بررسی عوامل مؤثر در رشد شهری با استفاده از مدل F’ANP (مطالعه موردی: شهر بجنورد)
الموضوعات :هاله حسین پور 1 , اسفندیار زبردست 2 , حمید ماجدی 3
1 - دانش آموخته دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - استاد، دانشکده هنرو معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: مدلسازی رشد شهری, مدل F&rsquo, ANP, رشد شهری, عوامل موثر بر رشد شهری, شهر بجنورد,
ملخص المقالة :
وقوع رشد شهری و پیامدهایش بسیار گسترده است، در این راستا، با مروری بر مفاهیم نظری، مولفه های موثر بر رشد شهری تدوین شد، تا به عنوان چارچوب مناسب برای بررسی عوامل موثر بر رشد شهر بجنورد مورد استفاده قرار گیرد. سپس به کمکGIS و توابع مربوطه لایه های قابل سنجش به صورت کمی ارزش گذاری شد. که می توان ازمهمترین این عوامل، تراکم جمعیت، تراکم راهها و ... اشاره داشت. در ادامه از میان روش های مختلف، با توجه به اینکه روش F’ANP به دلیل استفاده از قابلیت های تحلیل عاملی در تبدیل موضوع به ابعاد مشخص و معین کردن رابطه بین ابعاد و شاخص ها، کلیه قابلیت های روش تحلیل عاملی را حفظ می نماید. نتایج بررسی نشان داد که تمایل به خانه های تک خانواری و زمین بزرگ مقیاس، تراکم راهها، تراکم خالص جمعیت و ... به ترتیب مهمترین عوامل موثر در رشد شهر بجنورد بوده اند.
زبردست، اسفندیار. (1389). کاربرد فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP) در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای. هنرهای زیبا، 41، 79-90.
زبردست، اسفندیار.(1393).کاربرد مدل (F’ANP) در شهرسازی. هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 2(19)، 23-38.
مرکز آمار ایران(1385). سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
مرکز آمار ایران(1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
ماجدی، حمید؛ زیردست، اسفندیار؛و مجربی کرمانی، بهاره.(1391).تحلیل عوامل مؤثر بر الگوی رشد کالبدی شهرهای بزرگ(نمونه موردی: شهر رشت).هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی.17(3)، 49-60.
مهندسین مشاور فجر توسعه.(1386). طرح بلندمرتبه‌سازی شهر بجنورد. وزارت راه و شهرسازی.
Acioly, C.,& Davidson, F. (1996).Density in urban development. Building Issues. 8(3), 3–25.
Afandiyev, V., & Zakir, E.,& Nagiyev,S.(2014).Economic and Geographic Factors Affecting The Development Of Greater BAKU. Journal of Urban and Regional Analysis, 2, 203 – 218.
Angel, S., Sheppard, S., Civco, D. L., Buckley, R., Chabaeva, A., Gitlin, L., ... & Perlin, M. (2005). The dynamics of global urban expansion (p. 205). Washington, DC: World Bank, Transport and Urban Development Department.
Barnes, K. B., Morgan III, J. M., Roberge, M. C., & Lowe, S. (2001). Sprawl development: its patterns, consequences, and measurement. Towson University, Towson.
Bhatta, B. (2010).Analysis of Urban Growth and Sprawl from Remote Sensing Data. Springer.
Boyce, R.R. (1963). Myth versus reality in urban planning. Land Economics, 39(3), 241–251.
Cheng, J.,& Masser, I.(2004).Understanding spatial and temporal processes of urban, growth: cellular automata modelling.Environment and Planning B: Planning and Design, 31, 167 – 194.
Chin, N.(2002).Unearthing the Roots of Urban Sprawl; A Critical Analysis of Form, Function and Methodology, Centre for Advanced Spatial Analysis, University College London, London.
Clark, D. (1982). Urban Geography: An Introductory Guide. London:Taylor & Francis.
Duranton, G.,& Diego, P. (2014). The growth of cities. In Philippe Aghion and Steven N. Durlauf (eds.) Handbook of Economic Growth, volume 2B. Amsterdam: North-Holland.
.Ewing R.H. (2008) Characteristics, Causes, and Effects of Sprawl: A Literature Review. In: Marzluff J.M. et al. (eds) Urban Ecology. Springer, Boston, MA. https://doi.org/10.1007/978-0-387-73412-5_34
Galster, J., Hanson, R., Ratcliffe, M., Wolman, H., Coleman, S.,& Freihage, J. (2001).Wrestling sprawl to the ground: Defining and measuring an elusive concept.Housing policy debate, 12, 4, 15-28.
Geshkov, M. V.(2010).The effect of land-use controls on urban sprawl, Graduate Theses and Dissertations, Graduate School, University of South Florida.
Harvey, R.O.,& Clark, W.A.V. (1965).The nature and economics of urban sprawl. Land Economics, 41(1), 1–9.
Hasse, J.(2002).Is It Sprawl Or Smart Growth? A Dozen Geospatial Indices Of Urban Sprawl, Department of Geography Rowan University.
Olajoke, Abolade. (2007). The Pattern Direction and Factors Responsible for Urban Growth in a Developing African City: A Case Study of Ogbomoso. J. Hum. Ecol, 22(3), 221-226 .
Poelmans, L., &VanRompaey, A. ( 2010).Complexityand performance of urban expansion models. Computers, Environment and Urban Systems, 34 (1), 17-27.
Verburg ,P. H., Ritsema Van Eck, J., R.,de Nijs, T. C. M of land-use change patterns in the Netherlands.., Dijst, M. J., &Schot, P.( 2004). Determinants Environment and Planning,Planning and Design, 31(1), 125 – 150.
Zebardast, E. (2013). Constructing a social vulnerability index to earthquake hazards using a hybrid factor analysis and analytic network process (F’ANP) model. Natural hazards, 65(3), 1331-1359.
_||_