تبیین الگوی فرایند طراحی فردمحور و مدل آموزش طراحی معماری بر مبنای تفاوت‌های شناختی یادگیرندگان

الموضوعات :

الهه السادات حسینی ¹ , محمد منصور فلامکی ² , عیسی حجت ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌جنوب. تهران، ایران.
2 - استاد دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران
3 - استاد دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 06 السبت , ذو القعدة, 1441 تاريخ التأكيد : 05 الثلاثاء , صفر, 1442 تاريخ الإصدار : 16 الخميس , صفر, 1443

الکلمات المفتاحية: آموزش طراحی معماری, تفاوت‌های فردی, خلاقیت, سبک‌های یادگیری, فرایند طراحی,

ملخص المقالة :

بخشی از خطاهای آموزش طراحی معماری ناشی از نادیده‌گرفتن قابلیت‌های دانشجو و انجام برنامه‌های آموزشی هماهنگ است. این پژوهش به دنبال ارائه مدل فرایند طراحی و مدل آموزش دروس طراحی معماری بر مبنای تفاوت‌های فردی است. از طریق نظریه زمینه‌ای و با استفاده از یک پرسش‌نامه چند‌وجهی در میان مدرسان جوان دروس طراحی معماری، با کدگذاری باز از میان 472 مفهوم اولیه مستخرج از مبانی نظری و مطالعات میدانی، 83 مقوله محوری و در پی آن 9 مقوله عمده تولید گردید و در مدل پارادایمی، مقوله هسته با عنوان فرایند فرد محور طراحی حاصل شد. با استفاده از مفاهیم سازنده نظریه و پارادایم مارپیچ گونه فرایند طراحی، مدل فرایند فرد‌محور طراحی که کنشی است میان ویژگی‌های فردی تدوین گردید. رسالت یاد دهندگان شناخت این ویژگی‌ها و ارتقای آن در راستای اهداف طراحانه است. در انتها راهکارهای آموزشی در قالب مدل آموزش طراحی معماری بر مبنای این تفاوت‌ها ارائه شد.

المصادر:

1. استراوس، انسلم؛ و کربین، جولیت. (1396). مبانی پژوهش کیفی - فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای. ترجمه ابراهیم افشار. چاپ ششم، تهران: نشر نی.
2. پالاسما، یوهانی. (1395). دست متفکر، حکمت وجود متجسد در معماری. (علی اکبری: مترجم). تهران: نشر پرهام نقش.
3. تمیزی، منوچهر؛ سهیلی، سید جمال‌الدین؛ البرزی، فریبا؛ و ذبیحی، حسین. (1398). به‌کارگیری مدل استمرار خلاقیت در دانشجویان طراحی معماری. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 21(83)، 101-112.
4. حاتمیان، محمدرضا؛ و معینی سید حسین. (1397). جایگاه و ویژگی‌های درس طرح معماری یک دانشگاه کاشان و اهمیت تفاوت‌های فردی یادگیرنده در آن. نشریه علمی - پژوهشی صفه، 28 (80)، 5-24.
5. حجت، عیسی. (1383). آموزش خلاق،  تجربه (1381). نشریه هنرهای زیبا، 18، 25-36.
6. حسینی، الهه السادات؛ فلامکی، محمدمنصور؛ و حجت، عیسی. (1398). نقش تفکر خلاق و سبک‌های یادگیری در آموزش طراحی معماری. نشریه علمی - پژوهشی اندیشه معماری، 3 (5)، 125-140.
7. ذوالفقاریان، مهسا؛ امین بیدختی، علی‌اکبر؛ و جعفری، سکینه. (1397). رابطه ساختاری تعامل استاد و دانشجو و روش تدریس فعال اساتید با توسعه شایستگی‌های دانشجویان با میانجیگری کسب دانش. نشریه علمی - پژوهشی پژوهش در نظام‌های آموزشی، 12 (40)،183-206. 
8. ذهبیون، لیلا؛ و احمدی، غلامرضا. (1388). تفکر خلاق و رابطۀ آن با موفقیت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان. مجله دانش و پژوهش در علوم تربیتی - برنامه‌ریزی درسی، 23 (21)، 61-78.
9. سیف، علی‌اکبر. (1387). سنجش فرآیند و فرآورده یادگیری (روش‌های قدیم و جدید). ویرایش دوم. تهران: نشر دوران.
10. شریف، حمیدرضا. (1388)، فرآیند طراحی معماری و تفکر نقاد (تعامل تفکر نقاد با تفکر خلاق)، رساله دکتری، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
11. شریف، حمیدرضا. (1393). تعامل مدرس و دانشجو در کارگاه طراحی معماری (تفکر انتقادی مدرس و تفکر خلاق دانشجو). فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 16 (64)، 23-38.
12. صبحیه، محمدحسین؛ بمانیان، محمدرضا؛ و کشتیبان، یاسر. (1387). ایجاد خلاقیت در دانشجویان مهندسی معماری (بررسی سه مدل برای انتقال دانش از منظر دانشجویان). فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 10 (37)، 49-67.
13. علی‌بیگی، امیرحسین؛ اطهری، زهرا؛ و گراوندی، شهپر. (1390). ارتباط سبک یادگیری با ابعاد شخصیتی دانش‌آموزان مراکز آموزش کشاورزی استان کرمانشاه. نشریه علمی - پژوهشی پژوهش در نظام‌های آموزشی، 5 (12)، 71-87.
14. فیضی، محسن؛ و خاک زند، مهدی. (1384). تفکر طراحی در فرآیند طراحی معماری. نشریه علمی - پژوهشی باغ نظر،2 (4)، 13-23.
15. فیضی، محسن؛ و دژپسند، ساحل. (1397). واکاوی سبک‌های یادگیری دانشجویان برای ارتقای آموزش معماری (مطالعۀ موردی: دانشجویان معماری دانشگاه ارومیه). دوفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات معماری ایران، 6 (14)، 149-169.
16. کریمی مشاور، مهرداد. (1391). رابطه سبک‌های یادگیری و عملکرد دانشجویان در کارگاه طراحی معماری. نشریه علمی - پژوهشی باغ نظر، 9 (20)، 3-12.
17. لاوسون، برایان. (1392). طراحان چگونه می‌اندیشند - ابهام‌زدایی از فرآیند طراحی. (حمید ندیمی: مترجم). ویراست جدید، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه - شهید بهشتی. 
18. محمدپور، احمد. (1392). روش تحقیق کیفی - ضد روش (منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی) جلد 1، چاپ دوم، تهران: نشر جامعه‌شناسان.
19. محمودی، سید امیر سعید. (1383). تفکر در طراحی معرفی 
الگوی تفکر تعاملی در آموزش طراحی. نشریه هنرهای زیبا، 20، 27-36.
20. مرادی، خدیجه؛ و پاپ‌زن، عبدالحمید. (1393). شناسایی سبک‌های یادگیری دانشجویان دانشگاه صنعتی کرمانشاه به‌منظور ارائه روش‌های تدریس اثربخش. نشریه علمی - پژوهشی پژوهش در نظام‌های آموزشی، 8 (26)، 149- 172. 
21. میرمرادی، سمیه. (1397). بررسی سبک‌های یادگیری دانشجویان رشته معماری. نشریه علمی - پژوهشی هویت شهر، 12 (35)، 49-64. 
22. ناصر خاکی، حمید؛ و نوریان، پیروز. (1390). بازنمایی الگوی فرایند طراحی. نشریه علمی - پژوهشی صفه، 54، 55- 62.

