیر. و نژادزارع، شبنم. (1399). "تأثیر کرونا بر اقتصاد ایران و جهان"، اولین کنفرانس مهندسی صنایع، اقتصاد و مدیریت.

حسین‌نیا چافجیری، سوگند. (1400). "بررسی تحولات ژئو استراتژیکی اقتصاد بین‌الملل در عصر کرونا"، هشتمین کنفرانس بین‌المللی ترفندهای مدرن مدیریت، حسابداری، اقتصاد و بانک‌داری با رویکرد رشد کسب‌و‌کارها.

https://civilica.com/doc/1202281

رضایی، مصطفی. و حاجی بدلی، حسن. (1397). "دیپلماسی رسانه‌ای و نقش آن در سیاست خارجی"، پنجمین همایش بین‌المللی مدیریت رسانه، تهران.

https://civilica.com/doc/828867

روزنامه شرق. (15 اسفند، 1400). "اظهارات مدیر مسئول شرق درباره ادامه حیات این روزنامه"، بازیابی شده در 25 اسفند 1400 از:

https://www.isna.ir/news/1400121510988

سایت مدیریت رسانه. (1 دی، 1397). "اقتصاد رسانه، رویکردهای نوین نظری، بازیابی شده از:

https://www.iranmediamanagement.com/article/237/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%D8% B3%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%8C-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%88%DB%8C% D9%86-%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C

طاهری‌نیا، مسعود. و حسنوند، علی. (1399). "پیامدهای اقتصادی ناشی از بیماری کووید- ۱۹ بر اقتصاد ایران؛ با تأکید بر اشتغال"، فصلنامه مدیریت پرستاری، دوره ۹(۳)، صص. ۴۳-۵۸.

Berman, Sarabeth. (Dec. 4, 2020). “LA times, Op-Ed: How the death of local news has made political divisions far worse:”, https://www.latimes.com/opinion/story/2020-12-04/local-newspapers-closing-pandemic-democracy.

Finneman, T. & Thomas, R.J. (2021). “Our Company is in Survival Mode”: Metajournalistic Discourse on COVID-19’s Impact on US Community Newspapers”, Journalism Practice, PP. 1-19.

World Bank. (2002). “The Right to Tell: The Role of Mass Media in Economic Development. WBI Development Studies”, Washington, DC. © World Bank: https://www.wdronline.worldbank.org/handle/10986/15212 License: CC BY 3.0 IGO.

Jadhav, S. (2020). “Impact of Covid-19 On Indian Print Media”, Dogo Rangsang Research Journal, 10.

Jose, A. & García-Avilés. (2021). “Journalism as Usual? Managing Disruption in Virtual Newsrooms during the COVID-19 Crisis”, Digital Journalism, Vol. 9(9), PP. 1239-1260.

Kowalski, T. (1995). “Media Economics Research in Poland”, Journal of Media Economics, Vol. 8(1), PP. 43-48.

Meade, Amanda. (14 Apr 2020). “Guardian, Dozens of Australian newspapers stop printing as coronavirus crisis hits advertising: https://www.theguardian.com/ media/2020/apr/14/dozens-of-australian-newspapers-stop-printing-as-coronavirus-crisis-hits-advertising.

Libert, M., Le Cam, F. & Domingo, D. (2022). “Belgian journalists in lockdown: survey on employment and working conditions and representations of their role”, Journalism Studies, Vol. 23(5-6), PP. 588-610.

Olsen, R.K., Pickard, V. & Westlund, O. (2020). “Communal news work: COVID-19 calls for collective funding of journalism”, Digital Journalism, Vol. 8(5), PP. 673-680.

Perreault, M.F. & Perreault, G.P. (2021). “Journalists on COVID-19 Journalism: Communication Ecology of Pandemic Reporting”, American Behavioral Scientist, Vol. 65(7), PP. 976-991.

Picard, R.G. (2011). “The economics and financing of media companies”, Fordham Univ Press.

Picard, R.G. (2018). “The rise and expansion of research in media economics”, Communication & Society, PP. 113-119

 

 

https://www.iranmediamanagement.com/article/237/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%D8% B3%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%8C-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%88%DB%8C% D9%86-%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C

طاهری‌نیا، مسعود. و حسنوند، علی. (1399). "پیامدهای اقتصادی ناشی از بیماری کووید- ۱۹ بر اقتصاد ایران؛ با تأکید بر اشتغال"، فصلنامه مدیریت پرستاری، دوره ۹(۳)، صص. ۴۳-۵۸. “LA times, Op-Ed: How the death of local news has made political divisions far worse:”, https://www.latimes.com/opinion/story/2020-12-04/local-newspapers-closing-pandemic-democracy.

Finneman, T. & Thomas, R.J. (2021). “Our Company is in Survival Mode”: Metajournalistic Discourse on COVID-19’s Impact on US Community Newspapers”, Journalism Practice, PP. 1-19.

World Bank. (2002). “The Right to Tell: The Role of Mass Media in Economic Development. WBI Development Studies”, Washington, DC. © World Bank: https://www.wdronline.worldbank.org/handle/10986/15212 License: CC BY 3.0 IGO.

Jadhav, S. (2020). “Impact of Covid-19 On Indian Print Media”, Dogo Rangsang Research Journal, 10.

Jose, A. & García-Avilés. (2021). “Journalism as Usual? Managing Disruption in Virtual Newsrooms during the COVID-19 Crisis”, Digital Journalism, Vol. 9(9), PP. 1239-1260.

Kowalski, T. (1995). “Media Economics Research in Poland”, Journal of Media Economics, Vol. 8(1), PP. 43-48.

Meade, Amanda. (14 Apr 2020). “Guardian, Dozens of Australian newspapers stop printing as coronavirus crisis hits advertising: https://www.theguardian.com/ media/2020/apr/14/dozens-of-australian-newspapers-stop-printing-as-coronavirus-crisis-hits-advertising.

Libert, M., Le Cam, F. & Domingo, D. (2022). “Belgian journalists in lockdown: survey on employment and working conditions and representations of their role”, Journalism Studies, Vol. 23(5-6), PP. 588-610.

Olsen, R.K., Pickard, V. & Westlund, O. (2020). “Communal news work: COVID-19 calls for collective funding of journalism”, Digital Journalism, Vol. 8(5), PP. 673-680.

Perreault, M.F. & Perreault, G.P. (2021). “Journalists on COVID-19 Journalism: Communication Ecology of Pandemic Reporting”, American Behavioral Scientist, Vol. 65(7), PP. 976-991.

Picard, R.G. (2011). “The economics and financing of media companies”, Fordham Univ Press.

Picard, R.G. (2018). “The rise and expansion of research in media economics”, Communication & Society, PP. 113-119

 

نص كامل:



تحليلي بر تاثیر بحران کرونا بر عملکرد روزنامه‌های چاپی سراسری غیردولتی ایران

 

چكيده:

نظر به شروع بحران کرونا از بهمن سال 1398 و تعطيلي موقت چاپ روزنامه‌ها در ايران و اعمال قرنطينه اجتماعي و دوركاري و شرايط خاص روزنامه‌هاي غير دولتي(خصوصي)، هدف اين نوشتار مطالعه تاثير بحران كرونا بر روزنامه‌هاي سراسري غير دولتي است. جامعه پژوهش شامل روزنامه‌هاي خصوصي منتشر شده در تهران است كه وابستگي به دولت يا نهادهاي عمومي ندارند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و شامل پرسش‌­هاي باز و بسته از مديران و دست­اندركاران 22 روزنامه جمع­آوري شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که در73 درصد روزنامه­ها کاهش تیراژ در اثر بحران کرونا بوجود آمده است و در  84 درصد روزنامه‌ها کاهش فروش در 89.5 درصد، درآمدهای روزنامه کاهش يافته است که عمدتاً به دلیل کاهش درآمدهاي ناشي از فروش و آگهي‌هاي تبلیغاتي صورت گرفته است. در 65 درصد روزنامه‌های نمونه آماری، بحران کرونا روی تعدیل کارکنان تمام‌وقت تاثیرگذار بوده است. همچنین کرونا در 73.6 درصد روزنامه‌هاي نمونه آماري موجب کاهش تعداد خبرنگاران وروزنامه‌نگاران و بيكاري ايشان شده است. كاهش صفحات روزنامه در روزهاي پنجشنبه و كاهش صفحات رنگي، تغيير سياست­هاي جذب آگهي هاي تبليغاتي،  تعديل نيروي انساني، كاهش هزينه‌هاي جاري و بازنگري در نقش هاي محول همكاران، از جمله سياست­هاي اتخاذي مديران در مقابله با بحران عنوان شده است. اين مقاله نتيجه‌گيري كرده است كه بحران كرونا بر اقتصاد روزنامه‌هاي خصوصي تاثير منفي داشته و به تبع آن بركيفيت زندگي و امنيت شغلي خبرنگاران و روزنامه‌نگاران اثر منفي داشته است و حمايت دولت از اين قبيل روزنامه­ها در قالب­هاي مختلف ضرورت دارد.

