خوانش مؤلفه‌های جنسیتی در طراحی مراکز خرید شهر تهران (مطالعه موردی: مرکز خرید پالادیوم، مرکز خرید کوروش، مرکز خرید تیراژه 2، پاساژ کویتی‌های رضا)

الموضوعات :

ریحانه خرمی روز ¹ , محمد منصور فلامکی ² , ویدا نوروز برازجانی ³

1 - دانشجوی دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران.
2 - استاد دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
3 - استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 07 الإثنين , محرم, 1440 تاريخ التأكيد : 03 الإثنين , شعبان, 1440 تاريخ الإصدار : 05 الثلاثاء , صفر, 1442

الکلمات المفتاحية: زنان, مراکز تجاری, جنسیت, معماری, تعادل جنسیتی,

ملخص المقالة :

جنسیت به‌عنوان مقوله ای اجتماعی و متأثر از فرهنگ جامعه و متغیر در طول زمان، با واژه جنس که به مسائل زیست شناختی و تفاوت های فیزیکی اشاره می‌نماید متفاوت است. این مقاله در صدد بررسی ارتباط جنسیت و فضا بوده و با تبیین مؤلفه‌های برگرفته از جنسیت و تحلیل آنان در مراکز خرید، در پی رسیدن به تعادل جنسیتی در فضا است. نتایج مشخص می‌نماید که مؤلفه‌های کیفی اشاره‌شده سبب می‌‌شوند تا کاربران مختلف ازنظر جنسیتی، استفاده های متفاوت از فضا داشته باشند. در صورت عدم توجه به جنسیت، فضا از کیفیت لازم برخوردار نبوده، بنابراین کاربران بخصوص زنان که حساسیت بیشتری به فضا داشته، در پاره ای موارد آن را به‌دلخواه خود تغییر داده و یا استفاده از فضا اجتناب می‌کنند. روش پژوهش، روش تحقیق کیفی در قالب نمونه های موردی است که 4 مرکز خرید در شهر تهران جهت بررسی انتخاب‌شده و مورد مشاهده، مصاحبه و تحلیل قرارگرفته‌اند.

المصادر:

اسدی محل چالی، مسعود. (1395). فضاهای جنسیتی و تجربه شهر از ژرف‌نگری فرهنگی تا مردم‌سالاری در عمل. تهران: انتشارات آرمانشهر.

پرتوی، پروین؛ شکوهی، مهشید؛ قرایی، فریبا؛ و حبیبی، میترا. (1394). زنان و زندگی شهری. چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.

ترلیندن، اولا. (1394). شهر و جنسیت، گفتمان بین‌المللی جنسیت، شهرسازی و معماری. (مینوش صدوقیان زاده، مترجم). چاپ اول، تهران: نشر کلاغ.

تمدن، رویا. (1387). زنان و فضاهای شهری. جستارهای شهرسازی، 24، 20-23.

جارویس، هلن؛ کانتور، پاولا؛ و کلارک، جاناتان. (1397). شهر و جنسیت. (محمود شارع پور، مترجم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

جمالپور، بیتا. (1387). تحلیل مکان‌های شهری بر مبنای جنسیت، استفاده زنان از مکان‌های شهری با توجه به وضعیت شهر تهران. پایان‌نامه دکتری،دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا، تهران.

داداش پور، ابراهیم؛ یزدانیان، احمد؛ و کشت کار، وحید. (1396). شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های مؤثر بر حضور زنان در فضای عمومی شهری (مطالعه‌ی موردی: بوستان شوش تهران). زن در توسعه و سیاست، 15(1)، 21-43.

رضازاده، راضیه؛ و محمدی، مریم. (1388) بررسی عوامل محدودکننده زنان در فضاهای شهری. هنرهای زیبا، 38، 105 - 114.

رهبری، لادن. (1393). جنسیت و شهروندی در تهران: مطالعه­ی جامعه‌شناختی تفاوت­های جنسیتی در حق به شهر. پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه مازندران، مازندران.

شاهچراغی، آزاده؛ و بندر آباد، علیرضا. (1395). محاط در محیط، کاربرد روان‌شناسی محیطی در معماری و شهرسازی. تهران: انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی تهران.

فاضلی، نعمت‌الله. (1396). زنانه شدن شهر با تأکید بر فضاهای شهر تهران. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

قمری، اخلاص؛ طلیسچی، غلامرضا؛ و دژدار، امید. (1396). رویکردی تحلیلی به بررسی جنسیت و تفاوت‌های آن در ادراک فضای کالبدی، نمونه موردی: فرهنگسراهای شهر تهران. آرمان‌شهر، 21، 77-86.

کاظمی، مهروش. (1387). رویکردی تحلیلی به جنسیت (جنسیت زن) در بهبود کیفیت فضای معماری (نمونه موردمطالعه: عرصه‌های عمومی با تأکید بر پارک گلستان و پارک گلی تبریز). پایان‌نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران.

کاظمی، مهروش. (1388). رویکردی تحلیلی به مقوله جنسیت و تأثیر آن در کیفیت فضا نمونه موردمطالعه پارک فجر تبریز، هویت شهر، 4، 47 - 58.

کاظمی، مهروش. (1391). بررسی دلایل عدم توفیق تفکرات فمینیسمی در تأثیر بنیادی در معماری، هویت شهر، 10، 37-46.

کولمان، دورته. (1396). فضا، قدرت، تمایز، مطالعات جنسیت در معماری.(نصیر زرین پناه، مترجم). چاپ اول، تهران: انتشارات نظر.

نادری، سارا. (1392). درآمدی بر روایت زنانه از شهر، کاوشی نظری در خوانش تجربه­های زنانه از شهر. تهران: انتشارات تیسا.

نرسیسیانس، امیلیا. (1383). مردم­شناسی جنسیت. تهران: نشر افکار.

نوروز برازجانی، ویدا. (1397). روش‌شناسی پژوهش کیفی. تهران: انتشارات مهراز.

وایت، ویلیام. (1392). زندگی اجتماعی فضاهای شهری کوچک. (مسعود اسدی محل چالی، مترجم). تهران: انتشارات آرمان‌شهر.

ورمقانی، حسنا. (1394). رابطه­ی جنسیت و فضا در واحدهای مسکونی دوره­ی قاجار (خانه‌های شهری گیلان و مازندران). پایان‌نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران.

ورمقانی، حسنا؛ سلطان‌زاده، حسین؛ و دهباشی شریف، مزین. (1394). رابطه جنسیت و فضا در عرصه­های خصوصی و عمومی دوره قاجار، باغ نظر. 37، 29-40.

هولمز، ماری. (1387). جنسیت و زندگی روزمره. (محمدمهدی لبیبی، مترجم). تهران: نشر افکار.

 

Bell, W. (1998). Retrieved march 2019 from http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.584.1691&rep=rep1&type=pdf

Durning,L., & Wrigley. R. (2000). Retrerieved 5 march 2019 from http://www.twca.ca/wp-content/uploads/2013/02/Gendered_Cities_-_Built_and_Physical_Environments.pdf

Rendell, J., Penner, B., &Borden, I. (2000). Gender, Space, Architecture, An interdisciplinary introduction, London: Routledge.

Sadoughianzadeh, M. (2008). Gender and Space in Tehran. Unpublished doctoral dissertation, University of Kassel, Kassel.