23. Akinyode, B. F., & Khan, T. H. (2016). S‌tudents’ learning s‌tyle among planning s‌tudents in Nigeria using Kolb’s learning s‌tyle inventory. Indian Journal of Science and Technology, 9(47), 1-13.
24. Anderson, L., & Krathwol, P. W. (Eds.). (2001). A Taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. New York: Longman.
25. Demirbas, O. O. & Demirkan, H. (2003). Focus on architectural design process through learning s‌tyles. Design s‌tudies, 24, 437-456.
26. Demirbas, O.O. & Demirkan, H. (2007). Learning s‌tyles of design s‌tudents and the relationship of academic performance and gender in design education. Learning and Ins‌truction Journal, (17), 345- 359 
27. Díaz, M. J. F., Santaolalla, R. C., & González, A. G. (2010). Faculty attitudes and training needs to respond the new European Higher Education challenges. Higher Education, 60(1), 101-118.
28. Doheim, R. Yousof, N. (2020). Creativity in Architecture Design S‌tudio. Assessing S‌tudents’ and ins‌tructors’ perception. Journal of Cleaner Production. (249). 1-23. 
29. Gero, J. S. & Kannengiesser (2007). UDO, an Ontology of Situated Design Teams, Key Center of Design Computing and Cognition, University of Sydney, Aus‌tralia.
30. Kolb, D. (1984). Experiential learning. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
31. Kolb, D. (1984). Experiential learning. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
32. Kwan, T. & Yunyan, J. (2005). S‌tudents learning s‌tyles and their correlation with performance in architectural design s‌tudio, Design S‌tudies, (26), 19- 34.
33. Labib, w. Pesina, I. Abdelhadi, A. Bayram, G. Nuruunabi, M. (2019). Learning s‌tyle preferences of architecture and interior design s‌tudents in Saudi Arabia: A survey. MethodsX. (6).  961-967
34. Maturakarn, C., & Moorapun, C. (2017). Design Thinking: Interior Architecture and Interior Design in Thailand. Environment-Behavior Proceedings Journal, 2(6), 71-79.
35. Newland, P., Powell, J., & Creed, C. (1987). Unders‌tanding architectural designers’ selective information handling. Design S‌tudies, 8(1), 2-16.
36. Renzulli, J. S. (1999). News around the world gifted. Education International, 10.
37. S‌telingwerff, M. (2005). Virtual Context, PhD Thesis, Delft University Press.
38. Torrance, E. P. and K. Goff. (1999). "A Quiet Revolution", Journal of Creative Behavior, (23), 136-145.