تبیین تاثیر الگوی کالبدی بافت¬های مسکونی بر تعاملات همسایگی در محلات (مورد پژوهی: شهرک مسکونی نفت، نیوسایت، زیتون کارمندی و کیانپارس در شهر اهواز)
الموضوعات :
حامد حیاتی
1
(استادیار گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه قم، قم، ایران.)
ندا ارزانی بیرگانی
2
(دانشجو دکترا معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه اهواز، اهواز، ایران)
الکلمات المفتاحية: محلات, بافت های مسکونی, روابط همسایگی, کلان شهر اهواز,
ملخص المقالة :
همسایگی و تعامل همسایه ها در محله از دیرین یکی از بنیادی¬ترین پندارهای بستر در معماری و شهرسازی بوده است. پرسمانی که ساختار بنیادی این پژوهش را برپا داده است کاستی تعاملات همسایگی و تغییر سبک زندگی و الگوی رفتاری ساکنین در شهرها شده است. هدف از نگارش این پژوهش جستن رابطه بین کالبد یا فرم محله و میزان تعاملات چهره به چهره در محله است. پژوهش موجود از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت و گردآوری داده ها توصیفی-تحلیلی و از نوع کمی-کیفی است که از روش تحقیق همبستگی استفاده شده است. جمع آوری داده ها به روش کتابخانه ای و میدانی(پرسشنامه) صورت گرفته است. دستاوردهای کاوش موجود روشنگر آن است که یافته های حاصل از پرسشنامه در محلات ویلایی و آپارتمانی تفاوت معناداری وجود دارد. بنابراین در محله های ویلایی رابطه چهره به چهره افزایش می یابد و برعکس در مناطق آپارتمانی رابطه چهره به چهره کاهش می یابد.
1-ابراهیمی مجرد، مانا؛ و مظفر، فرهنگ. (1401). شناسایی ابعاد شکل¬گیری هویت مکانی در محله¬های مسکونی مبتنی بر دیدگاه متخصصان با کاربست تحلیل عامل Q. نشریه دو فصل¬نامه اندیشه معماری. 14، 1-14.
2- امیرجانی، رحمت اله. (1392). بررسی معماری منازل مسکونی شهرک نفت اهواز بر اساس رویکرد پاسخده ای. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، تهران.
3-ابراهیمی مجرد، مانا؛ مظفر، فرهنگ؛ حسینی، باقر؛ و صالح صدق پور، بهرام. (1400). رابطه پیوندهای اجتماعی و معنایی با احساس هویت مکانی در محله مسکونی، مورد مطالعاتی: محله سپه شهر قزوین. نشریه پژوهش¬های روان¬شناسی اجتماعی. 44، 122-93.
4-بهزاد زاده حقیقی، نیلوفر؛ و فنائی، ساناز. (1399). اصول طراحی واحد همسایگی سرزنده مبتنی بر رویکرد بایوفیلیک، نمونه موردی: محله شهرک آزمایشگاه، منطقه دو شهر تهران. نشریه علمی تخصصی مطالعات طراحی شهری و پژوهش¬های شهری. 2، 62-51.
5-باقری، مهدیه؛ صدیقی اورعی، غلام¬رضا؛ فرزانه، احمد؛ و یوسفی، علی. (1401). تعامل اجتماعی همسایگی، مساله¬ای شهری. نشریه مطالعات جامعه شناختی شهری. 42، 33-1.
6-ثقه السلامی، عمیدالاسلام؛ و امین¬زاده، بهناز.(1390). بررسی تطبیقی مفهوم و اصول به کار رفته در محله ایرانی و واحد همسایگی غربی. نشریه هویت شهر. 13، 45-33.
7-حافظ¬نیا، محمدرضا.(1401). مقدمه¬ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی.
8-حیدری، علی¬اکبر. (1400). تحلیل میزان نمودپذیری معانی مختلف خانه در الگوهای آپارتمانی و مستقل حیاط¬دار، نمونه موردی: شهر شیراز. نشریه دو فصلنامه اندیشه معماری. 9، 149-135.
9-دی.کی.چینگ، فرانسیس(1388) معماری فرم فضا نظم.(زهرا قراگوزلو، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. /
10-دهخدا، علی¬اکبر.(1377). لغت نامه دهخدا. تهران: انتشارات روزنه.
11-ذوالفقارزاده، حسن؛ جعفری¬ها، رضا؛ و دل زنده، علی. (1398). الگوی پیشنهادی معماری محله اسلامی- ایرانی بر مبنای مدل نگره-های زندگی¬ساز حکمت اسلامی. نشریه اندیشه معماری. 5، 55-33.
12-رازقی، نادر؛ شارع¬پور، محمود؛ و ابراهیمی گتابی، حسن. (1396). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر میزان روابط همسایگی، مطالعه موردی: شهروندان ساکن شهر بابل. نشریه جامعه شناسی ایران. 3، 77-49.
13-رستگار خالد، امیر؛ آران دشتی آرانی، سمیه؛ و صادقی آرانی، زهرا. (1391). بررسی سرمایه¬ی اجتماعی همسایگی و پیامدهای اصلی مرتبط با آن، مطالعه موردی: شهر آران و بیدگل، منطقه آران. نشریه فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی-فرهنگی. 4، 215-177.
