ارزیابی نقش منظر صوتی در احساس تعلق به محیط (مطالعه موردی: محله فرحزاد شهر تهران)

الموضوعات :

محمدرضا یزدان پناه شاه آبادی ¹ , حسن سجادزاده ² , مهرداد احمدی ³ , مهرداد کریمی مشاور ⁴

1 - استادیار،گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
2 - دانشیار، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا،همدان، ایران.
3 - دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، ایران.
4 - دانشیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا،همدان، ایران.

تاريخ الإرسال : 13 الأحد , ذو القعدة, 1443 تاريخ التأكيد : 21 الخميس , جمادى الأولى, 1444 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , جمادى الأولى, 1444

الکلمات المفتاحية: کیفیت محیط, منظر صوتی, احساس تعلق به محیط, محله فرحزاد,

ملخص المقالة :

یکی از محرک‌های احساس نسبت به محیط، منظر صوتی است که بر کیفیت فضای شهری نیز تأثیر می‌گذارد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و ارزیابی نقاط مفصلی و ارتباطی بین دو مفهوم منظر صوتی و احساس تعلق به محیط است، تا شدت و رابطه بین این دو را در محله فرحزاد تهران تبیین نماید. جامعه آماری پژوهش، تمامی استفاده‌کنندگان این محدوده است که بر روی 385 نفر بررسی‌شده است. با روش پیمایش حسی با تمرکز بر حس شنوایی، 12 نقطه شاخص صدایی شناسایی و سنجش شد. جهت سنجش حس تعلق مکانی از ابزار پرسش‌نامه و برای بررسی نقش کیفیت منظر صوتی بر حس تعلق از ضریب همبستگی پیرسون استفاده‌شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که کیفیت منظر صوتی در سه بعد محیطی، فردی و اجتماعی در حس تعلق به محیط مؤثر می‌باشد؛ ‌طوری که وجود عناصر طبیعی در بعد محیطی، ارتقاء سلامت روانی در بعد فردی و استماع نواها و اصوات اهالی محله و آشنایان در بعد اجتماعی تأثیر مهمی در احساس تعلق به محیط دارد.

المصادر:

1. پاکزاد، جهانشاه. (1385). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری، دبیرخانه  شورای عالی معماری و شهرسازی.
2. پیربابایی، محمد تقی؛ و سجادزاده، حسن. (1390). تعلق جمعی به مکان, تحقق سکونت اجتماعی در محله سنتی. باغ نظر، 8(16)، 17-28.
3. جوان فروزنده، علی؛ و مطلبی، قاسم. (1390). مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل‌دهنده آن.  هویت شهر، 5(8)، 27-3. 
4. دانشپور، سید عبدالهادی؛ سپهری مقدم، منصور؛ و چرخچیان، مریم. (1388). تبیین مدل دلبستگی به مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن. هنرهای زیبا، 1(38), 38-48. 
5. رلف، ادوارد (1389).  مکان و بی مکانی. (محمدرضا نقصان‌محمدی؛ کاظم مندگاری؛ و زهیر متکی، مترجمان). تهران: انتشارات آرمان شهر.( نشر اصلی اثر) 
6. زنگنه، یعقوب؛ حسین‌آبادی، سعید؛ روشندل، تکتم؛ و نبی پور، رضا. (1393). تأثیر تعلق مکانی و سرمایه اجتماعی بر بهسازی مشارکتی محلات قدیمی، نمونه موردی: محله سرده سبزوار. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 5(19)، 111-128. 
7. شبیری نژاد، مریم. (1388). مدیریت منظر صوتی شهر به کمک طراحی شهری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
8. غفاری، عباس؛ میر غلامی، مرتضی؛ و شفائی، بیتا. (1400الف). ادراک تباین صوتی در تجربه حرکت در فضاهای بازار تبریز. باغ نظر، 18(100)، 59-78. 
9. غفاری، عباس؛ میر غلامی، مرتضی؛ و شفائی، بیتا. (1400 ب). تبیین ارزیابی ذهنی مطلوبیت منظر صوتی بازار تبریز و اثرپذیری آن از تواتر و دلیل حضور افراد در بازار. هویت شهر, 15(3)، 59-72.  
10. فلاحت، محمدصادق. (1385). مفهوم حس مکان و عوامل آن. هنرهای زیبا، 1(26)، 57-66. 
11.کاشانی جو، خشایار. (1389). بازشناخت رویکرد نظری به فضاهای عمومی شهری. هویت شهر، 4(6)، 95-106. 
12.گلکار، کورش. (1380). مؤلفه‌های سازنده کیفیت طراحی شهری. صفه، 11(32)، 38-65. 
13.محسن حقیقی، نسرین؛ قلعه‌نویی،محمود؛ و غفاری، عباس. (1396). ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر در نقش انگیزی و آسایش صوتی افراد در میدان نقش‌جهان اصفهان.  نامه معماری و شهرسازی، 10(19)، 133-152. 
14. نوربرگ شولتز، کریستین. (1382). معماری، معنا و مکان. (ویدا نوروز برازجانی، مترجم). تهران: جان جهان.( نشر اصلی اثر 1988).