واژگان کلیدی:

بحران کرونا، روزنامه‌های چاپی غير دولتي، اقتصاد روزنامه، روزنامه نگاران 

مقدمه و بیان مساله

انتشار ويروس كويد 19 در ايران از بهمن ماه سال 1398 و تبديل شدن آن به يك بحران فراگير، ابعاد و وجوه مختلف سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي زندگي را در سطوح خرد، ميانه و كلان تحت تاثير قرار داد. در اين بين «صنعت رسانه» و وضعيت منابع انساني آن نيز مستثني نبوده است. رسانه‌ها در شرايطي تناقض گونه از يك سو با ايفاي نقش و كاركرد ذاتي خود مي‌بايست فعالانه با ارائه اخبار صحيح و اطلاع‌رساني و آموزش‌هاي مناسب در حفظ روحيه جمعي و كاهش مصيبت و بحران تاثير گذاري مي‌كردند و از سوي ديگر خود در محاصره تبعات ناشي از كويد 19 قرار گرفتند. حكايت آسيب ديدگي اجزاي مختلف مجموعه رسانه البته متفاوت به نظر‌ رسد. 

روزنامه‌هاي سراسري با توجه به ماهيت، فرايندها و روندهاي انتشار، احتمالا مسائل خاص­تري را تجربه كرده‌اند. روزنامه­هاي سراسري در ايران پيش از بحران كرونا نيز با چالش­هاي عديده­اي روبرو بودند. مسئله رقابت با رسانه­هاي خبري نوين و كاهش مخاطبان به عنوان يك مسئله عام و جهاني براي روزنامه‌هاي سنتي پيش از كرونا نيز وجود داشت. اما در ايران افزايش بهاي كاغذ به دليل بحران ارزي ناشي از تحريم­هاي اقتصادي، كاهش ارزش پول ملي و افزايش هزينه‌ها و به ويژه دستمزدها در دهه 90 شمسي ، روزنامه­ها را در محاصره مسائل متعدد قرار داده بود.

در این بین وضعیت روزنامه‌های غیر دولتی خاص‌تر است. به طور کلی روزنامه‌ها در ایران به سه دسته عمومی، دولتی و غیردولتی تقسیم می‌شوند. روزنامه‌های عمومی اغلب به ارگان‌های خاص وابسته هستند اما لزوما این ارگان‌ها دولتی نیستند. روزنامه‌های دولتی به صورت مستقیم متصل به نهادهای دولتی بوده و از تسهیلات دولتی استفاده می‌کنند. روزنامه‌های غیردولتی اما در دو بخش قبلی نبوده و از بودجه‌های دولتی و ارگان‌های عمومی استفاده نمی‌کنند. همین نکته نیز نقطه آسیب پذیری این دسته از روزنامه‌ها در بحران‌ها و وضعیت‌های خاص است. برای این دسته از روزنامه‌ها اقتصاد روزنامه نقش پاشنه آشیل را ایفا می‌کند و هر گونه تغییر در شرایط اقتصادی کشور می‌تواند برای آنها آسیب‌زا و مسئله آفرین باشد.  

در موج اول کرونا در انتهای سال 98 و ابتدای سال 99 در کنار همه اصناف، روزنامه‌های دولتی و غیردولتی هم به طور موقت با تعطیلی اجباری حدود یک ماه روبرو بودند. آنچه که در موج اول به صورت مشهود به چشم می‌خورد، ضربه نهایی به پیکر روزنامه‌هایی بود که تا همین سال هم به واسطه رویارویی با رسانه‌های آنلاین، در حال واگذاری رقابت بودند. در این میان بخش زیادی از روزنامه‌های غیردولتی به واسطه حمایت‌های کمتری که نسبت به رسانه‌های دولتی در اختیار داشتند، با مشکلات دست دومی هم روبرو شدند. (حسین­نیا چافجیری، 1400). بررسی تجربه مشابه کشورهای دیگر نشان می‌دهد که کشورهایی همچون امارات و هند نیز با چنین تجربه‌ای مواجه شدند.  برخی ایالت‌های آمریکا نیز به صورت موردی اقدام به ممنوعیت انتشار و توزیع رسانه‌های چاپی کردند.

به نظر می‌رسد بحران کرونا و تعطیلی موقت روزنامه‌ها و مشاغل، فضای قرنطینه، دورکاری، فاصله گذاری اجتماعی و کاهش رویدادهای اجتماعی، سیاسی، هنری و ورزشی تبعات و اثرات منفی را بر روند کاری و عملکرد روزنامه‌های چاپی و بویژه روزنامه‌های بخش خصوصی و فضای رسانه‌ای کشور گذاشته است. این اثرات دامنه نسبتاً گسترده‌ای از شرایط ادامه حیات و فعالیت روزنامه به مثابه یک موسسه رسانه‌ای تا زندگی شخصی و کاری روزنامه‌نگاران و فعالان رسانه‌ای مستقل را دربر می‌گیرد. این در حالی است که پیش از شروع بحران کرونا با افزایش نرخ ارز و وارداتی بودن اقلامی چون کاغذ و زینک و لوازم چاپ روزنامه، روزنامه‌ها بویژه روزنامه‌های مستقل فشارهای طاقت فرسایی را متحمل بودند. بطور مثال مدیر مسئول «روزنامه شرق» در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا وضعیت بحرانی این روزنامه را به دلیل شرایط اقتصادی تشریح و اولین آسیب مشخصه این وضعیت را اخلال در روند کاری و درآمدی روزنامه نگاران وابسته به روزنامه اعلام نمود (خبرگزاری ایسنا، 15اسفند1400).

هرچند این وضعیت پیامدهای مثبتی را نیز احتمالاً برای روزنامه‌ها بویژه در زمینه کاهش هزینه‌های نیروی انسانی و تقویت نسخه های آنلاین داشته است، به گفته خوزه و گارسیا¹  یک بحران ممکن است تمایلات روزنامه‌نگاران نسبت به برخی منابع را تغییر دهد، باعث چالش شود و در نهایت خلاقیت آنها را سبب شود (2021).

همچنین خوزه و گارسیا بیان می‌کنند که در اسپانیا در دوران بحران کرونا میزان مراجعه مخاطبان به نسخه‌های آنلاین خبرها نزدیک به 59 درصد بیشتر شده است. مثلا روزنامه ال‌موندو نزدیک به 50 هزار کاربر جدید را برای دریافت نسخه آنلاین خود به ثبت رساند. مدیران موسسه‌های رسانه‌ای مورد پژوهش این محققین اظهار داشته‌اند که در طول این مدت توانستند به پروتکل‌های ارتباطی جدیدی دست یابند و تلاش کنند تا با دریافت بازخورد، روند کاری خود را بهبود بخشند(2021).  اما در مجموع شواهد و برخی اظهارنظرها (مثال روزنامه شرق) حاکی از اثرات منفی بحران کرونا بر روزنامه‌های بخش خصوصی است. اهمیت نقش این روزنامه ها در فضای اجتماعی - سیاسی حال حاضر به عنوان رسانه‌های تحلیلی مستقل از جریان تحلیلی رسمی – دولتی و همینطور اهمیت شرایط کاری و درآمدی روزنامه نگاران و نویسندگان مطبوعات ضرورت انجام پژوهش روشمند را در این زمینه نمایان می‌سازد. از این رو هدف اصلی نوشتار حاضر مطالعه تاثیر بحران کرونا بر وضعیت عملکرد روزنامه‌های سراسری غیر دولتی است. 

 

پيشينه و ادبيات پژوهش 

در داخل کشور اغلب تحقیقات منتشر شده مربوط به تاثیر کرونا بر اقتصاد و مولفه‌های آن است (طاهری‌نیا و حسنوند، 1399؛ جعفری و همکاران ، 1399 ؛ بهرنگ و باقرزاده هوشمند، 1399) و کم­تر پژوهشی به طور اختصاصی متمرکز بر روزنامه‌ها اجرا شده است. از میان پژوهش های تجربی بررسی شده؛ اندیشمند (1399) در پژوهش خود به این نتیجه رسیده است که  ویروس کرونا موجب کاهش دستیابی به مواد اولیه، گرانی آن در صنایعی نظیر چاپ و روزنامه‌های چاپی شده است و عملا بسیاری از روزنامه‌نگاران و تکنسین‌های صنایع چاپی بیکار شده‌اند. در کنار آن تیراژ کتاب و روزنامه به علت کاهش محسوس خواننده پایین آمده است. همچنین بیت‌سیاحی و همکاران (1399) در پژوهش خود نتیجه گرفته‌اند که  اغلب صنایع در اثر بحران کرونا دچار کاهش فروش شده‌اند و صنایعی نظیر چاپ و روزنامه‌های چاپی که نیازمند مواد اولیه کاغذ بودند به علت گرانی با مشکلات متعدد چاپ از قبیل کاهش فروش و کاهش تیراژ پایین مواجه شده‌اند.