14-رئیسی، محمد منان؛ و خلیفه شوشتری، احمد. (1401). تحلیل رابطه ساختار کالبدی بافت¬های مسکونی و تعاملات همسایگی، مورد مطالعاتی: رابطه الگوی مسکن و تعاملات چهره به چهره در محلات سمیه، باجک و فرهنگیان در شهر قم. نشریه آرمان شهر. 40، 127-117.
15-رویان، کیمیا؛ و کهزادی سیف آباد، عمران. (1397). بازشناسی مفهوم همسایگی در بافت¬های مسکونی، نشریه علمی تخصصی معماری شناسی. 5، 9-1.
16-سرعلی، رضا؛ و پوردیهیمی، شهرام. (1395). همسایگی و همسایه بودن. نشریه علمی-پژوهشی صفه. 1، 24-5.
17-سرعلی، رضا؛ و پوردیهیمی، شهرام. (1400). یک مدل نظری برای مطالعه روابط همسایگی در محیط¬های مسکونی. نشریه دو فصلنامه معماری ایرانی. 20، 258-239.
18-سالاری¬پور، علی¬اکبر؛ رمضانی، حمیدرضا؛ زالی، نادر؛ و صفای کارپور، مریم. (1397). بررسی کیفیت روابط همسایگی درون محله ایرانی اسلامی و نقش آن در دلبستگی به مکان، مطالعه موردی: محله ساغریسازان شهر رشت. نشریه مطالعات شهر ایرانی اسلامی. 34، 88-35.
19-شوئنوئر، نوربرت. (1380). مسکن حومه و شهر،(شهرام پوردیهمی، مترجم). تهران: انتشارات روزنه.
20-عباسی هرفته، محسن؛ و صادقیان، علی. (1398). الگوهای کالبدی همسایگی در بافت تاریخی یزد، شاخصه¬ها، ابزارهای معمارانه و اصول معماری همسایگی. نشریه علمی باغ نظر. 80، 5-16.
21-قره¬خانی، کمال؛ دژدار، امید؛ و جلیلیان، سارا. (1397). بررسی نقش فضاهای تعاملات اجتماعی بر کیفیت زندگی در مجتمع¬های مسکونی، مطالعه موردی: مجتمع¬های مسکونی سعدیه، کاشانی، بوعلی و امام رضا در شهر همدان. نشریه هویت شهر. 40، 109-120.
22-کریمی، منیره. (1393) طراحی واحد همسایگی با تاکید بر مسئله¬ی حریم و حیات اجتماعی در بافت قدیم شهرستان شاهرود. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود.
23-گلابی، فاطمه؛ و زارع زاده اردشیر، لیلا. (1392) روابط همسایگی و احساس امنیت اجتماعی. فصلنامه دانش انتظامی آذربایجان شرقی. 12، 36-19.
24-لنگ جان.(1381). آفرینش نظریه¬های معماری،) علیرضا عینی¬فر، مترجم)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
25-میرکتولی، جعفر. (1394). تحلیل شکل¬گیری واحدهای همسایگی به عنوان محور تشکیل و توسعه شهرهای ترکمن نشین، مطالعه موردی: شهر آق قلا. نشریه پژوهش و برنامه¬ریزی شهری. 20، 16-1.
26-مهدی¬زاده، میثم؛ دشتی. فرشاد؛ و علیشیری، سکینه. (1394). هم پیوستاری خانه و شهر، خان هایرانی جزئی از نظام همسایگی و محله با تاکید بر ارزش¬های شهر اسلامی. نشریه مدیریت شهری. 43، 366-343.
27-ماجدی، حمید؛ موسی ئی جو، اکبر؛ و ذبیحی، حسین. (1400). نقش مولفه¬های کالبدی در حس مکان مجموعه¬های مسکونی، مقایسه دو مجموعه مسکونی کوی استادان و شهرک نیوسایت اهواز. نشریه مطالعات محیطی هفت حصار. 36، 34-19.
28-مجتهدزاده، روح الله؛ و نام¬آور، زهرا. (1391). در جستجوی هویت شهری اهواز. اهواز: انتشارات مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی.
29-bernardo, F., & manuel palma oliveria, J. (2016). urban neighborhood and intergroup relations: the importance of place identity. journal of environmental psychology .45, 239-251.
30-carvajal, L. (2011). exploring the relationship between neighborhood social interactions and urban sprawl in U.S metropolitan regions. master of regional planning, University of Massachusetts Amherst.
31-davies, W., & Herbert, D. (1993) communities within cities: an urban social geography. London: Belhaven.
32-farkisch, H.(2020). assessment of social interaction in sense of place: rethinking the design of neighborhood center in urban space, case study: boshrooyeh city. Creative city design .3, 110-121.
33-ferguson, B., & ferguson, D. (2016). architectural and personal inflaeneed on neighboring behaviors. frontiers of architectural research .5, 194-201.
34-hele, O., & Caglar, M. (2019). The Effect of Built Environment on Neighborhood Relations in the Context of Social Interaction. Dissertation for Ph.D.
35-lenzi, M., & Vieno, A. Pastore, M. Santinello, M. (2013). neighborhood social connectedness and adolescent civic engagement: an integrative model. Journal of environmental psychology. 34, 45-54.
36- Manuela mendes, M., Jao, C., & Sa, T.(2017). architecture and the social sciences ( inter and multidisciplinary approaches between society and space). Berlin: springer international publishing.
37-william pell, C.(2012). neighborhood social interaction in public housing relocation. Dissertation for Ph.D, Georgia State University.