15. Aletta, F., Kang, J., & Axelsson, O. (2016). Soundscape descriptors and a conceptual framework for developing predictive soundscape models. Landscape and Urban Planning, 149, 65–74. 
16. Alsina-Pagès, R., Ginovart-Panisello, G., Freixes, M. & Radicchi, A. (2021). A Soundwalk in the heart of Poblenou superblock in Barcelona: Preliminary study of the acoustic events. Noise Mapping, 8(1), 207-216. 
17. Axelsson, Ö., Nilsson, M. E., & Berglund, B. (2010). A principal components model of soundscape perception. Acous tical Society of America, 128(5), 2836-2846. 
18. Brown, A. (2010). Soundscapes and environmental noise management. Noise Control Engineering, 58(5), 493-500. 
19. Cain, R., Jennings, P., & Poxon, J. (2013). The development and application of the emotional dimensions of a soundscape. Applied Acoustics, 74(2), 232-239. 
20. Carmona, M. (Ed.). (2003). Public places, urban spaces: the dimensions of urban design. London: Routledge.
21. Davies, W. J., Adams, M. D., Bruce, N. S., Cain, R., Carlyle, A., Cusack, P., & Jennings, P. (2013). Perception of soundscapes: An interdisciplinary approach. Applied 
Acoustics, 74(2), 224-231. 
22. Elmqvist, T. (2013) Designing the Urban Soundscape. Retrieved August 25, 2013, from https://www.thenatureofcities.com/2013/08/25/designing-the-urban-soundscape/ 
23. Farina, Almo. (2014), Soundscape Echology, principle, Patterns, Methods and Applications, (Frist Eddition), New York: Springer.
24. Frisby ،K. (1994) The flaˆneur in Social Theory. in: K. TESTER (Ed.) the Flaˆneur, London: Routledge.
25. Gifford, R., Donald, W. H., Muller-Clemm W., & Kelly, T. SH. (2002). Why Architects and Laypersons Judge Buildings Differently:Cognitive Properties and Physical Properties and Physical Bases. Journal of Architectural and Planning Research,19(2), 131-148. 
26. Goldsmith, M. (2015). Sound, a very short introduction. London: Oxford University press.
27. Guastavino, C., Katz, B. F. G., Polack, J. D., Levitin, D. J., & Dubois, D. (2004). Ecological validity of soundscape reproduction. Acustica united with Acta Acustica, 91(2), 333–341. 
28. Hiramatsu, K., Minoura, K., & Kinjo, I. (1999). A method for comparing sonic environments. In INTER-NOISE and NOISE-CON Congress and Conference Proceedings. March 19, (1305-1308). Spain, Institute of Noise Control Engineering.
29. Htouris, S. (2001). A comparative interpretation of soundscape and noise. In Proceedings of the 17th International Conference on Acoustics, Rome, Italy (pp. 10–11). Retrieved from. http://www.icacommission.org/proceedings/ica2001rome/6_14.pdf 
30. Jeon, J. Y., & Hong, J. Y. (2015). Classification of urban park soundscapes through perceptions of the acoustical environments. Landscape and Urban Planning, 141, 100-111. 
31. Jo, H. I., & Jeon, J. Y. (2021). Urban soundscape categorization based on individual recognition, perception, and assessment of sound environments. Landscape and Urban Planning, 216, 104241. 