در خارج از ایران پژوهش­های بیشتری در این خصوص اجرا شده است. فاینمن و توماس²  (2021) با روش نمونه‌گیری در دسترس تعداد 15 روزنامه‌نگار و دست‌اندرکار حوزه روزنامه‌نگاری روزنامه‌های ایالتی در ایالات متحده را مورد پرسش قرار داده و با استفاده از روش تحلیل مضمون به این نتیجه رسیدند که اغلب روزنامه‌های ایالاتی با نوعی بحران و رکود در فروش مواجه بودند و انجمن‌های روزنامه‌های ایالتی نیز بیشتر به عنوان تقویت‌کننده نقش روزنامه‌ها در دوران کرونا اقدام کرده­­اند. خوزه و گارسیا  (2021) با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه ساختار یافته و صحبت با 17 مدیر رسانه در اسپانیا دریافته اند که آثار اقتصادی بحران اخیر روی رسانه‌های اسپانیا بسیار جدی بوده است. به طوری که  از آوریل تا می 2020 نزدیک به 50 درصد از آگهی‌ها و تبلیغات کاهش یافته و افق تاریکی را از نظر وضعیت اقتصادی پیش روی این رسانه‌ها قرار داده است. فشار اقتصادی باعث شده که نزدیک به 24 هزار و 500 روزنامه‌نگار حرفه‌ای با بحران ادامه کار و تعلیق مواجه شده و ناچار به استفاده از خدمات بیکاری شوند. در این مقاله تلاش شده تا نقش مدیریت در تحریریه‌های مجازی در دوران کرونا بررسی و عنوان شده که تحریریه‌های مجازی لزوما ساختار مناسب برای رویارویی با بحران را ندارند. روزنامه‌نگاری در چنین بحرانی با مشکلاتی مثل تنش و تناقض روبروست. این پاندمی جهانی فعالیت‌های روزانه سازمان‌های خبری، ساختار تجاری آنها و زندگی فردی کارکنان را تحت تاثیر قرار داد.

شیواجی جات‌هاو³  (2020) در  مقاله‌ای با عنوان «تاثیر کرونا بر رسانه‌های چاپی هند» و با روش استفاده از منابع ثانویه و استفاده از اطلاعات وب‌سایت‌ها به این نتیجه رسیده است که با شیوع کرونا، رسانه‌های مکتوب هند با چالش‌های بسیاری روبرو شدند. مشکلاتی مثل جمع‌آوری خبر، آگهی، توزیع روزنامه و مسائل مالی. بسیاری از روزنامه‌نگاران در این مدت کرونا گرفتند و برخی رسانه‌ها هم تلاش کردند هزینه‌های تولید را پایین بیاورند. بسیاری از روزنامه‌ها هم ناچار به تعدیل نیرو شدند و تقریبا همه‌شان ناچار به کاهش پرداختی‌های قبلی به روزنامه‌نگاران خود شدند. روزنامه‌های چاپی هند به دلیل کاهش آگهی‌ها در این مدت با مشکلات درآمدزایی مواجه بودند. افت تیراژ روزنامه‌های هند در دوران کرونا و کاهش صفحات از دیگر پیامدها گزارش شده است. برخی هم مثل روزنامه‌ای که به مدت 50 سال فعالیت داشت، ناچار به توقف انتشار خود شد. روزنامه‌های هند در چنین بحرانی ناچار به کاهش درآمد روزنامه‌نگاران شدند. دولت هند تسهیلاتی را به روزنامه‌ها به عنوان کالای اساسی داد و همین باعث شد تا تیراژ قدری بهبود پیدا کند.

لیبرت و دامينگو⁴  (2022) در پژوهشی با جامعه آماری روزنامه‌نگاران بلژیکی فرانسوی زبان و ارسال پرسشنامه برای یک هزار و 406 نفر از 125 کشور وضعیت کاری این گروه از روزنامه‌نگاران را در دوران قرنطینه کرونا بررسی کرده­اند. این تحقیق نشان می‌دهد که یک رابطه معکوس میان شرایط کاری روزنامه‌نگاران (از جمله مشکلات تعدیل نیرو) و رضایت شغلی آنها از مشارکت در اطلاع‌رسانی مربوط به کرونا وجود دارد. این تحقیق با پرسش‌های باز و بسته به سراغ روزنامه‌نگاران، کارمندان رسانه، کارآموزان و حق‌التحریرها رفته و به دنبال بررسی تاثیر اولین قرنطینه بر کار روزنامه‌نگاران بوده است. 429 روزنامه‌نگار به پرسش‌های این تحقیق پاسخ داده‌اند. نزدیک به 80 درصد کارآموزان و 70.8 درصد روزنامه‌نگاران آزاد معتقد بودند که قرنطینه اول شرایط کاری آنها را تغییر داده است. تغییر شرایط کاری آنها مهم‌ترین عامل نگرانی روزنامه‌نگارانی است که به این تحقیق پاسخ داده‌اند. تاثیر دوم، نگرانی از عواقب مالی بحران کرونا و احتمال بیکاری دومین منبع نگرانی آنها بوده است. یک سوم افرادی که به پرسش‌ها پاسخ دادند نگران از دست رفتن شغل خود بودند. البته میزان نگرانی از اینده کاری در میان افرادی که مشاغل مطمئن‌تری داشتند، کمتر بود. در این مقاله از عاطفه کاری به عنوان عاملی برای اتصال روزنامه‌نگاران به کارشان یاد شده است. مقاله فوق تاکید می‌کند که بحران کرونا نابرابری‌های میان روزنامه‌نگاران را بیشتر کرده است. نیمی از روزنامه‌نگاران آزاد و کارآموز که در این نظرسنجی شرکت کردند گفته‌اند که حقوق‌شان به شدت کاهش داشته و کفاف زندگی‌شان را نمی‌دهد. مشکلات دیگر مطرح شده در نتایج این تحقیق، تنهایی روزنامه‌نگاران و مشکلات برقراری توازن میان زندگی شغلی وشخصی بوده است.

نتایج پژوهش پرالت و پرالت⁵ (2021) با رویکرد ارتباطات بحران و ارتباطات محیط و اتخاذ روش کیفی  پژوهش به صورت کیفی با روزنامه­نگاران آمریکا نشان می­دهد اغلب روزنامه­نگاران در هنگام بحران خود را بسیار آسیب­پذیر توصیف می­کنند و امنیت شغلی آن­ها در بحران­هایی نظیر کرونا به خطر می­افتد. از دیگر نتایج قابل توجه این پژوهش، وجود شرایط محیطی بعدی است که روزنامه­نگاران قبل از همه‌گیری کرونا با آن مواجه بودند و این همه‌گیری آن را تشدید کرده است. اولسن⁶ و همکاران (2020) در گزارش پژوهشی خود در بین روزنامه‌نگاران سوئدی که با روش کیفی و با ابزار مصاحبه انجام شده بیان می کنند که بیماری کووید19 به طور همزمان تجارت تبلیغاتی را که نقشی حیاتی در تأمین بودجه تولید اخبار دارد ، تقلیل داده است. این تفسیر استدلال می‌کند که بسیاری از نهادهای روزنامه‌نگاری - به ویژه در سطح محلی - در حال حاضر با یک بحران وجودی روبرو هستند؛ بحرانی که خواستار اقدام فوری و جمعی است. یکی از این اقدامات کمک مالی دولت به روزنامه­نگاران و روزنامه­ها برای تداوم چپ است.

روزنامه گاردین ( 2020) در مقاله‌ای اعلام کرده است که شمار مخاطبانش به دلیل بحران کرونا تحت تأثیر قرار گرفته و به همین خاطر برخی روزنامه‌ها انتشار نسخه کاغذی خود را متوقف کرده‌اند. در این مقاله عنوان شده که در لوئیزیانا نزدیک به 10 درصد کارمندان برخی نشریات مثل تایمز منتشر شده در این ایالت، تعدیل شده‌اند. یک روزنامه در اوهایو، 22 عضو تحریریه از جمله خبرنگار سلامت خود را اخراج کرده است. در سیاتل نیز، هفته‌نامه استرنجر اعلام کرده است که نسخه کاغذی خود را حذف می‌کند. در این مقاله عنوان شده که مدلِ کار روزنامه‌های محلی که 200 سال به صورت مستمر ادامه داشته، در حال تغییر است (گاردین، 14 آپریل  2020).

در مقاله دیگری که روزنامه لس‌آنجلس تایمز ( 2020) منتشر کرده، مساله بحران کرونا و تسریع فروپاشی روزنامه‌های محلی مورد تاکید قرار گرفته است. در مقالات بررسی شده، دو علت به صورت همزمان  باعث این اخراج‌ها شده است؛ مساله حفظ سلامت و فاصله‌گذاری اجتماعی در کنار مشکلات مالی روزنامه‌ها. در عین حال عنوان شده که دو نوع از روزنامه‌ها عملکرد بهتری در کرونا داشته‌اند: یکی آنهایی که گذار به سمت دنیای دیجیتال را طی کرده‌اند و دیگری آنهایی که پرمخاطب بوده‌اند. پیش‌بینی شده که در آمد رسانه‌ها تا 6 ماه آینده نزدیک به 20 میلیون پوند افت کند. در نروژ هم 54 درصد کل درآمد تبلیغاتی آنلاین و کاغذی روزنامه‌ها از دست رفته که دلیلش ویروس کرونا عنوان شده است. همچنین اینطور عنوان شده که ویروس کرونا باعث شده جدی‌ترین تهدید بعد از بحران اقتصادی 2008 متوجه روزنامه‌ها شود ( 4 دسامبر 2020). 

چنانچه مرور پیشینه‌ها نشان می‌دهد در تحقیقات محققین سایر کشور ها چند نکته محوری مورد توجه قرار پژوهشگران قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین آنها اقتصاد موسسات رسانه‌ای است که به مثابه کلیدی‌ترین مفهوم، سایر ابعاد روزنامه‌ها و رسانه‌های چاپی را تحت تاثیر قرار داده است. کاهش تیراژ و تعطیلی برخی روزنامه‌ها و نیز کاهش صفحات روزنامه‌ها و کاهش درآمدهای بویژه ناشی از آگهی‌های تبلیغاتی در این تحقیقات مورد بحث و پرسش قرار گرفته است. نکته مهم دیگر وضعیت روزنامه نگاران و خبرنگاران و اعضای تحریریه روزنامه‌ها ست که در اثر بحران کرونا نگران کننده گزارش شده است. در این ارتباط از دست دادن شغل، احساس نا امنی شغلی و کاهش درآمدها، توام با خطرات سلامتی مورد دقت قرار گرفته است. در برخی از پژوهش‌ها نیز مسئله مدیریت مقابله با تاثیرات بحران کرونا مورد بررسی و توجه بوده است.از اينرو در ادامه نگاه موجزي به  اقتصاد روزنامه، تحت عنوان اقتصاد رسانه ارائه مي شود.

کوالسکی⁷ اقتصاد رسانه را دارای سطوح چهارگانه خرد، جزئی/ تفکیکی، کلی و کلان می‌داند تا رویکردهای اقتصادی را در رسانه پیاده‌سازی کند. به گفته او در سطح خرد، به سرمایه‌گذاری اقتصاد رسانه‌ای، تشکیلات و سازمان‌های رسانه، واحدهای رسانه‌ای همچون رادیو و کانال‌های تلویزیونی پرداخته می‌شود. در سطح تحلیل دوم به اجزای متنوع مثل فیلم و سریال و در سطح سوم، رسانه به مثابه یک سطح کلی است که در آن به مشکلات تعادل و عدم توازن بین بخش‌های مختلف توجه می‌شود. همچنین بخش کلان، به رویکرد جهانی‌تر شامل تغییرات ساختاری عوامل تولید در برنامه‌های چهاربخشی اقتصاد و تبادل بین‌المللی اطلاعات مربوط می‌شود. (کوالسکی ، 1995)

همچنین در تعریف دیگری اینطور عنوان شده که اقتصاد رسانه دربردارنده پرسش‌های اقتصادی نظری و عملی اقتصادی ویژه انواع رسانه‌ها است و موضوع آن، سیاست‌ها و رویه‌های اقتصادی شرکت‌های رسانه‌ای از جمله روزنامه‌نگاری و صنعت خبر، تولید فیلم، برنامه‌های سرگرمی، چاپ، پخش، ارتباطات سیار، اینترنت، تبلیغات و روابط عمومی است. (رابرت، 2020)

علم اقتصاد رسانه‏ای در حقیقت عوامل تاثیرگذار در تولید کالا و خدمات‏ رسانه‏ای و چگونگی تخصیص این تولیدات برای‏ مصرف را مورد بررسی و واکاوی قرار می‏دهد. اما براساس تعاریف موجود از علم اقتصاد وبه اذعان‏ اقتصاددانان،این علم به چگونگی اختصاص‏ یافتن منابع محدود یا نایاب در جهت تأمین‏ نیازها و خواسته‏های نامحدود می‏پردازد. در واقع اقتصاد را می‏توان علم مدیریت منابع در دسترس و مدیریت این منابع در جهت اهداف‏ متعالی‏تر از منابع تعریف شده دانست. (دبیری مهر 1386)

اقتصاد رسانه⁸  حوزه‌ای از مطالعات نظری و علمی ‌است که از دهه هفتاد ميلادي به شدت مورد توجه محققان اقتصاد و رسانه قرار گرفته است. در اين حوزه عوامل تاثيرگذار اقتصادي و مالي بر فعاليت‌هاي ارتباطي، سازمان‌ها و بنگاه‌هاي رسانه‌اي و صنايع ارتباطات مطالعه می‌شود. شايان ذکر است که اکثر تجزيه و تحليل‌ها بر مبناي الگوهاي اقتصادی، به خصوص اقتصاد خرد با اضافه کردن برخی از ویژگی‌های کالاهای رسانه‌ای بوده است. در اين رهگذر جريان عرضه و تقاضا در بازار توليد و پخش محتواي رسانه‌اي با کمک ابزارها، الگوها و روش‌هاي تجزيه و تحليل اقتصادي مورد توجه قرار می‌گيرد. در نتيجه پارادايم حاکم بر اين مطالعات، نظريه‌هاي اقتصادي و به خصوص اقتصاد نئوکلاسيک است و نظريه‌هاي ارتباطات و رسانه‌اي نقش قابل توجهي در اين مطالعات نداشته‌اند. (عباسی، 1397)

پیکارد⁹ اینطور گفته که اقتصاد رسانه مطالعه انتخاب‌ها، انگیزه‌ها و بازدارنده‌ها بر رسانه و چگونگی انتخاب بهتر برای اطلاع‌رسانی به تصمیمات شرکت، درک عمومی و سیاست‌گذاری است. این محقق عنوان کرده که امروزه حوزه تحقیقات اقتصاد رسانه به بلوغ رسیده و چندوجهی شده است و طیف گسترده‌ای از نظریه‌ها و رویکردهای لازم برای بررسی تحولات و موضوعات متعدد در ساختارها و عملیات رسانه‌ای را در بر می‌گیرد. گسترش رسانه‌های تجاری و ارتباطات شخصی، ابزارهای جدید تولید و توزیع، و ترتیبات اقتصادی جدید، روابط و تعاملات به خوبی تثبیت شده در رسانه‌ها را تغییر می دهند. این وضعیت مستلزم داشتن ذهنیت و دانش روشن برای درک تحولات و ایجاد بهترین پاسخ های فردی، محکم و اجتماعی به چالش های ناشی از تغییرات است. (پیکارد، 2018)

به نظر می رسد که تحقیقات اقتصاد رسانه در آینده شکوفا شود. صدها دانشمند در سرتاسر جهان سؤالات کاوشگری در مورد انتخاب های رسانه ای و عملکرد تحت تأثیر آنها تحقیق می کنند. به نظر می رسد که حوزه تحقیقات اقتصاد رسانه امروزه به بلوغ رسیده و چندوجهی شده و شامل طیف گسترده ای از نظریه ها و رویکردهای لازم برای کشف مسائل مختلف است. (پیکارد، 2018)

اما تاثیرگذاری و تاثیرپذیری اقتصاد رسانه از کل سیستم اقتصادی هم قابل توجه است. گروه بانک جهانی در مقاله ای اینطور نوشته است که رسانه ها به مردم اجازه می دهند نظرات متفاوتی را در مورد حکومت و اصلاحات بیان کنند و به ایجاد اجماع عمومی برای ایجاد تغییر کمک کنند. چنین رسانه هایی به بازارها کمک می کنند تا بهتر کار کنند. آنها می توانند تجارت، انتقال ایده ها و نوآوری را در سراسر مرزها تسهیل کنند. رسانه ها همچنین برای توسعه انسانی مهم هستند و اطلاعات بهداشتی و آموزشی را به روستاهای دور افتاده در کشورهایی از اوگاندا تا نیکاراگوئه می آورند. (بانک جهانی، 2002) 

به طور کلی باید گفت که روزنامه سازمانی اقتصادی است که با داشتن یک برنامه مشخص می‌تواند به نشر اطلاعات بپردازد. هر روزنامه‌ای بسته به سیاستی که برای انتشار اخبار دارد، حوزه‌های مشخصی را برای پیگیری به روزنامه‌نگاران‌اش محول می‌کند. روزنامه‌نگاران هم در مقابل با پیگیری موضوعات و سوژه‌های روز، به اطلاعات اولیه دست یافته و آن را به مطالب قابل انتشار در روزنامه تبدیل می‌کنند. کار روزنامه از زمان ارائه گزارش و مطالب روزنامه‌نگاران به دست صفحه‌آراء تازه آغاز می‌شود. مطالب در صفحات مشخص قرار می‌گیرد و برای تایید و بررسی دوباره از زیر نظر سردبیران یا شورای سردبیری رد می‌شود تا در صورت تایید، برای چاپ به چاپخانه ارسال شود.

روزنامه‌ها به عنوان بخش مهمی از رسانه‌های امروز، با خطر رقابت با رسانه‌های مدرن روبرو هستند. از طرفی و به صورت عام خود رسانه‌ها با انواع انتظاراتی مواجه می‌شوند که از رسانه برای فرهنگ‌سازی و ارتقای فرهنگ وجود دارد. آشنایی با اقتصاد رسانه و توجه به داشتن یک برنامه مشخص برای پیش بردن اهداف کاری رسانه مربوطه، می‌تواند بخشی از این مخاطرات را کنار بزند.

چارچوب مفهومي

از انجا كه اين پژوهش جنبه توصيفي - اكتشافي دارد نياز به چارچوب نظري وجود ندارد اما از مطالعه پيشينه‌هاي پژوهش و تامل در اجزا و فرايندهاي روزنامه و روزنامه نگاري و در نظر گرفتن روزنامه به مثابه يك سازمان و موسسه با وجوه مختلف، مي‌توان تصور نمود كه بحران‌هاي اجتماعي، اقتصادي و طبيعي و حتي تغييرات سريع تكنولوژي محتمل است كه بر ابعاد و جنبه‌هاي مختلف روند فعاليت يك موسسه رسانه‌اي تاثيرگذار باشد.