32. Kang, J. (2006). Urban sound environment, Boca Raton: CRC Press.
33. Kang, J., & Schulte-Fortkamp, B. (2018). Soundscape and the built environment. Boca Rato: CRC Press.
34. Kihlman, T., Kropp, W., Öhrström, E., & Berglund, B. (2001), Soundscape support to health. A cross-disciplinary research program, In Proceedings of the International Congress and Exhibition on Noise Control Engineering, Hague, The Netherlands. 
35. Kitchen, P., Williams, A. M., & Gallina, M. (2015). Sense of belonging to local community in small-to-medium sized Canadian urban areas: a comparison of immigrant and Canadian-born residents. BMC psychology, 3(1), 28, 1-17. 
36. Krause, B. (2012). The great animal orchestra: Finding the origions of musics in the world wild places, United States: Little, Brown.
37. Lewicka, M. (2011). Place attachment: how far have we come in the last 40 years?. Environmental Psychology, 31(3), 207–230. 
38. Liu, S., Zhang, F., & Wu, F. (2022). Contrasting migrants' sense of belonging to the city in selected peri-urban neighbourhoods in Beijing. Cities, 12(3), 103499.  
39. Morillas, J. B., Escobar, V. G., & Gozalo, G. R. (2013). Noise source analyses in the acous tical environment of the medieval centre of Cáceres (Spain). Applied Acoustics, 74(4), 526-534. 
40. Nilsson, M. (2007). Soundscape Quality in Urban Open Spaces. Institute of Environmental Medicine. Karolinska Institutet & Department of Psychology, Stockholm University SE-10691. Stockholm, Sweden.
41. Payne, S. R., Davies, W., & Adams, M. (2009). Research into Practical And Policy Applications of Soundscape Concepts and Techniques in Urban Area(NANR 200). London: HMSO.
42. Pijanowski, B. C., Villanueva-Rivera, L. J., Dumyahn, S.L., Farina, A., Krause, B.L., Napoleyano, B. M., Gage, S. H., & Pieretti, N. (2011). Soundscape Echology: the Science of sound in landscape. Bioscience, 61(3), 203-216. 
43. Ren, X., Kang, J., Zhu, P., & Wang, S. (2018). Effects of soundscape on rural landscape evaluations. Environmental Impact Assessment Review, 70, 45-56. 
44. Scannell, L., & Gifford, R. (2010). Defining place attachment: A tripartite organizing framework. Journal of environmental psychology, 30(1), 1-10. 
45. Schafer, R. M. (1977). The Soundscape; our sonic environment and the tunning of the world. Rochester: Inner Traditions/Bear.
46. Stammers, J., & Chesmore, D. (2008). Instrument for soundscape recognition, Idenfication and evaluation: Signal classification. Acoustical Society of America, 123(5), 105-109. 
47. Williams, D. R., & Vaske, J. J. (2003). The Measurement of Place Attachment: Validity and Generalizability of a Psychometric Approach. Forest Science, 49(6), 830-840.
48.  Yuki, M. R. (2000), Towards a Literary Theory of Acoustic Ecology: Soundscapes in Contemporary Environmental Literature. Unpublished doctoral dissertation, University of Nevada, Reno, US.