در روزنامه‌هاي غير دولتي اين ابعاد مي‌تواند شامل تاثير گذاري بر :

1)       فعاليت هاي جاري روزنامه در قالب تيراژ يا حتي توقف تيراژ و انتشار (در روزنامه)؛

2)       ساختار اقتصادي و اقتصاد موسسه رسانه‌اي به مثابه ركن اصلي در يك فعاليت خصوصي كه ممكن است ارتباط تنگاتنگي با بند اول داشته باشد؛

3)       روند كاري و زندگي فردي نيروي انساني دست اندكار يك موسسه رسانه‌اي (مدیران، كاركنان و روزنامه‌نگاران).

اجزاي مذبور و ساير ابعاد و وجوه يك موسسه رسانه‌اي ممكن است بنا به ظرفيت‌ها و توان موجود در روزنامه‌هاي غير دولتي از بحران‌هاي اجتماعي – اقتصادي متاثر شوند. در اين تاثير پذيري سابقه و قدمت حيات موسسه و امكانات و ظرفيت‌ها و منابع در اختيار از يك سو و تدابير و سیاست‌هاي اتخاذي مديريت موسسه از سوي ديگر و امكانات و مساعدت‌هاي نهادهاي حمايتي و عمدتاً دولتي متغيرهاي مهم به حساب مي‌آيد. به اين ترتيب در اين نوشتار سه حوزه فعاليت هاي جاري و ساختار اقتصادي، وضعيت نيروي انساني و سياست­ها و راهكارهاي اتخاذي و پيشنهادي و به عبارت ديگر تدابير مديريتي مقابله با بحران بررسي شده است.

نمودار شماره 1- مدل بررسي

 

 

 

پرسش های تحقیق

با توجه به مرور پیشینه ها و رسیدن به هدف پژوهش مبنی بر بررسی تاثیر کرونا بر وضعیت کاری روزنامه های سراسری غیر دولتی پرسش های زیر در پژوهش پیگیری شده است:

1- تاثیر بحران کرونا بر اقتصادِ روزنامه‌های چاپی سراسری غیردولتی ایران چیست؟

2- تاثیر بحران کرونا بر شرایط کاری روزنامه‌نگاران و کارکنان روزنامه‌های چاپی سراسری غیردولتی ایران چیست؟

3- مديران روزنامه‌های چاپی سراسری غیردولتی ایران براي مقابله با تاثير بحران كرونا چه راهکارها و سیاست‌هایی را اتخاذ کرده‌اند؟

4- پيشنهادهاي مديران روزنامه‌های چاپی سراسری غیردولتی ایران براي مقابله با تاثير بحران كرونا چيست؟

روش تحقیق

 در اين پژوهش از ابزار پرسشنامه با پرسش های بسته و باز  استفاده شده است. جامعه تحقيق عبارت است از تمامي روزنامه‌هاي عمومی و تخصصی غير دولتي سراسري كه به زبان فارسي در شهر تهران منتشر مي‌شوند و سال آغاز فعالیت آن سال 97 و پیش از آن باشد (حداقل یک سال پيش از شروع بحران كرونا ). تعداد اين روزنامه‌ها حدوداً 65 روزنامه برآورد مي‌شود. پرسشنامه‌اي حاوي 41 پرسش باز و بسته تنظيم و به صورت پرسشنامه آنلاين در نرم افزار «پرس لاين» در اختيار مديران 40 روزنامه‌ قرار گرفت که 22 پرسشنامه‌ تكميل شده به محقق عودت شد. تحلیل پرسش‌های باز از طریق کد گذاری و استخراج مضامین هر یک از محورهای چهارگانه (پرسش های پژوهش)  و تحلیل پرسش های بسته از طریق تنظیم جداول فراوانی انجام شد. برای نمایش خلاصه و نتیجه هر بخش از نمودار «ایشیکاوا» يا «استخوان ماهي» استفاده شده است. این نمودار در عین سادگی می‌تواند در تلخیص و نشان داده روابط گزاره‌ها و مفاهیم بسیار موثر باشد.

روزنامه‌های حاضر در نمونه تحقیق:

جهان اقتصاد – رسالت- اعتماد- آفتاب یزد- دنیای اقتصاد-         شروع-         همدلی - دنیای خودرو-        ستاره صبح- اقتصاد ملی -حسبان -صبح‌نو - آرمان‌ملی -هنرمند -خبرورزشی -سیاست روز -فناوران اطلاعات -مردم سالاری -تفاهم -        تعادل -        روزنامه تجارت -        روزنامه عصر ایرانیان 

با توجه به تنوع روزنامه­های فعال در بخش خصوصی به لحاظ موضوع فعایت و محتوای انتشار و به منظور رسیدن به نمونه پایا سعی شد تا از انواع روزنامه های تخصصی و عمومی در نمونه آماری وجود داشته باشد.

 

 

 

متغير ها و مقوله­هاي تحقيق

مبتني بر پرسش‌هاي پژوهش و مدل بررسي، مقوله‌ها و متغيرهاي تحقيق به شرح زير تعريف و سنجش شده است:

 

اقتصاد روزنامه‌هاي غير دولتي: در این تحقیق منظور از اقتصاد روزنامه‌های غیردولتی، بررسی درآمد، هزينه  و است که به واسطه کرونا و مشکلات ناشی از آن تحت تاثیر قرار گرفته است.

 

تيراژ و فروش روزنامه‌ها: منظور از تیراژ تعداد انتشار یک نشریه در روز است که محقق آن را با پرسش از مدیران مطبوعات مورد سنجش قرار داده است. میزان فروش روزنامه هم به عنوان مولفه‌ای تاثیرگذار در اقتصاد روزنامه، مورد بررسی قرار گرفته است.

سیاست‌های اتخاذ شده از سوی رسانه‌ها: در این بخش تلاش شد تا با گردآوری اطلاعات از مدیران رسانه‌ها به این مساله پرداخته شود که چه سیاستی برای حل مشکلات پیش رویشان انتخاب کرده‌اند تا از بحران به فرصت برسند.

راهکارهای ارائه شده برای بهبود وضعیت روزنامه‌های غیردولتی: در این پژوهش با ارائه يك پرسش باز پيشنهادهاي مديران روزنامه­ها در رابطه با شيوه­ های مقابله با تاثیر بحران کووید 19 بر روزنامه­ها پرسش شده است و دیدگاه مدیران تحلیل شده است.

 

 

یافته‌های تحقیق

1- مشخصات نمونه تحقیق

از تعداد 22 روزنامه قرار گرفته در نمونه تعداد 13 روزنامه جنبه عمومی و 9 روزنامه از جمله روزنامه‌های تخصصی هستند. از نظر زمان تاسیس پرسابقه ترین روزنامه مربوط به سال 1364 و جدید ترین روزنامه مربوط به سال 1397 است. 45 درصد روزنامه ها سابقه فعالیت بین 10 تا 20 سال داشته اند، 25 درصد زیر 10 سال و 30 درصد سابقه ای بیشتر از 20 سال داشته اند. 

2- تحلیل داده های پرسش های باز و بسته

 جدول شماره 1 تاثیر کرونا بر وضعیت تیراژ و اقتصاد روزنامه های غیر دولتی

تحليل داده‌ها در سه بعد اقتصاد روزنامه، روند كاري روزنامه‌نگاران و سياست‌هاي اتخاذشده و راهكارهاي پيشنهادي انجام شده است.

1-2 – تاثير كرونا بر تيراژ و وضعيت اقتصاد روزنامه هاي غير دولتي

 

 

 

 

	تیراژ	فروش	درآمد	هزینه	اقتصاد
تاثیر منفی	74	84	89.5	40	65
تاثیر مثبت	0	0	0	35	10
بی تاثیر	26	16	10.5	25	25
جمع	100	100	100	100	100

جدول شماره 1- تاثیر کرونا بر بخش‌های مختلف روزنامه

 

توضیح : جدول بر مبنای درصد پاسخ های معتبر تنظیم شده است

داده‌های جدول شماره 1 نشان می‌دهد که در16 روزنامه از 22 روزنامه‌ای که به این پرسش پاسخ داده‌اند (73 درصد) کاهش تیراژ در اثر بحران کرونا بوجود آمده است. این کاهش در پرسش باز مربوطه از 10 درصد تا 90 درصد بیان شده است. از مجموع پاسخ‌ها چنین برمی‌آید که به طور میانگین 50 درصد کاهش تيراژ در روزنامه‌هاي غير دولتي اتفاق افتاده است. 4 روزنامه هم مدعی شده‌اند که کرونا تاثیری بر تیراژ نداشته اما حاضر به بیان دلیل آن نشده‌اند و به عنوان بی‌تاثیر به ثبت رسیده‌اند. از سوی دیگر به گفته پاسخ‌گویان، در 84 درصد روزنامه‌های غیردولتی، کاهش فروش اتفاق افتاده است. میزان کاهش بین 5 تا 99 درصد اعلام شده است. علت کاهش فروش به جز نگرانی مخاطبان از انتقال ویروس، گرانی کاغذ نیز بیان شده است. به نظر می‌رسد افزایش قیمت ارز و وابستگی اقلام چاپ به ارز، موجب گرانی کاغذ و افزایش هزینه‌های روزنامه‌ها و مزید بر علت بحران کرونا شده است و از این طریق بر میزان فروش روزنامه تاثیر منفی گذاشته است. از نظر پاسخگویان، در 89.5 درصد روزنامه‌های غیردولتی، بحران کرونا درآمدهای روزنامه را کاهش داده است. درصدهایی معادل 20، 50 و 70 درصد برای کاهش درآمدها بیان شده است. در مورد تاثیر بحران کرونا بر هزینه روزنامه ها داده‌های جدول، نشان می‌دهد که سه دیدگاه در مورد تاثیر کرونا بر هزینه‌ها وجود داشته است. 40 درصد پاسخ‌گویان اعلام کرده‌اند که هزینه‌های روزنامه به واسطه بحران کرونا کاهش یافته است. 35 درصد هم عنوان کرده‌اند که هزینه‌های روزنامه افزایش داشته است. 25 درصد دیگر پاسخگویان گفته‌اند که تفاوتی در هزینه روزنامه آنها به وجود نیامده است.

همچنین فشار بحران کرونا باعث شده تا هزینه‌های روزنامه‌های غیردولتی کاهش یابد. برخی دفاتر روزنامه‌ها جمع شده­اند و به دلیل کم شدن فروش این روزنامه‌ها، درآمدها هم با افت همراه شده است. میزان تاثیر کرونا بر هزینه‌های روزنامه بین 10 تا 50 درصد قید شده است.

 

از جدول می‌توان دریافت که 65 درصد پاسخگويان عنوان کرده‌اند کرونا بر اقتصاد روزنامه آنها تاثیر منفی داشته است. در عین حال، 25 درصد کرونا را بی‌تاثیر دانسته و 10 درصد هم معتقدند تاثیر مثبتی برایشان داشته است. همچنین می‌توان فهمید که کرونا تاثیر مستقیمی بر اقتصاد روزنامه‌ها داشته و بیشتر این روزنامه‌ها با تمرکز بر وب‌سایت روزنامه و نسخه دیجیتال، تلاش کردند تا کمبودهای خود را جبران کنند. درمیان راهکارهای ارائه شده می‌توان به کاهش حضورغیرضروری خبرنگاران و تمرکز برنسخه دیجیتال اشاره کرد.

جدول شماره 2- تاثیر کرونا بر اجزای درآمدها و هزینه‌ها

 

 

اجزای درآمدها		اجزای هزینه ها
درآمدهای ناشی از فروش	36.8	هزینه‌های پرسنلی	33.4
درآمدهای ناشی از تبلیغات	52.7	هزینه‌های چاپ و انتشار	50
یارانه‌های دولتی	0	هزینه‌های پشتیبانی، حمل و نقل و فروش	16.6
سایر درآمدها	10.5	هزینه‌های پرسنلی	100
جمع	100	جمع	33.4

توضیح : جدول بر مبنای درصد پاسخ های معتبر تنظیم شده است

داده‌های جدول شماره 2 نشان می‌دهد که بیشترین کاهش درآمد از ناحیه کاهش آگهی‌های تجاری روزنامه بوده است و در مرحله بعد کاهش درآمد مربوط به فروش، اعلام شده است. همچنین روزنامه‌های غیردولتی در دوران کرونا با کاهش قابل ملاحظه میزان فروش روبرو بوده‌اند و در عین حال، درآمدهای ناشی از چاپ آگهی های تبلیغاتی این روزنامه‌ها كاهش محسوس داشته و همین مساله فشار خود را روی روزنامه‌ها گذاشته است. از طرفی هم، طبق آنچه گفته شده، روزنامه‌ها ناچار شدند به واسطه این مشکلات تیراژ خود را کم کنند.

 

از داده‌های جدول شماره 2 می‌توان دریافت که به اعتقاد پاسخگویان، تاثیربحران كرونا بر اجزای هزینه‌ها بیشتر در بخش دورکاری پرسنل بوده اما در عین حال، گرانی کاغذ بار مضاعفی را روی دوش این صنف قرار داده است.

 

 

 

نمودار شماره 2- نمودار استخوان نقش كرونا در اقتصاد روزنامه هاي غير دولتي

تاثير كرونا بر اقتصاد روزنامه‌هاي غير دولتي در دو بعد هزينه‌ها و درآمدها و اجزاي آن در دیدگاه پاسخگویان مطرح شده است. در اين ميان تيراژ و فروش از جمله شاخص‌هاي مهم است. در مجموع بررسي ديدگاه مديران روزنامه‌هاي مورد مطالعه نكات زير را به عنوان نكات كليدي به دست مي‌دهد:

همانطور که در نمودار شماره 2 می‌توان دید، بخش مهمی از تاثیر کرونا بر روزنامه‌های غیردولتی روی کاهش درآمد این رسانه‌ها بوده که عمدتاً به دلیل کاهش درامدهاي ناشي از فروش و کاهش درامدهاي ناشي از تبلیغات صورت گرفته است. به دلیل توقف رویدادهای اجتماعی و فرهنگی –هنری و تعطیلی بنگاه های اقتصادی در شروع بحران کرونا واحدهای اقتصادی و خدماتی تمایلی به سپردن آگهی به روزنامه نداشته اند و یا دریافت هزینه های معمول قبلی توسط روزنامه امکان پذیر نبوده است. از این رو بنا به اظهار مدیران درآمدهای ناشی از آگهی های تبلیغی به طور چشمگیری کاهش یافته است.

89.5 درصد از روزنامه‌ها اعلام کرده‌اند که درامدشان کاسته شده است و 60 درصد نیز اعلام کرده اند که هزینه‌های آن ها یا افزایش یافته و یا کاهش نیافته است. كاهش تيراژ در 74 درصد روزنامه‌ها و با معدل حدودي 50 درصدكاهش مشاهده شده است. روزنامه‌ها سعي كرده‌اند كه با مديريت هزينه‌ها و تمركز بيشتر بر فروش آنلاين، كاهش تيراژ و تعديل هزينه نيروي انساني ، به حفظ تعادل اقتصاد روزنامه كمك كنند اما از آنجا كه 50 درصد روزنامه‌ها فروش آنلاين را موفق ارزيابي نكرده‌اند مي‌توان نتيجه گرفت كه اقتصاد روزنامه‌ها از ناحيه كرونا آسيب ديده است. از طرف ديگر افزايش قيمت كاغذ و دستمزد به دليل شرايط تورمي در كشور بر افزايش هزينه‌ها تاثير محسوس داشته است. در این بین کاهش نیروی انسانی تمام وقت و پاره وقت و کاهش هزینه های حقوق و دستمزد به دلیل تعدیل کارکنان و دورکاری و همینطور کاهش هزینه‌های جاری ناشی از دورکاری سبب کاهش هزینه ها شده است.

2-2- تاثير كرونا بر روند و كيفيت كاري روزنامه نگاران

 

در این بخش وضعیت و كيفيت كار روزنامه نگاران مرتبط با روزنامه هاي غير دولتي در بحران كرونا بررسي شده است. 

 

جدول شماره 3 تاثیر کرونا بر وضعیت کاری خبرنگاران و کارکنان روزنامه های غیر دولتی

	تاثیر کرونا بر وضعیت کارکنان تمام وقت	تاثیر کرونا بر وضعیت همکاری روزنامه نگاران همکار	تاثیر کرونا بر کارایی خبرنگاران و روزنامه نگاران
تاثیر منفی	65	73.6	44.5
تاثیر مثبت	0	0	0
بی تاثیر	35	26.4	55.5
جمع	100	100	100

توضیح : جدول بر مبنای درصد پاسخ های معتبر تنظیم شده است

از جدول شماره می‌توان دریافت که در 65 درصد روزنامه های نمونه آماری، بحران کرونا روی تعدیل کارکنان تمام‌وقت تاثیرگذار بوده است. در عین حال، کاهش درآمدها، دورکاری وتعدیل اجباری باعث کم شدن تعامل باکارکنان تمام­وقت شده است. همچنین کرونا در 73.6 درصد روزنامه هاي نمونه آماري موجب کاهش تعداد خبرنگاران وروزنامه‌نگاران و بيكاري ايشان شده است. از سوی دیگر در  55.5 درصد نمونه آماری بحران کرونا بر کارایی خبرنگاران تاثیری نداشته است. پاسخ‌دهندگان عنوان کرده‌اند که کرونا باعث کم شدن گزارش‌های میدانی و ناپایداری موقعیت‌های کاری آنها شده است. نمودار شماره 3 عوامل دخيل در وضعيت كاري خبرنگاران را نمايش مي دهد.

 

 

نمودار شماره 3 - نمودار استخوان ماهی تاثیر بر روزنامه‌نگاران

همانطور كه نمودار نشان مي‌دهد در ارتباط با روزنامه‌نگاران مي توان به دو دسته عامل سازماني و فردي توجه داشت. در بعد سازماني دوركاري و كاهش ارتباطات سازماني و مهم تر از آن كاهش رويدادهاي خبري به دليل تعطيلي نسبتاً طولاني برنامه‌هاي هنري، فرهنگي، ورزشي و اقتصادي و تعطيلي مراكز آموزشي و دانشگاهي و تعطيلي روزنامه ها و كاهش صفحات و تيراژ روزنامه‌هاي غير دولتي هم در كيفيت كار روزنامه‌نگاران موثر بوده است و هم بخشي از درآمدهاي اين گروه را كاهش داده است. ناپايداري درآمد روزنامه‌نگاران در روزنامه‌هايي كه از ظرفيت بودجه دولتي يا بودجه نهادهاي عمومي بي‌بهره هستند از برجسته‌ترين مسائل اين گروه از خانواده رسانه تلقي مي‌شود. اغلب روزنامه‌هاي غير دولتي تعديل و كاهش اجباري نيروهاي روزنامه‌نگار را در دستور كار قرار داده‌اند و برخي نيروي انساني را به صورت شيفتي و نوبتي به كار گرفته اند. در بعد فردي نيز تلاش روزنامه‌نگاران توام با خطرات سلامتي همراه بوده است. تهيه گزارش‌هاي ميداني اين گروه را در فهرست گروه‌هاي شغلي خطر پذير قرار داده است. مشكلات انگيزشي و ناپايداري شغلي در پاسخ به پرسش‌هاي باز توسط مسئولين روزنامه ها در اين ارتباط بيان شده است. تعديل اجباري روزنامه‌نگاران به دلايل اقتصادي و صرفه جويي در هزينه‌ها موجب خستگي و فرسودگي افراد باقي مانده در روزنامه به دليل افزايش مسئوليت‌هاي شغلي شده است.

البته پيامد مثبت بحران كرونا بنا به زعم برخي از مديران روزنامه‌هاي دولتي، شكل گيري نوعي جديد از روابط كاري مديريت روزنامه با كاركنان و بويژه تحريريه بوده است. تجربه‌اي كه بنا به الزام شرايط كرونا شكل گرفت اما قابل تسري به دوره پسا كرونا نيز هست. اين شكل از روابط كاري بدون الزام به حضور در سازمان رسانه‌اي توانسته است به كاهش برخي مشكلات حوزه نيروي انساني بيانجامد.

 

3-2-سياست‌ها و تدابیر مدیران روزنامه هاي غير دولتي در بحران كرونا

تنگناها و مضايق تحميل شده بر موسسات رسانه‌اي و روزنامه‌هاي غيردولتي، ناشي از بحران نامتعارف پاندمي كرونا تدابير، سياست­هاي اجرايي و نوآوري مديريت اين دسته از روزنامه‌ها را براي حفظ بقاء و ادامه كار را به همراه داشته است. اين سياست­ها بيشتر در حفظ تعادل اقتصادي روزنامه ها بوده است. بنا به اظهار مديران اين روزنامه‌ها براي مقابله با بحران سياست تعديل كاركنان و روزنامه‌نگاران يكي از شايع‌ترين سياست­هاي اتخاذ شده بوده است. همچنين بازتعريف نقش همكاران و واگذاري چند نقش به يك نفر اجرا شده است. راهكار دوركاري و تاكيد بر آن، زمينه كاهش برخي هزينه‌هاي جاري و هزينه­هاي انرژي را در پي داشته است. تمركز بيشتر بر انتشار آنلاين روزنامه و كاهش تعداد روزهاي انتشار كاغذي از سوي برخي مديران بيان شده است. كاهش صفحات روزنامه در روزهاي پنجشنبه و كاهش صفحات رنگي، تغيير سياست­هاي جذب آگهي هاي تبليغاتي، معطوف کردن خبرنگاران به گزارش‌های تحلیلی به جای پوشش اخبار حوزه‌های خبری و بكارگيري خلاقیت در انتخاب سوژه‌ها از جمله سياست­هاي اتخاذي مديران در مقابله با بحران عنوان شده است. نمودارشماره 4 سياست­ها و راهكارهاي اعمال شده را نشان مي‌دهد.

 

 

 

نمودار شماره 4- نمودار استخوان ماهی سیاست‌های اعمال شده در روزنامه

 

4-2-راهکارهای پیشنهادی مدیران براي كاهش تاثير بحران كرونا بر روزنامه هاي دولتي

در اين پژوهش از مديران روزنامه‌هاي غير دولتي خواسته شده است تا راه­كارهاي پيشنهادي خود را علاوه بر آنچه در موسسه تحت مديريت شان اجرا كرده­اند براي كاهش آسيب­هاي ناشي از بحران كرونا بر روزنامه‌هاي غير دولتي ارائه نمايند. آنچه در نمودار شماره 5 منعكس شده است ماحصل ديدگاه مديران را نشان مي‌دهد. مديران روزنامه‌ها از مراكز ذي­ربط دولتي انتظار دارند كه در شرايط بحراني با پرداخت وام­هاي كم بهره و همينطور واگذاري آگهي‌هاي تبليغاتي خود به روزنامه‌هاي غير دولتي و تخصيص سهميه كاغذ به نرخ‌هاي متعادل و يارانه‌اي از روزنامه هاي غيردولتي حمايت نمايند. علاوه بر كمك هاي دولتي، هم افزايي و ياري گري روزنامه‌ها در تعامل با يكديگر، تلاش برای نوآوری در جمع‌آوری اخبار، افزایش فعالیت رسانه‌ها در فضای مجازی و وب‌سایت (رشد نسخه الکترونیک روزنامه‌ها)، لزوم کاهش خودسانسوری برای افزایش كيفيت و افزايش مخاطبان روزنامه‌های غیردولتی، مواردي است كه مديران مورد توجه قرار داده‌اند.

 

 

 

 

نمودار شماره 5 – نمودار استخوان ماهی راهکارهای پیشنهادی

 

بحث و نتیجه‌گیری

هدف این نوشتار تحلیل تأثیر بحران کرونا بر عملکرد روزنامه‌های چاپی سراسری فارسی زبان غیردولتی ایران تعيين شد. به اين منظور از 22 روزنامه سراسري غير دولتي با مركزيت شهر تهران، در قالب پرسشنامه محقق ساخته با پرسش‌هاي باز و بسته اطلاعات جمع‌آوری و عملکرد و وضعیت این روزنامه‌ها در طي بحران کرونا بررسی شد. داده ها در  3 بخش «تيراژ و اقتصاد روزنامه‌ها»، «روند کاری روزنامه‌نگاران» و «همچنین سیاست‌ها و راهکارهای» تحليل شد.

یافته‌ها نشان می‌دهد که در73 درصد روزنامه ها  کاهش تیراژ در اثر بحران کرونا بوجود آمده است. در عین حال، تاثير كرونا بر اقتصاد روزنامه‌هاي غير دولتي در دو بعد هزينه‌ها و درآمدها و اجزاي آن در دیدگاه پاسخگویان مطرح شد. طبق یافته‌ها، پاسخگویان معتقدند که بخش مهمی از تاثیر کرونا بر روزنامه‌های غیردولتی روی کاهش درآمد این رسانه‌ها بوده که عمدتاً به دلیل کاهش درامدهاي ناشي از فروش و کاهش درامدهاي ناشي از تبلیغات صورت گرفته است. به نظر مي‌رسد كرونا در ساير كشورها نيز آسيب‌هاي مشابهي را به روند فعاليت جاري روزنامه‌ها و ساختار اقتصادي آن ها وارد ساخته است. روزنامه‌های چاپی هند به دلیل کاهش آگهی‌ها در این مدت با مشکلات درآمدزایی مواجه بودند  و روزنامه‌های هندی لاجرم با افت تیراژ در این دوران مواجه بوده‌اند( شیواجی جات‌هاو 2020). همچنين در اسپانيا ركود در فروش و گزارش شده و از آوريل تا مي 2020 اگهي هاي تبليغاتي نزديك به 50 درصد كاهش يافته است(خوزه و گارسيا،2021). در سوئد نيز در بحران كرونا درآمدهاي تبليغاتي روزنامه‌ها كاهش چشمگير داشته است (اولسون و همكاران،2020). روزنامه گاردین چاپ لندن با انتشار گزارشی اعلام کرد مخالفت صاحبان صنایع، تجار و شرکت‌ها با انتشار تبلیغات‌شان در کنار اخبار ویروس کرونا روزانه 40میلیون پوند به صنعت رسانه بریتانیا صدمه می‌زند. در استراليا  شرکت"نیوز کراپ" ¹⁰ که زیرنظر رابرت مرداک اداره می‌شود انتشار 60 روزنامه را به‌دلیل کاهش 10درصدی درآمد تبلیغات متوقف کرد. (بهرنگ و باقرزاده هوشمندی، 1399). در نروژ نيز 54 درصد درآمد تبليغات آنلاين روزنامه­ها از دست رفته است (گاردين،2020). نتيجه آنكه در ايران نيز مانند برخي ديگر از كشورها بحران كويد 19 فعاليت‌هاي جاري روزنامه‌ها را تحت تاثير قرار داده و اقتصاد روزنامه‌هاي خصوصي از طريق كاهش درآمدهاي ناشي از آگهي هاي تبليغاتي متاثر شده است. در ايران وضعيت خاص نرخ ارز نيز مزيد بر علت بوده و مشكلات را تشديد كرده است.

تغيير در ساختار اقتصادي روزنامه‌ها بي­ترديد بر جنبه هاي ديگر نيز تاثير منفي داشته است يافته­هاي پژوهش حاكي از تاثير بحران كرونا بر وضعيت فردي روزنامه‌نگاران و كاركنان روزنامه‌هاي مورد تحقيق است. ناامني شغلي و از دست دادن بخش يا گاهي تمامي درآمد روزنامه‌نگاران، دوركاري اجباري، ابتلاي به كوويد 19 و تاثير منفي در بعد انگیزشي و روحيه روزنامه‌نگاران بخشي از اين پيامدها بوده است. كاهش چشمگير فعاليت­هاي اقتصادي، اجتماعي، آموزشي و هنري سبب شد تا رويدادهاي خبري و كاري براي روزنامه نگاران كاهش يابد و از طرف ديگر خسارت‌هاي درآمدي روزنامه‌ها عدم توانايي مديران را در حمايت از روزنامه‌نگاران در­پي داشت. بويژه روزنامه‌نگاران با حقوق بر مبناي حق التحرير بيش از ديگران مضرر شدند. اين بخش از يافته‌ها نيز با پژوهش‌هاي خارجي مطابقت دارد. کما اینکه در بلژيك نيز روزنامه‌نگاران به واسطه از دست رفتن شغل‌شان بخش زیادی از درآمد­شان را از دست­ داده اند (لیبرت و همکاران ،2021). در اسپانيا نيز در اين بحران نزديك به 24 هزارو 500 نفر با بحران ادامه كار يا تعليق روبرو شده­اند(گارسیا و همکاران2021). هلدینگ مطبوعات سنگاپور ناشر بزرگ‌ترین روزنامه شهر "استریت تایمز" با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد در 2 سال آینده 10درصد از کارکنانش را اخراج خواهد کرد و گروه روزنامه‌های تایمز تایوان هم به بیش از 20 خبرنگار و دبیر، پیشنهاد بازنشستگی زودهنگام داده است (احمدپورترکمانی، 1399: 73).

جنبه ديگر پژوهش حاضر بر راهكارها و سياست­هاي اتخاذ شده مديران روزنامه‌ها در مقابله با بحران كوويد 19 تمركز داشته است. نتايج اين بخش مويد آن است كه مديران سياست‌هايي چون تعديل نيروي انساني و باز تعريف نقش كاركنان، دورکاری، تغییر سیاست‌های جذب آگهی، كاهش تيراژ، استفاده از نسخه آنلاین را برای خنثی کردن تاثیر بحران کرونا بر رسانه‌های خود به کار برده‌اند. 

پاسخ‌دهندگان به برخی مسائل به عنوان راهکار اشاره کرده‌اند که می‌تواند این تاثیرات را در ادامه بحران کرونا، کمتر کند. مواردی مثل، تعامل روزنامه‌های دولتی و غیردولتی با هم، ضرورت تحول نگاه مدیریتی، رشد نسخه الکترونیک در روزنامه‌ها و لزوم اختصاص وام به روزنامه‌های غیردولتی که به اعتقاد آنها می‌تواند کمک بزرگی برای روزنامه‌های غیردولتی باشد تا بتوانند به شرایط عادی کاری خود بازگردند.

البته هر بحرانی می‌تواند فرصت‌های جدیدی را در اختیار حوزه های مدیریتی و حتی کارکنان قرار دهد. تجربه دورکاری برای روزنامه نگاران و مدیران موسسات رسانه‌ای یکی از فرصت‌ های تجربه شده بود که در صرفه جویی در هزینه‌های جاری از یک سو و همینطور هزینه‌های وقت و هزینه تعارضات سازمانی از سوی دیگر دستاوردهای مثبتی را در پی داشته است و نوع جدیدی از همکاری بین مدیریت و روزنامه‌نگاران را رقم زده است. اما در مجموع به نظر مي‌رسد روزنامه هاي غير دولتي در ايران به دلايل مختلف و همينطور تاثير بحران كرونا در وضعيت ويژه و بعضاً بحراني قرارگرفته­اند و براي ادامه حيات نياز به برخي مساعدت­هاي دولتي دارند. اين سياست­ها در برخي از كشورها توسط دولت­ها تعقيب شده است. در هند دولت تسهيلاتي را به روزنامه ها به منظور تقويت تيراژ داده است( شیواجی جات‌هاو 2020). دولت دانمارک تصمیم گرفته است 24میلیون یورو به رسانه‌های محلی این کشور پرداخت کند (دهقان­پور، 1399: 82).

 

 

 

 

فهرست منابع

احمدپورترکمانی, یاور (1399) تبیین نهادی از نااطمینانی و درس های واماندگی اقتصادها در دوران کرونا برای پساکرونا با تمرکز بر تجربه اقتصاد ایران,ششمین همایش بین المللی مطالعات اقتصادی و مدیریت در جهان اسلام,تهران, civilica.com/doc/1179056

اندیشمند، فرشته (1399). تاثیر بحران کرونا ویروس بر کسب و کارهای کوچک و متوسط با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون (تم). رساله کارشناسی‌ارشد مدیریت کارآفرینی، https:// civilica.com/doc/1017711

بهرنگ, فاطمه و باقرزاده هوشمندی, کمال(1399) تاثیر ویروس کرونا بر بی ثباتی اقتصاد ایران و جهان,ششمین همایش ملی پژوهش های نوین در حوزه علوم انسانی، اقتصاد و حسابداری ایران,تهران, https://civilica.com/doc/1117695

بهرنگ، فاطمه و باقرزاده هوشمندی، کمال (1399). تأثیر ویروس کرونا بر بی ثباتی اقتصاد ایران و جهان، ششمین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم انسانی، اقتصاد و حسابداری ایران، تهران.

بیت سیاحی، معصومه و جوادی راد، محمد و گودرزی، مریم، (1399).بررسی اثرات بیماری کرونا و چند بیماری همه گیر جهانی بر چند متغیر اقتصادی،دومین کنفرانس بین المللی فناوری های نوآورانه در زمینه علوم، مهندسی و تکنولوژی1022231  https://civilica.com/doc/   

جعفری، رضا و کوهستانی، امیر و نژادزارع، شبنم (1399). تأثیر کرونا بر اقتصاد ایران و جهان، اولین کنفرانس مهندسی صنایع، اقتصاد و مدیریت.

 حسین نیا چافجیری، سوگند،(1400)،بررسی تحولات ژئو استراتژیکی اقتصاد بین الملل در عصر کرونا،هشتمین کنفرانس بین المللی ترفندهای مدرن مدیریت، حسابداری، اقتصاد و بانکداری با رویکرد رشد کسب و کارها،https://civilica.com/doc/1202281

رضایی، مصطفی و حاجی بدلی، حسن، (1397)،دیپلماسی رسانه ای و نقش آن در سیاست خارجی،پنجمین همایش بین المللی مدیریت رسانه،تهران،https://civilica.com/doc/828867 

روزنامه شرق،(15 اسفند، 1400).اظهارات مدیرمسوول شرق درباره ادامه حیات این روزنامه، بازیابی شده در 25 اسفند 1400 از: https://www.isna.ir/news/1400121510988 

سایت مدیریت رسانه،( 1 دی، 1397). اقتصاد رسانه، رویکردهای نوین نظری، بازیابی شده از: https://www.iranmediamanagement.com/article/237/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%8C-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C

طاهری نیا مسعود، حسنوند علی  (1399). پیامدهای اقتصادی ناشی از بیماری کووید-۱۹ بر اقتصاد ایران؛ با تأکید بر اشتغال. فصلنامه مديريت پرستاري. ۱۳۹۹; ۹ (۳) :۴۳-۵۸.

Berman, Sarabeth (Dec. 4, 2020). LA times, Op-Ed: How the death of local news has made political divisions far worse: https://www.latimes.com/opinion/story/2020-12-04/local-newspapers-closing-pandemic-democracy 

 

Finneman, T., & Thomas, R. J. (2021). “Our Company is in Survival Mode”: Metajournalistic Discourse on COVID-19’s Impact on US Community Newspapers. Journalism Practice, 1-19.‏

 

World Bank.(2002). The Right to Tell : The Role of Mass Media in Economic Development. WBI Development Studies. Washington, DC. © World Bank: https://www.wdronline.worldbank.org/handle/10986/15212 License: CC BY 3.0 IGO.” 

 Jadhav, S. (2020). Impact of Covid-19 On Indian Print Media. Dogo Rangsang Research Journal, 10.‏

 Jose A. García-Avilés (2021) Journalism as Usual? Managing Disruption in Virtual Newsrooms during the COVID-19 Crisis, Digital Journalism, 9:9, 1239-1260

Kowalski, T. (1995). Media Economics Research in Poland. Journal of Media Economics, 8(1), 43-48.‏

Meade, Amanda(14 Apr 2020). Guardian, Dozens of Australian newspapers stop printing as coronavirus crisis hits advertising: https://www.theguardian.com/media/2020/apr/14/dozens-of-australian-newspapers-stop-printing-as-coronavirus-crisis-hits-advertising 

 Libert, M., Le Cam, F., & Domingo, D. (2022). Belgian journalists in lockdown: survey on employment and working conditions and representations of their role. Journalism Studies, 23(5-6), 588-610.‏

Olsen, R. K., Pickard, V., & Westlund, O. (2020). Communal news work: COVID-19 calls for collective funding of journalism. Digital Journalism, 8 (5), 673-680.‏

Perreault, M. F., & Perreault, G. P. (2021). Journalists on COVID-19 Journalism: Communication Ecology of Pandemic Reporting. American Behavioral Scientist, 65(7), 976–991.

 Picard, R. G. (2011). The economics and financing of media companies. Fordham Univ Press.‏

Picard, R. G. (2018). The rise and expansion of research in media economics. Communication & Society, 113-119.‏

 

 

 

22

 

---

[1]  Jose A. García-Avilés

[2]  Finneman, Teri ., Thomas, Ryan J

[3]  Shivaji Jadhav

[4]  Libert & Domingo

[5] Perreault &. Perreault 7

[6]  Olsen

[7] Kowalski 

[8]  Media Economics

[9]  Picard

[10] . News Corp

---